Het gezin Van Naarden woonde op de Frans van Mierisstraat 26b te Amsterdam. Vader Levie (Lou) van Naarden werd in Amsterdam geboren op 5 mei 1908, moeder Elisabeth (Betty) Evaline de Jong op 22 maart 1913. Op 6 maart 1939 kregen ze hun zoon Willem Philip. In 1943 werden de razzia’s steeds talrijker en Lou en Betty besloten om in onderduik te gaan. Er was geen plaats voor drie personen op het adres waar Betty en Lou zaten, Willem zat op een ander adres ondergedoken. Betty wilde in augustus 1943 weten hoe het met haar zoon ging. Willem zat in Bennebroek, in het gezin van koster Cornelis Lagendijk aan de Schoollaan 55 waar hij liefdevol was opgenomen in het gezin met zeven kinderen. Willem voelde zich er thuis, vader Cornelis was gek op de jongen en de jongen op hem.Willem ging ook met Cornelis mee naar de kerk om daar de gebedenboeken klaar te leggen en met zijn rossige haar viel Willem niet op. In het dorp ging Willem naar de kleuterschool en de buren dachten dat hij uit Rotterdam kwam, een vluchteling vanwege het bombardement.
| Arnold Noach Het lijkt wel bijna onmogelijk. Arnold Noach die voor de SD werkte. Arnoldus Noach werd op 2 januari 1919 in Haarlem geboren. Tijdens de bezetting werkte hij in Nederland als agent van de Gestapo en hij week in 1944 uit naar Frankrijk. Na de bevrijding werd hij in Le Havre gearresteerd. Onder begeleiding van de Militaire Politie werd hij teruggebracht naar Nederland maar sprong zo’n 30 km voor de grens uit de rijdende trein. Hij was spoorloos. In 1943 liet Arnold aan zijn dus Ina een Duits of NSB-insigne zien waar hij mee rondliep. Zo zou hij wel veilig de oorlog doorkomen, meldde Arnold aan zijn zus. Hij meldde zijn zus dat hij in werkelijkheid voor de ondergrondse werkte. Toen de moeder overleed liet Ina een advertentie plaatsen en zo kreeg ze in 1977 weer contact met hem. Arnold woonde in Göttingen, Duitsland, was getrouwd en had kinderen. Ina denkt dat Arnold door de nazi’s gearresteerd zou zijn en na gemarteld te zijn geweest de onderduikers verraden had. Noch is in 1998 in een dorp bij Göttingen overleden. Noach zelf is nooit meer verhoord. De zaak werd in 1969 als verjaard beschouwd |
Betty vroeg informatie over Willem aan een huisvriend, de Joodse Johan Noach. Hij werkte voor de Landelijke Organisatie voor de hulp aan Onderduikers en hij had een foute broer, Arnold Noach, die zelfs ooit voor de Gestapo werkte. Voor de oorlog werkte Arnold Noach bij de Joodse textielfirma Alex Meijer. Of Johan zijn mond voorbij gepraat heeft is niet bekend, maar half november 1943 is Wim weggehaald in Bennebroek en werd naar Westerbork gestuurd. Ina Lagendijk, zijn ‘zusje’ herinnert het zich. Er stonden twee mannen aan de voordeur en een aan de achterdeur, agent Willem Kranenburg en SD-ers Fake Krist en Willem Smit (de laatsten werden voor de bevrijding door het Haarlemse verzet geliquideerd). Willy werd gearresteerd en overgebracht naar de Euterpestraat in Amsterdam. Vader Cornelis en zijn vrouw ging er ook heen om te kijken of hij Willem kon redden en werden onderworpen aan een zwaar verhoor door Willy Lages. De onderduikmoeder nam alle schuld op zich en Lages vond dat Cornelis naar huis kon. Maar Cornelis weigerde, als zijn vrouw moest blijven, bleef hij ook. Op een gegeven moment snauwde Lages hen toe dat ze maar op moesten rotten.
Philip van de Kar probeerde voor de kleuter een sperre te regelen en ging hiervoor naar Mr. Knap, die op de afdeling Expositur werkte van de Joodse Raad. Op 30 maart 1944 kreeg Van de Kar te horen dat er niets gedaan kon worden voor de kleuter. Het kind was al dood. Willem van Naarden werd op zijn verjaardag, 6 maart 1944, in Auschwitz vergast. Toen Betty en Lou te horen kregen dat hun zoon vermoord was, stortte hun wereld ineen. Betty en Lou hebben Arnold Noach er altijd van verdacht Willem verraden te hebben en ze beschuldigen Johan Noach er van het adres aan zijn broer te hebben doorgegeven. Johan klaagde de Van Naardens daarop aan wegens laster, een aanklacht die hij later introk.
Pieter Johan Faber, de broer van de oorlogsmisdadiger Klaas Carel Faber, herinnerde zich Arnold Noach ook en hij stelde in een verklaring die hij vlak voor zijn executie dat hij Arnold Noach kende en dat hij inlichtingen gaf, waarop er Joden gearresteerd konden worden. Noach zelf zou in 1943 gearresteerd zijn en er werd toen met hem en afspraak gemaakt dat hij vrij kon komen als hij onderduikadressen doorgaf. Zo verraadde hij ook de onderduikers aan de Harmenjansweg 27 in Haarlem, waar zijn verloofde en aanstaande schoonouders ondergedoken zaten.
De onderduikgever op dit adres was fietsenmaker Martinus Gerardus Maas. Maas ging na de arrestatie naar Dachau. Er zaten in zijn huis acht onderduikers, A Mok en zijn vrouw Netje Mok, de familie Van Tijn (man, vrouw en dochter) en de verloofde van de dochter, Wim Boas (vermoedelijk Willem Boas Amsterdam, 6 augustus 1920 – Auschwitz, 30 april 1944), mevrouw Dr Abas en haar dochter uit Amsterdam. Pieter Faber verklaarde later dat hij een van de personen was die deze onderduikers daar weghaalden en dat deze onderduikers door Arnold Noach verraden waren.
Lou en Betty overleefden de oorlog en zijn na de oorlog naar de Verenigde Staten verhuisd. Ze kregen daar hun tweede zoon, Robert, die volgens Leni de Jong – van Naarden, een schoonzus van Lou, als twee druppels water op Wim leek toen ze haar familie bezocht en Robert nog in de wieg lag.
Vader Lou overleed in Miami op 13 april 1994
bron:
https://www.geni.com/people/Louis-Levie-van-Naarden/6000000037104311073 (geraadpleegd 30 april 2017)
Cees van Hoore, Liet justitie zaak tegen Noach bewust verjaren? in Haarlems Dagblad, 12 november 2013
Cees van Hoore en Lennaert Lubberding, Wimmetje is vergast op zijn verjaardag in Haarlems Dagblad, 4 mei 2012. Het artikel is hier te zien.
“Familiebericht”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 22-04-1994. Geraadpleegd op Delpher op 02-05-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860615:mpeg21:a0092
Stadsarchief Amsterdam, woningkaart
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Levie van Naarden
Illustratie
een foto van Willem Philip van Naarden is hier te zien.
laatst bijgewerkt:
24 september 2019