De Weesperzijde is de kade langs de Amstel tussen de Mauritskade en Omval. Langs deze straat staan monumentale negentiende eeuwse panden. Tot 1896 was het deel bezuiden de Grensstraat een deel van de gemeente Nieuwe Amstel. In dat jaar werd het noordelijk deel van deze gemeente door Amsterdam geannexeerd en dus ook dit stuk. Langs de Weesperzijde staat een groot aantal gebouwen met een Joodse geschiedenis, zoals roeivereniging Poseidon en De Ysbreeker.
Tussen 1884 en 1942 was er een tramverbinding. In 1884 was dit de paardentram Professor Tulpplein – Weesperzijde – Schollenbrug. In 1904 kwam hier de elektrische tramlijn 5 voor in de plaats. Deze reed hier tot 30 juli 1942.
Weesperzijde 1 – Jac. de Vries
In 1962 woonde hier Jac. de Vries, restaurateur en edelsmid.
Weesperzijde 4 – Huisarts David de Miranda
Huisarts David de Miranda (Amsterdam, 15 augustus 1897 – Amsterdam, 5 november 1949) had hier zijn praktijk in 1943. Hij was tijdens de bezetting een van de huisartsen die werd aangewezen als arts voor de Joodse bevolking van Amsterdam. David was tevens docent wis- en scheikunde op het Vossius gymnasium. Hij was gehuwd met Mariëtte Grunblatt (Amsterdam, 3 maart 1897 – Amsterdam, 28 augustus 1981). David en Mariëtte woonden hier vanaf 1929. Hij was voorzitter van in 1939 opgerichte S. R. J. (Stichting tot Verdediging van de Cultuur en Maatschappelijke Rechten der Joden), de tegenhanger van de Joodsche Raad. David werd begraven te Beth-Haim in Ouderkerk aan de Amstel.
Weesperzijde 6 – Dr. John Gabriëls
Dr. John Gabriëls was economisch-, financieel en belastingadviseur en had vanaf dit adres in 1942 spreekuren.
Weesperzijde 7 – J. B. Wolff
Arts J. B. Wolff verhuisde in februari 1943 naar dit adres. Op 17 februari van dat jaar hervatte hij zijn praktijk.
Weesperzijde 8 – huisarts B. Luza
Huisarts Barend (Bob) Luza (Amsterdam, 28 november 1893 – Amsterdam, 16 maart 1980) had hier zijn praktijk in 1943. Hij was een van de huisartsen die werd aangewezen als arts voor de Joodse bevolking van Amsterdam. Barend was gehuwd met Augusta Laufer (Antwerpen, 18 februari 1900 – 2006)
Weesperzijde 11 – Rust- en kindertehuis Martha van Houten
Het stadsbestuur bracht hier ouderen en kinderen onder die elders niet te handhaven waren. Van Houten verkocht de distributiegoederen die ze voor hen ontving en verwaarloosde de 30 kinderen en 15 bejaarden ernstig. Op 22 februari 1945 werd Van Houten hiervoor gearresteerd. Op deze locatie zat een Joods meisje ondergedoken.
Weesperzijde 14hs – Rusthuis De Waal
In Rusthuis De Waal woonden in het begin van de bezetting: Foukje Wijnberg – Van Dam (Ooststellingwerf, – Sobibor,
Weesperzijde 17b – Barend Vleeschhouwer
Aan het einde van de jaren dertig was het bedrijf Fructica van Barend Vleeschhouwer op de 1e Boerhaavestraat gevestigd. De ondernemer was Barend Vleeschhouwer (Amsterdam, 14 juni 1906 – Amsterdam, 26 mei 1950). Barend woonde met zijn vrouw Lina Hillesum (Amsterdam, 27 maart 1907) op dit adres. Zij overleefden de oorlog.
Weesperzijde 23 – De Ysbreeker
Op Weesperzijde 23 is de Ysbreeker gevestigd, een belangrijke plaats in socialistisch (Joods) Amsterdam. Meer over de Ysbreeker staat hier.
Weesperzijde 24 – Max Goudeket / Juda Erwteman
Opvallend op nummer 24 is de deels beschilderde tegels met de aankondiging dat de electro- en radiogroothandel van Max Goudeket er is gevestigd. Daarnaast is de bouwstijl van 24 – 28 opvallend. Het is een woningbouwcomplex, gebouwd in opdracht van H. W. Nijman en Abraham Salm Gbzn. De bouw begon in 1886 en was een jaar later klaar. Salm was ook de architect en wist een harmonieus geheel te maken met elementen uit de gotiek, de renaissance en de barok, uitgevoerd in baksteen en natuursteen.
Op 24hs woonde in de oorlog niet Max Goudeket, maar de arts Juda Erwteman die daar ook zijn praktijk had. Juda werd geboren in Amsterdam op 18 oktober 1911 en vermoord in Auschwitz op 1 september 1943. Hij was in 1938 klaar met zijn opleiding. Het bedrijf Max Goudeket vestigde zich na de oorlog in dit pand en volgens de woningkaart was hier het kantoor gevestigd van zijn electro- en radiogroothandel. Het was een heropgericht bedrijf, de Joodse firma Max Goudeket & Co, Grossiers in zwakstroom- en radio-onderdelen, was tot de liquidatie door de nazi’s gevestigd op de Kromme Waal 23. Max (Meijer) Goudeket (Amsterdam, 23 januari 1903 – Sobibor, 2 juli 1943) woonde met zijn vrouw Sara Abas (Amsterdam, 14 juni 1904 – Sobibor, 2 juli 1943) en hun dochtertje Rebecca (Amsterdam, 14 januari 1933 – Sobibor, 2 juli 1943) op de Nieuwe Keizersgracht 18-1. De panden 24 – 28 zijn een rijksmonument.
Weesperzijde 25 – Victor Emanuel van Vriesland
Na 1952 woonde Victor Emanuel van Vriesland op dit adres tot zijn dood in 1974.
Weesperzijde 27 – Tob Groen en Fanny Benjamins
Tob Groen en zijn echtgenote Fanny Benjamins woonden vanaf 1916 tot halverwege de jaren dertig op dit adres. Tob speelde een belangrijke rol in Joods Amsterdam.
Weesperzijde 34 – Porgel en Porulan
Het kantoor van de verzetsgroep Porgel en Porulan verhuisde begin 1945 naar dit adres.
Weesperzijde 38 – Dr. A. Vedder
Huisarts A. Vedder had hier zijn praktijk in 1943. Hij was een van de huisartsen die werd aangewezen als arts voor de Joodse bevolking van Amsterdam.
Weesperzijde 38 – Dr. Govert de Haas
Op 23 januari 1961 werd Dr. Govert de Haas (Amsterdam, 15 juli 1916 – Amsterdam, 2 maart 2006) op dit adres ingeschreven. Hij nam de praktijk van Dr. Vedder over. Hij bleef huisarts tot zijn alija (emigratie) naar Netanya, Israël, eind 1984. Govert de Haas was gehuwd met Ilse Vijth (Kalkar, 1 april 1920 – Amsterdam, 13 februari 2017).
Weesperzijde 38 – Dr. Mauke Samson
Op dit adres vestigde huisarts Abraham Maurits (Mauke) Samson (Paramaribo, 17 november 1943 – Amsterdam, 13 februari 1994) zich in juli 1984.
Weesperzijde 44 – kapsalon Roeper
Ies Roeper had tijdens de oorlog een zaak op de 1e Oosterparkstraat 6, en na de oorlog vestigde hij zijn kapsalon op dit adres.
Weesperzijde 58 – Café Zum Grünen Thal
In 1902 was hier café Zum Grünen Thal gevestigd van C. Schultz. Het café adverteerde in het Nieuw Israëlietisch Weekblad. Op deze locatie staat tegenwoordig een basisschool.
In 1904 stond er over deze gelegenheid in het Nieuw Israëlietisch Weekblad: ‘Wanneer het warm weer is, is een zitje in de frissche open lucht toch maar heerlijk en vooral wanneer men daarbij aangenaam onthaald wordt op lieve muziek. De muziek brengt nieuw leven in de brouwerij en geeft den menschen een aangename stemming Aan de Weesperzijde 58 bevindt zich het net ingerichte café Zum Grünen Thai, waar men iederen Zondagmiddag- en avond kan genieten van aardige muziek. Wie groote werken verwacht, vergist zich; slechts lichte gemakkelijk te verteren kost wordt opgedischt. Gaarne bevelen we een bezoek aan genoemd café ten zeerste aan.’
In de loop van 1904 ging het café over in handen van Is. Presburg. Het café had toen ook een kinderspeeltuin.
Weesperzijde t/o 62 – Roeivereniging Poseidon
Deze roeivereniging weigerde Joodse leden niet, zoals vele andere roeiverenigingen deden. Op 11 juni 1941 werd er een razzia gehouden door de Ordnungspolizei. De Joodse leden werden afgevoerd naar Kamp Schoorl.
Weesperzijde 67 – rusthuis Schonitzer
Op dit adres had de familie Schonitzer in 1942 hun rusthuis. Een rusthuis was vaak een van de mogelijkheden voor gezinnen om, wanneer men getroffen werd door een beroepsverbod, het hoofd financieel boven water te houden.
De pensionhouders waren Carolina Sjenitzer (Amsterdam, – Auschwitz, ) en haar moeder Rosette Sjenitzer – Augurkie (Amsterdam, – Sobibor, ), weduwe van Majer Chiel Sjenitzer (Warschau, ).
Weesperzijde 74 – 78 Autobedrijf De Jong
In de jaren zeventig en tachtig was hier Automobielbedrijf De Jong gevestigd en september 1981 wenste men de klanten een sjana tovah.
Weesperzijde 79 – Nederlandsche Chemische Fabriek ‘Markus’.
Deze onderneming bestond vanaf ca. 1936 tot in de Tweede Wereldoorlog en het verhaal staat hier.
Weesperzijde 93-1 – Simon Rabbie
Simon Rabbie was makelaar en zat met zijn vrouw in de oorlog op dit adres. Zijn makelaardij, de N.V. Maatschappij Sophia, had hij op de Nieuwe Keizersgracht 21. Simon en Roosje werden verraden en gearresteerd op 5 juli 1944. Simon werd in Amsterdam geboren op 5 juni 1885 en vermoord in Auschwitz op 11 oktober 1944. Simon was gehuwd met Roosje Snoek (Amsterdam, 7 juni 1886 – Auschwitz, 11 oktober 1944).
Weesperzijde 94 – Transport Maatschappij Holland
Deze transport maatschappij was hier in 1911 gevestigd. Men kon deze maatschappij ook voor verhuizingen en opslag van inboedels inschakelen.
Weesperzijde 141 – pension Verdooner
In de oorlog woonden hier doorgaans bejaarde pensiongasten. De meeste van hen waren invalide. Via Westerbork zijn zij op 16 februari 1943 naar Auschwitz gedeporteerd. Het pension was opgezet door Salomon Verdooner (Amsterdam, 28 mei 1875 – Sobibor, ) en zijn echtgenote Magtelt van Praag (Amsterdam, 3 november 1878 – Sobibor, ).
Een van de bewoners van het pension was Leendert Pop (Amsterdam, – Auschwitz,
Op 28 maart 2024 werd op initiatief van Henk en Louise Schiffmacher op deze locatie een beeldje van Leendert Pop onthuld. Het beeldje werd ontworpen door Louise Schiffmacher – van Teylingen.
Weesperzijde 159-2 – J. Tof
Op dit adres woonde in 1964 mevrouw J. Tof, secretaris van de NZSO.
bron:
www.wikipedia.nl, lemma Weesperzijde (geraadpleegd 20 november 2016)
“Familiebericht Samson”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 18-02-1994. Geraadpleegd op Delpher op 20-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860605:mpeg21:a0109
“Advertentie De Jong”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 25-09-1981. Geraadpleegd op Delpher op 20-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859143:mpeg21:a0041
“N.Z.S.O.”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 09-10-1964. Geraadpleegd op Delpher op 20-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872279:mpeg21:a0064
“Advertentie Jac de Vries”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 25-05-1962. Geraadpleegd op Delpher op 20-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873176:mpeg21:a0015
www.joodsmonument.nl, lemma Simon Rabbie (geraadpleegd 20 november 2016)
“Medische hulp van 20 tot 6 uur”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam“. Amsterdam, 18-06-1943. Geraadpleegd op Delpher op 20-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318374:mpeg21:a0044
“Medische hulp van 20 tot 6 uur Amsterdam”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam“. Amsterdam, 04-12-1942. Geraadpleegd op Delpher op 20-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318346:mpeg21:a0076
“Advertentie Schonitzer”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam“. Amsterdam, 07-08-1942. Geraadpleegd op Delpher op 20-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318330:mpeg21:a0048
“Advertentie Gabriels”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam“. Amsterdam, 21-05-1942. Geraadpleegd op Delpher op 20-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318319:mpeg21:a0035
“Advertentie Wolff”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam“. Amsterdam, 12-02-1943. Geraadpleegd op Delpher op 20-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318356:mpeg21:a0028
“Advertentie Grunen Thal”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 01-08-1902. Geraadpleegd op Delpher op 20-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874162:mpeg21:a0006
“Café „Zum Grünen Thal”.”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 24-06-1904. Geraadpleegd op Delpher op 20-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871708:mpeg21:a0041
“Advertentie Presburg”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 09-09-1904. Geraadpleegd op Delpher op 20-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871750:mpeg21:a0039
“Advertentie transport maatschappij holland”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 24-03-1911. Geraadpleegd op Delpher op 20-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872724:mpeg21:a0015
Hansje Galesloot, Een vervaagd Joods Verleden in Dwars door de buurt, september 2016 (firma Goudeket).
www.joodsmonument.nl, lemma Mijer Goudeket (geraadpleegd 2 januari 2017).
Bianca Stigter, Atlas van een bezette stad, Amsterdam 1940 – 1945 (Amsterdam 2019) Weesperzijde 11, 474.
Bianca Stigter, Atlas van een bezette stad, Amsterdam 1940 – 1945 (Amsterdam 2019) Weesperzijde t/o 62, 474.
S. Verdooner, Stadsarchief Amsterdam, Gezinskaarten, archiefnummer 5422, inventarisnummer 1538.
Carlina Sjenitzer, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 744.
Barend Luza, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1628.
Samson, Advertentie. “Het Parool”. Amsterdam, 09-07-1984. Geraadpleegd op Delpher op 02-03-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ABCDDD:010967105:mpeg21:p006.
Samson, Familiebericht. “Het Parool”. Amsterdam, 14-02-1994. Geraadpleegd op Delpher op 02-03-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ABCDDD:010841969:mpeg21:p014.
Govert de Haas, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1462.
Govert de Haas, mail Max de Haas, 2 maart 2024.
illustratie
“Advertentie De Jong”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 25-09-1981. Geraadpleegd op Delpher op 20-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859143:mpeg21:a0041
“Advertentie Jac de Vries”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 25-05-1962. Geraadpleegd op Delpher op 20-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873176:mpeg21:a0015
“Advertentie Schonitzer”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam“. Amsterdam, 07-08-1942. Geraadpleegd op Delpher op 20-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318330:mpeg21:a0048
“Advertentie Grunen Thal”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 01-08-1902. Geraadpleegd op Delpher op 20-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874162:mpeg21:a0006
“Advertentie transpport maatschappij holland”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 24-03-1911. Geraadpleegd op Delpher op 20-11-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872724:mpeg21:a0015
Ies Roeper: “Advertentie”. “Het Parool”. Amsterdam, 1969/10/21 00:00:00, p. 18. Geraadpleegd op Delpher op 23-09-2019, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ABCDDD:010838062:mpeg21:p018
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Weesperzijde bij het Achterpad. Ca. 1900. OSIM00001002101
gepubliceerd:
6 mei 2016
laatst bijgewerkt:
2 maart 2024