Het Waterlooplein ontstond toen in 1882 de Leprozengracht en de Houtgracht werden gedempt. Het plein ligt op Vlooienburg, een in de zestiende eeuw aangeplempt eiland in de Amstel.
Het Waterlooplein is bekend om zijn markt, die hier vanaf 1882 was, nadat deze eerder op de Jodenbreestraat was gevestigd. De verplaatsing van de markt naar het Waterlooplein werd toen niet gewaardeerd, men wilde de oude locatie in eerste instantie niet verlaten. Het Waterlooplein werd door de marktkooplui maar een tochtgat gevonden. Deze markt stond bekend om de Joodse handelaren. Rond de markt waren tal van bedrijven met Joodse eigenaren en bedrijven die nadrukkelijk koosjere waar verkochten. In 1893 werd de markt een dagmarkt en was zes dagen per week geopend, niet tijdens de sjabbat en de Joodse feestdagen.
De markt is in de collectieve herinnering een bijzondere plaats geworden, met Jiddische gein en waar alles gekocht kon worden. Dat zal zo geweest zijn, maar zelfs aan het einde van de negentiende eeuw werd er ook anders naar de markt gekeken. Michel Polak, die een meubelmagazijn had op de Zwanenburgwal 35, adverteerde in december 1893 en meldde uitdrukkelijk dat hij “geen Waterloopleinwerk verkocht, maar degelijk werk“.
Eind 1929 werd er elektrische marktverlichting voor de kooplui op het Waterlooplein aangebracht. Het was zo bijzonder dat verschillende kranten er over berichtten.
Tweede Wereldoorlog
Het Waterlooplein werd tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikt als verzamelplaats bij razzia’s, daarvoor werd met name de speeltuin op het plein gebruikt (zie onderaan deze pagina). Dat was ook het geval bij de razzia’s van 22 en 23 februari 1941, die de vergelding waren voor de dood van WA’er Hendrik Koot (Amsterdam, 5 april 1898 – Amsterdam, 14 februari 1941). In de oorlog had, na de invoering van de ster, het plein de bijnaam ‘Hollywood’ (vanwege de vele sterren).
Joodse Markt tijdens de Tweede Wereldoorlog
Tijdens de bezetting bepaalde de bezetter dat Joden niet meer op de reguliere markten mochten kopen en verkopen. In plaats daarvan werden ze verplicht te verkopen en kopen op speciaal toegewezen Joodse markten, deze waren gevestigd in de speeltuin op de Gaaspstraat, in de speeltuin op het Waterlooplein, in de speeltuin op de Joubertstraat en tijdelijk kwam daar het Minervaplein bij.
Waterlooplein 1 – huishoudelijke artikelen Van IJzer
Machiel en Levie Daniel van IJzer (Amsterdam, 1 oktober 1813 – Amsterdam, 3 oktober 1881) hadden hier een zaak in huishoudelijke artikelen en geëmailleerde keukengereedschappen. De zaak was er sinds 1808 gevestigd. Levie was gehuwd met Judith (Judik) van Gelder (Amsterdam, 27 juli 1825 – Amsterdam, 7 mei 1881). In 1893 adverteerde F. de Vries Pz. vanaf dit adres. Hij was schilder en glazenmaker en verkocht ook verf.
Waterlooplein 3 – Café ‘Hier is ’t’
Begin juli 1893 werd hier café “Hier is ’t” geopend. A.S. Konijn was de eigenaar en hij beval de zaak aan en gaf aan dat er Amstel Lager, Beijersch en Münchener bier te koop was en “Van Vollenhovens extra Stout”. Daarnaast cognac, jenever, likeuren én, in het Hebreeuws geschreven, jajin kasjer – koosjere wijn.
Waterlooplein 4 – Emanuel van Straten
Emanuel van Straten (Beesd, 1 september 1859) was slager en werkte in de Israëlitische Vleeschhal op de Amstelstraat (bank 29). Hij leverde eerste kwaliteit ossen- en kalfsvlees. Waterlooplein 4 was zijn woonadres. Op 1 maart 1895 liet hij weten dat hij het publiek bedankte voor het vertrouwen dat hij tal van jaren had genoten in de vleeshal en dat hij op dit adres op het Waterlooplein een streng koosjere vleeshouwerij zou openen op zaterdagavond 9 maart 1895. Emanuel was gehuwd met Roosje Samson (Amsterdam, 29 december 1864).
Waterlooplein 6 – De Metz & Content
De Metz & Content waren vleeschhouwers en koks en hadden op dit adres in 1892 een zaak, en een op de Rapenburgerstraat 27.
Waterlooplein 10 – Bikdeij Koudesj
De godsdienstige vereniging Bikdeij Koudesj had hier haar adres. In 1893 had de vereniging last van laster, er zouden te weinig gelden in de kas zijn, en om dit te ontkrachten plaatste men een advertentie. In dezelfde advertentie maakte men bekend dat de heer S. Overste was aangesteld als bode van de vereniging.
Waterlooplein 10 – synagoge Rino Oesefillo
Het godsdienstig genootschap “Rino Oesefillo” had hier haar synagoge, gesticht op 20 januari 1888.
Waterlooplein 10 – feestlokaal Apollo
Vanaf mei 1896 was dit het adres van feestlokaal Apollo, en deze zaal werd uitgebaat door S. I. Agsteribbe. Hij was dansmeester en zorgde voor de muziek. Agsteribbe woonde op de Korte Keizersstraat 14.
Waterlooplein 10 – Joodsche Volksgaarkeuken
In het pand op het Waterlooplein 10 was een Joodse Volksgaarkeuken onder Rabbinaal Toezicht (dus koosjer) gevestigd. Deze gaarkeuken werd op maandag 4 mei 1903 geopend. Door de Joodse gemeenschap werd geld bijeengebracht om arme geloofsgenoten van een warme middagmaaltijd te voorzien. Men had hiervoor een comité opgericht.
De heer C. Barnstijn droeg op 4 mei 1903 de inrichting van het gebouw aan het Waterlooplein 10 over aan de heer Van de Wall Bake van de Vereeniging tot Instandhouding en Uitbreiding der Volksgaarkeukens. Deze vereniging exploiteerde al drie volksgaarkeukens in Amsterdam; op de Spuistraat, de Utrechtsedwarsstraat en de Pijlsteeg. Deze gaarkeuken was, in tegenstelling tot de drie andere, koosjer.
Als personeel had men een zaaljuffrouw, vier helpsters en een keukenmeid. Bij de ingang kon men maaltijden afhalen en in de zaal kon men de maaltijden nuttigen. De prijzen waren ƒ 0,12 voor een gehele portie, ƒ 0,07 voor een halve portie én er waren verschillende vleessoorten tegen een lage prijs verkrijgbaar. Al voor 1910 werd dit initiatief beëindigd. In een krant uit dat jaar was te lezen dat deze volksgaarkeukens niet rendeerden.
Waterlooplein 11 – koosjere vleeshal
Op deze locatie was de eerste koosjere vleeshal gevestigd. Deze opende in 1632 en werd in 1647 gesloopt. De Sefardische gemeenschap bouwde een nieuwe vleeshal in 1648 aan de Houtgracht, de Asjkenazim in 1672 aan de Nieuwe Amstelstraat.
Waterlooplein 11 – voorbereidende school
David Nordheim had hier een voorbereidende school en er werden cursussen gegeven in handwerken, bloemmaken e.d., net zoals op nummer 13 bij de school van Josephina Kater. Anna Kretschmann – Bierman (ca. 1845) gaf er in 1897 les. David Nordheim was godsdienstonderwijzer, woonde op Waterlooplein 26 en werd in Amsterdam geboren op 8 november 1851.
Waterlooplein 11 en 13 – suikerfabriek en woonhuis
De gebroeders Pereira lieten hier twee panden verbouwen, een tot suikerfabriek en een tot woonhuis. Het is tevergeefs zoeken naar dit pand, want het bestaat niet meer. Bij de ingang van de Portugese Synagoge is de gevelsteen van dit pand te vinden. De Pereira’s hadden hier hun suikerraffinaderij.
Waterlooplein 1-13 – De Vries van Buuren & Co.
In 1829 begon De Vries van Buuren & Co. een winkel in garen, band, kant en mutsen op Jodenbreestraat 8, in 1882 werd op dezelfde plaats een nieuw pand geopend en tot 1928 zijn de percelen Jodenbreestraat 10-14 en Waterlooplein 1-13 bij de winkel gevoegd. Het gebouw werd ontworpen door A. Jacot en W. Oldewelt.
De zaak liep van de Jodenbreestraat tot aan het Waterlooplein, hier is de Waterloopleinzijde afgebeeld. De zaak groeide uit tot een gerenommeerde groothandel die aan de marktkooplui in de Jodenbuurt leverde en aan confectie- en hoedenfabrieken en aan winkels in het hele land. Het bedrijf had een eigen confectieatelier.
Het personeel was voornamelijk van Joodse afkomst en het bedrijf was op zaterdag én de Joodse feestdagen gesloten. De Vries van Buuren & Co. was een goede werkgever en had zelfs een pensioenfonds, als een van de eerste werkgevers in Nederland.
Tijdens de oorlog is een groot deel van het personeel vermoord. Na de oorlog kwam er een doorstart. In 1954 verhuisde het bedrijf naar het West Indisch Huis aan de Herenmarkt / Haarlemmerstraat. In 1983 werd de onderneming beëindigd.
verder:
Aan de zijde van de Zwanenburgwal is op dit pand een duidelijk Joods spoor aanwezig – het jaar van bouwen in de Joodse jaartelling:
Waterlooplein 13 – Van IJzer
Op Waterlooplein 13 was in 1892 ook een Van IJzer gevestigd. Deze zaak verkocht ijzerwaren, kachels en haarden. In 1894 adverteerde Van IJzer met het adres Waterlooplein 13 – 11 – 7.
Waterlooplein 13 – Fröbelschool Kater
Josephina Kater begon op dit adres aan het einde van de negentiende eeuw haar Fröbelschool. Meer over deze school via de link.
Waterlooplein 14 – S. A. van Raap & Zonen
S. A. van Raap & Zonen verkochten brandkasten aan het einde van de negentiende eeuw vanaf dit adres. In 1898 werd de zaak, die een eeuw hier gevestigd was, overgedaan aan J. I. Drukker die al dertig jaar bij het bedrijf werkte.
Waterlooplein 15 – slijterij H. B. de Beer
Op dit adres was in 1899 de slijterij van H. B. de Beer gevestigd. Volgens een advertentie uit 1898 was De Beer hier zelfs al sinds 1770 gevestigd.
De naamgever, wijnkoopman Hijman Barend de Beer, werd volgens het Stadsarchief Amsterdam in 1774 geboren en woonde rond 1852 op Houtgracht 8 en later op Houtgracht 232.
Waterlooplein 16 – café Nikkelsberg
Hier was café Nikkelsberg gevestigd. Lees verder via deze link.
Waterlooplein 17 – meubelmaker S. J. de Roos
S. J. de Roos komt voor het eerst voor op dit adres in 1897. Hij was meubelmaker en stoffeerder. Zijn werkplaats was in de Barndesteeg.
Waterlooplein 19 – kapper Asser J. Goudsmit
Asser J. Goudsmit (Kampen, – Utrecht, ) adverteerde rond de kroningsfeesten van 1896 met zijn zaak. Hij was kapper en barbier. Asser was gehuwd met Eva Sarfatij (Amsterdam, – Amsterdam, ) en zij hadden een dochter en twee zoons. Rond 1940 woonden Asser en Eva op de Zuider Amstellaan 137-3.
Waterlooplein 23 – loodgieter S. Kleinkramer
S. Kleinkramer was loodgieter en legde gas- en waterleidingen aan. In november 1894 vestigde hij zich op dit adres.
Waterlooplein 24 – Waterlooschool
Op Waterlooplein 24 was de Openbare Lagere School ‘Waterlooschool’ gevestigd. In juni 1897 was deze school een van de stembureaus voor de Tweede Kamerverkiezing. De Joodse stemmers werden opgeroepen in een advertentie om te stemmen op Mr. Zadok van den Bergh (Oss, 9 augustus 1859 – Nice, 13 juni 1942) van de Liberale Unie en Radicaale Vereeniging. In het begin van de Tweede Wereldoorlog woonde Van den Bergh in Laren, het lukte hem te ontkomen naar Frankrijk waar hij in Nice overleed.
Waterlooplein 25 – schoenenzaak A. J. Melhado
De schoenenzaak van A. J. Melhado was op dit adres aan het einde van de negentiende eeuw gevestigd. Melhado richtte zich op het Joods publiek, bij adverteerde zelfs met Jom Kippoer-schoenen.
Waterlooplein 26 – koffiehuis ’t Stuivertje
Op nummer 26 was koffiehuis ’t Stuivertje gevestigd. ’t Stuivertje werd voorgegaan door Tapperij en Slijterij J. Mof. Deze zaak zat er in 1892. Zie verder deze link.
Waterlooplein 28 – koffiehuis ’t Haantje
Op nummer 28 was koffiehuis ’t Haantje gevestigd. Voordat ’t Haantje er gevestigd was zat hier de koosjere slagerij van J. Goldsmit (1896). Zie verder deze link.
Waterlooplein 29 – kruidenier H. Groen
H. Groen was kruidenier en was hier in 1894 gevestigd. De zaak stond onder toezicht van het Amsterdamse rabbinaat.
Waterlooplein 31 – kapper Goudsmit
Asser J. Goudsmit (Kampen, 25 februari 1869 – Utrecht, 10 april 1946) was kapper / barbier en had aan het einde van de negentiende eeuw zijn zaak op nummer 31, vlak naast “de Herschepping” op nummer 35. De zaak werd geopend in juni 1892. Asser was gehuwd met Eva Sarfatij (Amsterdam, 22 juni 1872 – Amsterdam, 25 juni 1941) en zij hadden drie kinderen; Margaretha (Amsterdam, – De Bilt, , Isidoor (Amsterdam, – Sobibor, ) en Jacques (Amsterdam, – Auschwitz, ).
Waterlooplein 31 – M. Nijkerk
Vanaf 1895 verkocht M. Nijkerk vanaf dit adres lampen, gasornamenten, kookmachines en dergelijke.
Waterlooplein 31 – Louis Pruim
Vanaf 1898 adverteerde Louis Pruim, coiffeur, vanaf dit adres met bandeaux en kapsels. Dit pand werd op 9 mei 1938 afgebroken. Een bandeau is een haarband of haarvlecht die de oren bedekt en werd wel gebruikt bij (orthodox) Joodse vrouwen.
Waterlooplein 32 – café H. H. de Jong
H. H. de Jong had op dit adres rond 1896 een café.
Waterlooplein 33 – M. L. S. Blog
Mozes Lion Blog (Amsterdam, – Auschwitz, ) verplaatste zijn zaak in drogerijen, verf, verbandstoffen en dergelijke van de Oude Waal naar dit adres in 1899. In 1911 werd van hem een advertentie gevonden met Blog’s cement, gevestigd op dit adres.
Mozes was gehuwd met Rosaline Fortuin (Lochem, 15 september 1878 – Amsterdam, 26 februari 1913) en na het overlijden van Rosaline met Mathilda Fortuin (Lochem, 7 maart 1889 – Amsterdam, 19 maart 1935).
Waterlooplein 35 – De Herschepping
Het gebouw ‘De Herschepping’ werd lang door de Joodse gemeenschap gebruikt en stond op de plaats van een van de oudste synagoges, Talmoed Torah. In 1891 kon men op dit adres kleding inleveren om de Russische Joden te helpen vanwege de maatregelen die tegen hen uitgevaardigd werden in Rusland.
Waterlooplein 35 – Salomon Plotske
Salomon Plotske (Amsterdam, – Extern kommando Sosnowitz, ) opende in 1925 zijn tweede zaak op de Kalverstraat 107 in serviezen (porselein en kristal). De eerste zaak was op hier gevestigd. Salomon staat op de gezinskaart geregistreerd als venter en hij werkte zich dus op tot ondernemer met twee zaken. Salomon was gehuwd met Marianne Winnink (Amsterdam, – Auschwitz, ). Zij hadden twee kinderen; Elisabeth (Amsterdam, – Auschwitz, ) en Henrietta (Amsterdam, – Auschwitz, ).
Waterlooplein 36 – Waterlooschool
Op dit adres was de Waterlooschool gevestigd.
Waterlooplein 36 – bananenpakhuis Groenteman & Bolle
Voor de oorlog was hier het bananenpakhuis gevestigd van importeur Groenteman & Bolle, de opvolgers van Cortissos.
Waterlooplein 38 – slagerij Wolf Schornisheim
Op 15 oktober 1896 opende Wolf Schornisheim op dit adres zijn koosjere slagerij. Hij bezorgde tevens aan huis.
Waterlooplein 41 – Mozes Nijkerk
Op dit adres had Mozes Nijkerk een van zijn twee elektriciteits- en verlichtingszaken.
Waterlooplein 46 – banketbakker I. N. Cohen
I. N. Cohen was confiseur (banketbakker) en verkocht vanaf deze zaak zijn paasgebak en paaskransjes in april 1893. Later dat jaar, in juli, kondigde Cohen aan dat hij zijn tweede zaak opende op de Nieuwe Herengracht 215. In 1899 wordt dat tweede adres niet meer genoemd, wel is er een tweede vestiging op de Weesperstraat 55.
Waterlooplein 48 – Levie Pool en Rebecca Blokkiesman
In 1887 woonden Levie Pool (Amsterdam, 14 augustus 1826) en zijn vrouw Rebecca Blokkiesman (Amsterdam, 1 april 1818) op dit adres.
Waterlooplein 48 – modezaak E. Susan
Mevrouw E. Susan had op dit adres in 1897 een modezaak en leidde leerlingen op.
Waterlooplein 48 – B. Blik
In 1898 was Waterlooplein 48 het adres van B. Blik. Hij adverteerde omdat er roosjessnijdsters bij hem geplaatst konden worden. Wellicht was dit adres een diamantslijperij.
Waterlooplein 48 – Samson van der Bokke
Op 9 november 1907 vierde Samson van der Bokke (Amsterdam, 1 december 1894 – Utrecht, 7 december 1860) op dit adres zijn Bar Mitswa (kerkelijk meerderjarig). Samson was het jongste kind van Levie van der Bokke (Amsterdam, – Sobibor, ) en Frederika Busnach (Amsterdam, 14 maart 1861 – Amsterdam, 8 juni 1935).
Waterlooplein 49 – makelaar E. S. Diamant
In 1894 verhuisde Eliazar Diamant (Amsterdam, 16 juni 1861), makelaar, van de Muiderstraat 5 naar het Waterlooplein 49. Ook levensverzekeringen konden worden afgesloten bij Diamant. Eliazar Diamant was gehuwd met Vrouwtje de Paauw (Amsterdam, 9 april 1865).
Waterlooplein 50-1 – Aron Delden
In mei 1937 verloofde winkelier in radio-artikelen Aron Delden (Amsterdam, – Auschwitz, ) zich met Rebecca Vischjager (Amsterdam, – Auschwitz, ). Zij woonden op Waterlooplein 50-52-1 en in 1941 werden ze ingeschreven op de Rijnstraat 209-2, wat hun laatste adres in Amsterdam was.
Waterlooplein 50-52hs – vleeschhouwerij Wolf Schornesheim
Tot 1937 had Wolf Schornesheim (Amsterdam, – Amsterdam, ) hier zijn slagerij. Wolf was gehuwd met Sophia Nord (Amsterdam, – Auschwitz, ) en zij hadden een zoon Maurits (Amsterdam, – Sobibor, ), die eveneens slager was.
Waterlooplein 50-52hs – vleeschhouwerij David Montesinos
Na Wolf Schornesheim had David Montesinos (Amsterdam, – Sobibor, ) hier zijn slagerij. David was gehuwd met Sara Wins (Amsterdam, – Sobibor, ) en zij hadden een dochter Rosalina (Amsterdam, – Sobibor, ).
Waterlooplein 51 – A. M. Troostwijk
A. M. Troostwijk kocht meubelen, inboedels en ongeregelde goederen op en was hier in 1894 gevestigd. Eind 1897 vestigde J. D. Cohen zich op dit adres, hij was huis-, meubel- en letterschilder.
Waterlooplein 51 – E. Susan Modes
E. Susan in Modes was hier gevestigd tot augustus 1898, toen verhuisde de zaak naar de Staalstraat 26.
Waterlooplein 53 – banketbakker B. A. van Praag
B. A. van Praag was confiseur en banketbakker. Hij moest in december 1894 in het Nieuw Israëlietisch Weekblad een advertentie plaatsen om de laster tegen te spreken dat zijn banketbakkerij niet meer onder rabbinaal toezicht zou staan. Deze advertentie werd mede ondertekend door rabbijn Dr. J. H. Dünner.
Waterlooplein 53 – koosjer restaurant H. Norden
Rond 1904 was hier het koosjere restaurant van H. Norden gevestigd.
Waterlooplein 56 – bontwerker D. S. Goudsmid
D. S. Goudsmid was bontwerker en had op dit adres in 1893 zijn negotie.
Waterlooplein 56 – Simon Theeboom
Simon Theeboom had hier een onderneming in ongeregelde meubelen. Hij wenste middels nevenstaande advertentie zijn klanten een goed Joods Nieuwjaar. Simon werd in Amsterdam geboren op 3 mei 1859 en trouwde met Jetta Drukker (Amsterdam, 10 april 1858). Volgens de gezinskaart hadden ze acht kinderen.
Waterlooplein 57 – kantoor Nieuwsblad voor Israëlieten
Op dit adres was in 1889 het kantoor gevestigd van het Nieuwsblad voor Israëlieten. Op dit adres was in 1895 tevens de boekdrukkerij van Salomon Mendes Coutinho (Amsterdam, 28 januari 1831) gevestigd. Salomon was gehuwd met Sipora de Meza (Amsterdam, 24 augustus 1825).
Waterlooplein 57 – Snelpersdrukkerij Coutinho
De Snelpersdrukkerij van S. M. Coutinho Jr. was hier in 1898 gevestigd.
Waterlooplein 58 – gezin Lam
In 1914 was de heer Simon Salomon Lam voorzitter van het genootschap Reisjies Tob met de synagoge op de Korte Houtstraat 13. In 1915 werd Simon zeventig jaar en was bovendien vijfendertig jaar bestuurder bij het genootschap. Simon Salomon Lam (Amsterdam, 4 juni 1845) was gehuwd met Martina Boas (Steenwijk, 18 november 1842) en zij hadden de volgende kinderen: Judith (Amsterdam, 4 augustus 1872), Dientje (Amsterdam, 12 december 1874), Karel (Amsterdam, 17 juni 1876), Marianne (Amsterdam, – Sobibor, ), Lena (Amsterdam, – Sobibor, ), Grietje (Amsterdam, – Auschwitz, ), Kaatje (Amsterdam, – Sobibor, ) en Abraham (Amsterdam, 7 mei 1886).
Waterlooplein 60 – tapperij en slijterij L. S. Legerman
L.S. Legerman, tapperij en slijterij, wenste in 1893 zijn vrienden, familie en begunstigers een goed Joods nieuwjaar vanaf dit adres.
Waterlooplein 62 – kapper William Knocker
Scheren zonder mes, zonder pijn en zonder vlekken kon met ‘Engels scheerpoeder’ bij dit adres van William Knocker. William Knocker werd op 19 januari 1867 in Londen geboren en overleed in Den Haag op 13 november 1952. William huwde in 1908 in Amsterdam met Dina Sturkop (Amsterdam, – Amsterdam, ). Dina en William hadden twee dochters, Hendrice Aaltje en Debora Fanny en een zoon Morris Albert (Amsterdam, – Oost-Europa, ).
Waterlooplein 62-3 – gezin Meijer Stoller
In dit huis, recht tegenover de Mozes en Aaronkerk, woonde rond 1940 het gezin van koopman in tweedehands rijwielen Meijer Stoller (Hilversum, – Auschwitz, ). Meijer was gehuwd met Rachel Stork (Amsterdam, – Auschwitz, ) en zij hadden twee kinderen, Eliazer (Amsterdam, – Auschwitz, ) en Michael (Amsterdam, – Auschwitz, ). In 1940 kwam Heinrich Schulmann bij hen inwonen.
Waterlooplein 63 – tabakszaak Jacob N. Dusseldorp
In 1885 verhuisde de sigaren- en tabakshandel van Jacob N. Dusseldorp (Amsterdam, 18 augustus 1866) van de Nieuwe Keizersgracht 67 naar Waterlooplein 63.
Waterlooplein 63 – tabakszaak L. J. van Praag
In augustus 1893 opende L. J. van Praag zijn sigarenmagazijn op dit adres, dat op de hoek met de Zwanenburgerstraat was gevestigd. Waarschijnlijk zat op dit adres ook al kapper M. Rodrigues. Hij plaatste in september 1893 een nieuwjaarswens (tekst gaat verder onder de foto).
Waterlooplein 63 – kapper Mozes Lopes Rodrigues
In 1897 zat op dit adres Mozes Lopes Rodrigues. Mozes was gehuwd met Elisabeth Vigevano (Amsterdam, 8 januari 1858). Volgens zijn advertenties verkocht Rodrigues Odol-tandpasta.
Waterlooplein 64 – gezin Montezinos
Benjamin Montezinos (Amsterdam, 4 februari 1864 – Amsterdam, 6 april 1935) adverteerde op 18 mei 1900 vanaf dit adres. Hij meldde dat hij gedurende de werkloosheid der Diamantbewerkers zou voortgaan met de levering van vlees tegen lage prijzen. Wellicht was op dit adres een slagerij gevestigd. Tot woensdag 12 februari 1913 was dit bedrijf gevestigd op de 2e Batavierdwarsstraat 6. Benjamin was gehuwd met Rosaline Harpman (Amsterdam, 13 augustus 1863 – Amsterdam, 1 november 1910).
Waterlooplein 65 – makelaar A. L. van Minden
A. L. van Minden was makelaar en gevestigd op dit adres. In 1892 bood hij een ‘solied gebouwde loofhut’ aan via het Nieuw Israëlietisch Weekblad.
Waterlooplein 66 – autosloperij Samuel Maandag
De beroemde autosloperij van Samuel Maandag (Amsterdam, 27 juni 1895 – Sobibor, 28 mei 1943) was op dit adres gevestigd.
Waterlooplein 68 – kapper G. W. F. Muller
G. W. F. Muller opende in 1898 op dit adres een ‘salon de coiffure pour dames & hommes’ en was tevens parfumeur.
Waterlooplein 68 – IJzerwaren Van Gelder
Vanaf 1935 was hier vijf jaar lang de ijzerwarenzaak van Joseph van Gelder gevestigd. Joseph overleefde de oorlog, in 1943 zat hij twee maanden in Westerbork en aangezien hij gemengd gehuwd was kreeg hij de keuze om gevangen te blijven (en gedeporteerd te worden) of zich gedwongen te laten steriliseren. Het laatste was een wat minder bekende maatregel van de bezetter. De procedure kon worden uitgevoerd in het Portugees-Israëlietische ziekenhuis aan de Plantage Franschelaan en werd uitgevoerd door een Joodse arts die, door de procedure in de praktijk niet uit te voeren maar wel ervoor te tekenen, verzet pleegde tegen deze maatregel. Joseph overleed in 1970.
Waterlooplein 70 – kruidenier E. E. Talhuizen
Elkan Eliazar Talhuizen (Amsterdam, 8 oktober 1851 – Amsterdam, 19 december 1906) had vanaf 6 februari 1886 op dit adres een winkel in kruideniers- en grutterswaren. Het gezin verhuisde in 1898 naar nummer 74. Elkan was gehuwd met Sara Muller (Uithoorn, 30 november 1857 – Amsterdam, 13 maart 1928).
Waterlooplein 70 – café De Kleine Club
H. A. Agsteribbe opende op dit adres in juni 1898 café “De Kleine Club”.
Waterlooplein 74 – kruidenier Eli Talhuizen
De koosjere kruidenierszaak van Eliazer Talhuizen (Amsterdam, 6 augustus 1888 – Auschwitz, 28 januari 1944) en zijn zusters Sophia (Amsterdam, 8 november 1892 – Sobibor, 16 juli 1943), Roza (Amsterdam, 28 oktober 1896 – Sobibor, 2 april 1943) en Debora (Amsterdam, 21 augustus 1900 – Auschwitz, 19 november 1943) was voor de oorlog hier gevestigd. Het was een voortzetting van de zaak die Elkan Talhuizen in 1886 op nummer 70 was begonnen en in 1898 naar dit nummer verhuisd was. Eli en zijn zusters waren vier van de negen kinderen van Elkan Talhuizen en zijn vrouw Sara Muller.
Waterlooplein 77 – Door en voor de jeugd
De Vereeniging “Door en voor de jeugd”, opgericht op 1 mei 1894, verzamelde goederen die bedoeld waren voor de bedeling. Op Waterlooplein 77 waren deze in december 1895 te bezichtigen. Dit was bij de presidente van de vereniging mevrouw Johanna Greebel (Amsterdam, – Sobibor, ). Johanna was de dochter van Alexander Greebel (Amsterdam, 3 oktober 1848) en Eva Polack (Amsterdam, 13 april 1850). Johanna werd later godsdienstonderwijzer en woonde in het begin van de oorlog op de Sarphatistraat 187-3.
Waterlooplein 78-1 – goochelaar Melloc
Als goochelaar ‘Melloc’ werd in 1928 geadverteerd in de Joodse jeugdkrant Betsalel. Melloc was de artiestennaam van Levie van Collem (Amsterdam, – Auschwitz, ). Hij was gehuwd met Antoinette Corper (Amsterdam, – Amsterdam, ) en zij hadden twee kinderen: Betsy (Amsterdam, – Sobibor, ) en Jeannette (Eeckeren, – Auschwitz, ). In het begin van de Tweede Wereldoorlog woonde Levie op de Arend Krijtstraat 35 in Diemen.
Waterlooplein 81 – autokerkhof Jack Maandag
Van 1968 tot 1977 had Jack Maandag hier zijn autosloperij.
Waterlooplein 84 – slagerij Norden/Isaäcs
De vleeshouwerij van A. Norden was op de Rapenburgerstraat 44 gevestigd en die van J. Isaäcs op het Waterlooplein 84. In november 1894 werden deze zaken gecombineerd en de vestiging op het Waterlooplein werd aangehouden.
Waterlooplein 85 – F. Polak – van Volen
Op dit adres werden bandeaux, pruiken en vlechten verkocht. Deze zaak zat eerst op de Nieuwe Hoogstraat en aan het einde van de negentiende eeuw op dit adres. Bandeaux en pruiken werden door (orthodoxe) Joodse vrouwen gebruikt.
Waterlooplein 85 – D. de Groot
In maart 1896 kwam hier D. de Groot wonen. Hij was ziekenverpleger en waker en woonde voordat hij op dit adres woonde op de Jodenbreestraat 56.
Waterlooplein 88 – kapper M. Neustadt
Op dit adres was in 1893 de kapperszaak van Moritz Neustadt (Zaromin, 15 september 1867) gevestigd. Moritz was gehuwd met Judith Blits (Amsterdam, – Den Haag, ).
Waterlooplein 85-1 – Jacob Korper en Serline Pach
Op 29 november 1942 overleed naaister Golda Plantinga – Korper (Amsterdam, ) in Westerbork. Ze werd begraven op de Joodse begraafplaats in Assen en op 20 december 1942 herbegraven op de Joodse begraafplaats in Diemen. Haar man, Ype Plantinga (Den Haag, 20 maart 1914) en dochter Helena overleefden de oorlog. Golda en haar gezin woonden op de Lepelstraat 10-2.
Haar ouders woonden op dit adres. Jacob Korper (Den Helder, – Sobibor, ) was lompen- en metaalsorteerder en was in 1909 gehuwd met Serline Pach (Amsterdam, – Sobibor, ).
Waterlooplein 91 – M. A. Coster
M. A. Coster woonde in 1892 op dit adres. Hij verkocht in dit jaar twee goed onderhouden Torarollen. Dit verkocht hij vanuit de zaak van J. M. Koch, een zaak in zijden- en fantasiehoeden.
Waterlooplein 91-1 – S. I. Emanuel & Zoon
Op de 1e etage verkocht weduwe S. I. Emanuel haar manufacturen vanaf februari 1896. Daarvoor was zij in de Zandstraat 40 gevestigd.
Waterlooplein 92-98 – autosloperij Jack Maandag
Van 1925 tot 1968 had Jack Maandag hier zijn autosloperij.
Waterlooplein 93 – autobanden E. van der Bokke
E. van der Bokke had hier na de oorlog zijn autobandenhandel in een van de laatste panden die werden gesloopt. Dit was Emanuel van der Bokke (Amsterdam, 16 juni 1911 – Amsterdam, 17 december 1990) dei doorgaans Manie werd genoemd. Emanuel was gehuwd met Elisabeth Sluijs (Amsterdam, 24 december 1910 – Amsterdam, 5 april 1993). Ze trouwden in 1939 en kregen twee dochters.
Waterlooplein 95 – horlogemaker I. S. Onderwijzer
I. S. Onderwijzer was horlogemaker en gevestigd op de Hoogte Kadijk 21a. In mei 1891 verhuisde de zaak naar het Waterlooplein 95. Isaac Onderwijzer (Amsterdam, 9 januari 1856) was gehuwd met Klaartje Rubens (Amsterdam, 9 januari 1851).
Waterlooplein 96 – boterhal Van Saxen & Co.
De Israëlitische Boterhal was in 1894 op dit adres gevestigd. Het bedrijf was van Van Saxen & Co.
Waterlooplein 99 – schoenmaker Samuel Slomper
Samuel Slomper (Amsterdam, – Auschwitz, ) was meester schoenmaker en op dit adres gevestigd in 1899. In het begin van de oorlog woonde hij op de Ferdinand Bolstraat 186hs.
Waterlooplein 99 – slager Izak de Jong
Izak de Jong opende op 21 maart 1895 een streng koosjere vleesmaatschappij op dit adres. Zijn vrouw, R. H. de Jong-Cohen, was verloskundige. In april 1897 vestigde zij zich als verloskundige op de Jodenbreestraat 28, eerst was ze vanaf dit adres werkzaam.
Waterlooplein 100 – kapper Zaal
Rond 1896 was hier Zaal gevestigd, voor scheren en haarsnijden. Men kon bij hem een abonnement van ƒ 1,50 per maand afsluiten voor het regelmatig knippen en scheren.
Waterlooplein 103 – café “De Amstel”
A. H. Isiger was de uitbater van dit café in 1903. De katholieke Antonius Hubertus Isiger (Maastricht, 10 juli 1853) woonde hier met zijn gezin.
Waterlooplein 104 – De Kleine Hal
De Kleine Hal was in 1887 een koosjere Israëlitische boterhandel. De specialiteit was roomboter, Goudse- en Leidse kaas en eieren.
Vanaf dit adres, waar in 1893 de weduwe Van Moppes woonde, konden ook bestellingen geplaatst worden voor kleermaker Bernard Mok die op de Ridderstraat te Haarlem woonde.
Waterlooplein 105 – tabak Portielje
N. G. Portielje opende op dit adres, op de hoek met de Nieuwe Amstelstraat, zijn tweede tabaks- en sigarenmagazijn, in mei 1886. De andere zaak was op de Damstraat 19.
Waterlooplein 107 – Kleermakersfournituren J. Norden
Dit bedrijf was hier in 1927 gevestigd.
Waterlooplein 109 – Gebouw Diligentia – Joodsche Raad
Hier was tijdens de bezetting een afdeling van de Joodsche Raad gevestigd, “Uitzending Buitenland”. Hier werden onder andere de brieven gecoördineerd die uit de kampen kwamen en naar Amsterdam werden gestuurd en vice versa. In juni 1896 adverteerde J. Stranders vanaf dit adres. Hij was cuisinier, en kon bruiloftsdiners verzorgen die ORT (koosjer) waren.
Waterlooplein 113 – W. L. Beisenherz
Op dit adres was in 1893 de groentezaak van de evangelische Wilhelm Ludwig Beisenherz (Woldijk, 23 november 1841) gevestigd. Een jaar later adverteerde deze zaak onder de naam F. W. L. Blöbaum-Bergman.
Waterlooplein 114 – kruidenier Struve
In 1893 was dit de kruidenierswinkel van K. F. Struve. Een speciaal-adres voor koffie en thee en men adverteerde ook in de Joodse media.
| Het pand op het Waterlooplein 117 heeft de volgende bestemmingen gehad, naast woningen van onder andere de familie Van Rooijen en de fam. Swaab: 16-12-1898 CWH Hoorn, apotheker en scheikundige 15-3-1907 Apotheek Hoorn, mw E.J. Swaab 26-6-1908 Opleiding apothekersbedienden, E.J. Swaab 24-7-1914 Apotheek Dr. Swaab 26.2.1943 Joodsche Raad voor Amsterdam, afd. Bijstand aan niet Nederlandsche Joden |
Waterlooplein 117 – 121 – textiel Pijnappel & Beth
Op dit adres was de textielfirma Pijnappel & Beth gevestigd.
Waterlooplein 119 – 121 – Joodsche Raad
Hier was een afdeling van de Joodsche Raad gevestigd, “Bijstand aan niet-Nederlandse Joden”.
Waterlooplein 123 – poelier S. M. Keizer
In 1919 was op dit adres de poelier ORT S. M. Keizer gevestigd.
Waterlooplein 123 – Joodsche Raad
Hier was een afdeling van de Joodsche Raad gevestigd, “Vleeschvoorziening”.
Waterlooplein 207 – Heilige Antonius van Paduakerk (Mozes en Aaronkerk)
De officiële naam van deze kerk is meestal niet bekend. De kerk was sinds 1641 gevestigd als katholieke schuilkerk in het huis Moyses in de Jodenbreestraat. In 1682 werd heternaast gelegen huis Aaron aangekocht, en nog enkele aangrenzende huizen. De kerk werd vervolgens uitgebreid. Tussen 1837 en 1841 werd het huidige gebouw neergezet. De gevelstenen van de huizen Moyses en Aaron zijn aan de achterzijde van de kerk, op de Jodenbreestraat, aangebracht en zorgen voor de naam die door vrijwel iedereen wordt gebruikt.
Waterlooplein voor 207 – Baruch de Espinoza
Schuin voor de Mozes en Aaronkerk is een steen aangebracht die de vermoedelijke locatie markeert waar Baruch de Espinoza is geboren.
Waterlooplein – Speeltuin Het Centrum
Voor de Mozes en Aäronkerk en het Arsenaal was voor de Tweede Wereldoorlog speeltuin Het Centrum gevestigd. Op zondag 2 september 1923 werd deze geopend. Deze speeltuin werd bij razzia’s in de buurt gebruikt om de Joodse bewoners te verzamelen voordat ze werden weggevoerd.
Waterlooplein / Amstel
Op de hoek Waterlooplein / Amstel was het gebouw Casino gevestigd. Het bovenlokaal was, volgens een advertentie uit 1884, doelmatig ingericht voor de Hoge Feestdagen, en werd als een synagoge gebruikt. In 1890 huurde de Beur voor den Diamanthandel de grote zaal van dit etablissement van Aron Wafelman als permanente handelsvloer voordat men in Adamas een eigen behuizing vond.
sloop Waterloopleinbuurt
Martin Scheffer filmde op super 8 de sloop van de huizen die plaats moesten maken voor het nieuwe plan voor de buurt met waarin voorzien was in de opera en het stadhuis; de Stopera. Gelukkig bleef de Mozes en Aäronkerk gespaard. Dit was de vroegere jodenbuurt. Het ging vele Amsterdammers aan het hart dat die zo verdween.
bron:
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 17 feb 1899, advertentie H B de Beer
ibidem, 29 aug 1884, Casino
ibidem, 27 feb 1885, De Herschepping
ibidem, 30 okt 1885, Dusseldorp
ibidem, 5 feb 1886, Talhuizen
ibidem, 14 mei 1886, Portielje
ibidem, 25 juni 1886, Van IJzer
ibidem, 14 jan 1887, Boterhandel De kleine Hal
ibidem, 20 sep 1889, Waterlooplein 57
ibidem, 22 mei 1891, Onderwijzer
ibidem, 14 aug 1891, hulp voor Russische Israëlieten
ibidem, 22 april 1892, Coster
ibidem, 2 sep 1982, Waterlooplein 65.
ibidem, 21 sep 1892, J M Koch
ibidem, 21 sep 1892, Waterlooplein 13
ibidem, 21 sep 1892, De Metz & Content
ibidem, 21 sep 1892, J Mof
ibidem, 5 okt 1892, Van IJzer
ibidem, 21 sep 1892, A J Melhado
ibidem, 3 feb 1893, Goudsmit
ibibem, 17 feb 1893, Polak – Van Volen
ibidem, 31 maart 1893, I N Cohen
ibidem, 5 mei 1893, Weduwe van Moppes
ibidem, 2 juni 1893, Bikdeij koudesj
ibidem, 30 juni 1893, Emanuel van Straten
ibidem, 30 juni 1893, A S Konijn
ibidem, 7 juli 1893, S A van Raap & Zonen
ibidem, 14 juli 1893, I N Cohen
ibidem, 14 juli 1893, F. de Vries Pz.
ibidem, 18 aug 1893, L J van Praag
ibidem, 8 sep 1893, L S Legerman
ibidem, 8 sep 1893, M. Rodrigues
ibidem, 8 sep 1893, M. Neustadt
ibidem, 29 sep 1893, D S Goudsmid
ibidem, 13 okt 1893, W L Beisenherz
ibidem, 22 dec 1893, Michel Polak
ibidem, 26 jan 1894, Waterlooplein 10, 6 jarig bestaan Rino Oeseffillo
ibidem, 26 jan 1894, Blöbaum-Bergman
ibidem, 6 april 1894, H. Groen
ibidem, 13 april 1894, A J van IJzer
ibidem, 1 juni 1894, E S Diamant
ibidem, 7 sep 1894, A M Troostwijk
ibidem, 9 nov 1894, S. Kleinkramer
ibidem, 30 nov 1894, Waterlooplein 84
ibidem, 14 dec 1894, B A van Praag
ibidem, 28 dec 1894, boterhal
ibidem, 1 maart 1895, Coutinho
ibidem, 1 maart 1895, Waterlooplein 4
ibidem, 15 maart 1895, Waterlooplein 99
ibidem, 29 maart 1895, Waterlooplein 31
ibidem, 20 sep 1895, Waterlooplein 35, H H de Jong
ibidem, 6 dec 1895, Waterlooplein 77
ibidem, 14 feb 1896, J Goldsmit
ibidem, 21 feb 1896, S I Emanuel
ibidem, 28 feb 1896, Zaal
ibidem, 6 maart 1896, D de Groot
ibidem, 17 april 1896, S I Agsteribbe
ibidem, 12 juni 1896, J Stranders.
ibidem, 19 juni 1896, Asser J Goudsmid
ibidem, 7 sep 1896, H H de Jong, Waterlooplein 32
ibidem, 9 okt 1896, Wolf Schornisheim
ibidem, 19 feb 1897, M. Rodrigues
ibidem, 30 april 1897, R H de Jong – Cohen
ibidem, 7 mei 1897, E Susan
ibidem, 23 juli 1897, Waterlooplein 11 – school Nordheim
ibidem, 10 dec 1897, J D Cohen, Waterlooplein 51
ibidem, 24 dec 1897, S J de Roos, Waterlooplein 17
ibidem, 4 feb 1898, Diamant levensverzekeringen
ibidem, 4 feb 1898, Louis Pruim
ibidem, 18 maart 1898, G W F Muller, Waterlooplein 68
ibidem, 25 maart 1898, B Blik
ibidem, 3 juni 1898, De Kleine Club, Waterlooplein 70
ibidem, 8 juli 1898, S A van Raap – J I Drukker
ibidem, 18 sep 1903, Isiger, nummer 103
ibidem, 13 juni 1919, Keizer, nummer 123
ibidem, 26 aug 1898, Susan, nummer 51
ibidem, 26 aug 1898, Coutinho, nummer 57
ibidem, 2 sep 1898, De Beer, nummer 15
ibidem, 16 sep 1898, Muller, nummer 68
ibidem, 16 sep 1898, Rodrigues, nummer 63
ibidem, 24 maart 1899, Cohen, nummer 46
ibidem, 28 april 1899, Blog, nummer 33
ibidem, 11 aug 1899, Struve, nummer 113
ibidem, 1 sep 1899, Slomper, nummer 99
Stigter, Bianca, De Bezette Stad (Amsterdam 2005)
www.knaw.nl, resources, lemma Bergh, Zadok van den (geraadpleegd 5 september 2015)
Stadsarchief Amsterdam, woningkaarten, Waterlooplein 31
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaarten, William Knocker
“Advertentie Blogs nummer 33”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 20-01-1911. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872715:mpeg21:a0010
“Advertentie Simon Theeboom”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 13-09-1901. Geraadpleegd op Delpher op 25-02-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874109:mpeg21:a0030
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Diamant, E. – 16-06-1861 – 5422-0315-1480
Kirsten van Kempen & Hetty Berg, Waterlooplein, de buurt binnenstebuiten (Amsterdam 2020) (eerste vleeshal) 48.
Slagerij Montezinos met dank aan B. Blocq.
Stadsarchief Amsterdam, Salomon Mendes Countinho, Overgenomen delen, archiefnummer 5416, inventarisnummer 193.
Stadsarchief Amsterdam, William Knocker, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 436
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Knocker (geraadpleegd 28 juli 2020).
Stadsarchief Amsterdam, Beisenherz, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2261
Stadsarchief Amsterdam, Isiger, Gezinskaarten, archiefnummer 5422, inventarisnummer 659
Stadsarchief Amsterdam, Meijer Stoller, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 786
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Stoller (geraadpleegd 15 april 2021)
H. Norden, Israëlietisch nieuws- en advertentieblad voor Nederland, jrg 3, 1904, no 17, 08-04-1904. Geraadpleegd op Delpher op 10-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005734017:00001
Speeltuin Het Centrum, Jannie de Hond – Brander over haar oorlogservaringen via https://www.youtube.com/watch?v=vooxhH5axV0 (geraadpleegd 28 december 2021).
Stadsarchief Amsterdam, Emanuel van Straten, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2262
Stadsarchief Amsterdam, Hijman Barend de Beer, Bevolkingsregister 1853-1863, archiefnummer 5000, inventarisnummer 481 en Bevolkingsregister 1851-1853, archiefnummer 5000, inventarisnummer 479, blad pagina 152.
Stadsarchief Amsterdam, M. L. Blog, Gezinskaarten, archiefnummer 5422, inventarisnummer 128 en Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 74.
Aron Delden, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 21-05-1937, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 31-12-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872958:mpeg21:p006.
Stadsarchief Amsterdam, Aron Delden, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 178.
Stadsarchief Amsterdam, Waterlooplein 50-52hs, Woningkaarten, archiefnummer 5445, inventarisnummer 385.
Volksgaarkeuken, — Het bericht, door „Het Centrum” „uit. “Het vaderland”. ‘s-Gravenhage; ‘s-Gravenhage, 30-04-1903. Geraadpleegd op Delpher op 13-05-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB23:001460049:mpeg21:p00002.
Volksgaarkeuken Waterlooplein.. “De Telegraaf”. Amsterdam, 05-05-1903, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 13-05-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110553762:mpeg21:p002.
Volksgaarkeuken, “Land en volk”. Den Haag, 14-07-1910. Geraadpleegd op Delpher op 13-05-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB12:000180159:mpeg21:p00004.
Melloc, De Joodsche jeugdkrant; “Betsalel”, jrg 1, 1928, no 13, 28-06-1928. Geraadpleegd op Delpher op 30-06-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005476013:00001.
Jacob Korper, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 456.
Golda Plantinga-Korper, Familiebericht. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 04-12-1942, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 18-09-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318346:mpeg21:p009.
Golda Korper, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 456.
Ype Plantinga, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1724.
Samson van der Bokke, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 01-11-1907, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 04-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872644:mpeg21:p006.
Emanuel van der Bokke, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1314.
Elisabeth Sluijs, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1814.
Opening kinderspeeltuin, Een nieuwe kinderspeeltuin te Amsterdam. “De avondpost”. ‘s-Gravenhage, 06-09-1923, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 17-01-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB27:017886121:mpeg21:p00011.
Op het Waterlooplein te Amsterdam worden voor de marktverlichting. “De Maasbode”. Rotterdam, 13-11-1929. Geraadpleegd op Delpher op 21-01-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000198057:mpeg21:p004.
Dusseldorp, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2261.
Mozes Lopes Rodrigues, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2261.
Johanna Greebel, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2261.
Isaac Onderwijzer, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2261.
Samuel Slomper, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 747.
Casino – diamanthandel. Daniël M. Metz, Diamantgracht, het Joodse hart van een typisch Amsterdamse industrie (Zutphen, 2022) 85.
Asser Goudsmit, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 277.
illustratie:
“Advertentie”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 13-09-1901. Geraadpleegd op Delpher op 25-02-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874109:mpeg21:a0030
De Vries © joodsamsterdam.nl
jaartelling © joodsamsterdam.nl (30 aug 2015)
prentbriefkaart Waterlooplein
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 5 okt 1892, Van IJzer
“Advertentie Blogs nummer 33”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 20-01-1911. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872715:mpeg21:a0010
“Advertentie Simon Theeboom”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 13-09-1901. Geraadpleegd op Delpher op 25-02-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874109:mpeg21:a0030
Slagerij Montezinos, Nieuw Israëlietisch Weekblad, 7 februari 1913.
Waterlooplein na demping van de Houtgracht gezien vanaf Zwanenburgwal 20, Op de achtergrond de Mozes en Aäronkerk en de Portugees Israëlitische Synagoge. Uitgave Jos. Nuss, Haarlem, prentbriefkaart Nuss, A.J. Collectie Stadsarchief Amsterdam: prentbriefkaarten 1900 ca. PBKD00209000026
Stadsarchief Amsterdam / Internationaal Persfoto Bureau N.V. Waterlooplein 107 – 109, Stakende meisjes uit het kleermakersbedrijf voor het gebouw Diligentia. 1927, OSIM00006000536
Stadsarchief Amsterdam / Archief van de Gemeentelijke Dienst Volkshuisvesting en rechtsvoorganger: glasnegatieven. Waterlooplein 64-78. Augustus 1944. 5293FO004034
H B de Beer, Hatikwah; maandblad der Nederlandsche Zionistische Studentenorganisatie, jrg 8, 1924, no 4, 1924. Geraadpleegd op Delpher op 10-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005521022:00001
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank, Waterlooplein, Speelplaats – speeltuin ’t Centrum. Op de achtergrond de rooms-katholieke Mozes en Aäronkerk op nummer 59. 1932. 010009004113.
Joodse Volksgaarkeuken, Collectie Joods Museum.
Golda Plantinga-Korper, Familiebericht. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 04-12-1942, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 18-09-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318346:mpeg21:p009.
Samson van der Bokke, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 01-11-1907, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 04-10-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872644:mpeg21:p006.
Opening kinderspeeltuin, Een nieuwe kinderspeeltuin te Amsterdam. “De avondpost”. ‘s-Gravenhage, 06-09-1923, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 17-01-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB27:017886121:mpeg21:p00011.
Op het Waterlooplein te Amsterdam worden voor de marktverlichting. “De Maasbode”. Rotterdam, 13-11-1929. Geraadpleegd op Delpher op 21-01-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000198057:mpeg21:p004.
Bananenafslag, “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 21-11-1930, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 21-01-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858644:mpeg21:p008.
Asser Goudsmit, Israelietische nieuwsbode. 3 juni 1892. Geraadpleegd op Delpher op 16-08-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005544051:00001.
Spinoza foto steen © joodsamsterdam.nl 30 mei 2023
gepubliceerd:
16 augustus 2016
Laatst bijgewerkt:
18 november 2024