De Vijzelgracht dateert van 1658 en werd in 1933 gedempt. Rond de gracht staan veel wevershuisjes, zo’n 200. Voor de fundering werd Scandinavisch grenen gebruikt, waar de bijnaam Noortse Bosch voor dit deel van de stad vandaan kwam. Enkele wevershuisjes langs de Vijzelgracht kwamen in het nieuws toen zij in 2004 en 2008 verzakten tijdens de aanleg van de Noord-Zuidlijn en zij werden daarna hersteld.
Vijzelgracht 9 – boekhandel Boekman
Op dit adres was in 1935 boekhandel Boekman gevestigd van Maurits Boekman (Amsterdam, 7 juli 1862 – Amsterdam, 4 maart 1920). Maurits was de vader van de latere wethouder Emanuel Boekman.
Vijzelgracht 10h – J. B. van Geldere
In 1893 was op de Utrechtsestraat 79 de Dentiste J. B. van Geldere gevestigd. Daar kon men een kunstgebit laten aanmeten, maar ook tandenborstels, tandwaters en dergelijke waren er verkrijgbaar. Joseph Benjamin van Geldere (Amsterdam, – Sobibor, ) was gehuwd met Sara de Jong (Delft, 12 september 1863 – Amsterdam, 7 november 1936). Joseph hertrouwde met Mathilde Weigt (Tilly, Amsterdam, – Sobibor, ) en kreeg met haar een dochter Georgina (Amsterdam, – Sobibor, ). Ten tijde van de oorlog was Joseph eigenaar van een drukkerij / uitgeverij en woonde vanaf 10 april 1937 met zijn tweede gezin op dit adres.
Vijzelgracht 20 – Slagerij Rodrigues
Op Vijzelgracht 20 was de vermaarde slagerij Rodrigues gevestigd.
Vijzelgracht 27 – Frederik Spitz
Na de bezetting was Frederik Spitz (Amsterdam, 1 september 1914 – Petach Tikva, 21 april 1963) lid van het federatiebestuur van Tikwat Jisrael en hij verzorgde het tijdschrift. Spitz was gehuwd met Edith Debora Polak (Tilburg, 31 januari 1921 – Haifa, 3 december 2015) en zij hadden twee dochters; Lena en Sara Malkah, en volgens sommige bronnen ook vijf zoons. Eind 1954 vertrok het gezin naar Ramat Gan (Israël).
Vijzelgracht 27-1 – gezin Daniël Pimentel
Na de oorlog woonde hier het gezin van Daniël Pimentel.
Vijzelgracht 28 – Maatschappij voor meel- en broodfabrieken
In 1855 werd deze maatschappij door Samuel Sarphati opgericht en in 1857 draaide de fabriek, de eerste broodfabriek in Nederland, aan de Vijzelgracht. Volgens een advertentie uit 1880 werd er ook aan Joodse depothouders geleverd.
Vijzelgracht 28d – damestassen- en lederwarenfabriek Wobi
In Het Joodsche Weekblad van 13 maart 1942 zocht men voor deze onderneming een fietsjongen. De onderneming was gevestigd in gebouw D op het M. B. F.- terrein (Meel- en Broodfabriek). De laatste advertentie van deze onderneming (op dit adres) dateert van 2 september 1965.
Vijzelgracht 33 – Wiertz delicatessen
Joh. Wiertz had op de Ceintuurbaan 207 en op dit adres zijn delicatessenzaak en hij adverteerde in het Nieuw Israëlietisch Weekblad.
Vijzelgracht 55hs – bloemenhuis Zurel & Co
Op Vijzelgracht 55 was in 1936 een van de twee zaken van bloemenhuis Zurel & Co gevestigd. De andere zaak was op de Rijnstraat 22. Op 12 mei 1940 overleed Nathan Koster (Amsterdam, 8 januari 1888), die bloemist was. Het gezin Koster woonde op dit adres sinds 22 februari 1935 en Nathan was de ‘co’ van Zurel & Co. Hij was gehuwd met Jeannette Oesterman (Amsterdam, 12 oktober 1892 – Sobibor, 13 maart 1943) en zij kregen drie kinderen, Herman (Rotterdam, 1 juli 1918 – Amsterdam, 19 april 2001), Meijer (Rotterdam, 18 april 1925 – Geldrop, 12 juli 1981) en Maurits. Na het overlijden van Nathan woonde Jeannette nog 16 dagen in dit huis, ze vertrok met de kinderen naar de Pretoriusstraat 86. Zoon Maurits (Amsterdam, 20 november 1937 – Sobibor, 13 maart 1943) overleefde de oorlog niet, de andere zoons wel. Herman was ten tijde van de oorlog in Nederlands-Indië en kwam in 1950 terug naar Nederland.
Vijzelgracht 61 – bijouterie Parisienne
H. de Heer had rond 1912 hier deze onderneming. Hij verkocht tal van kleine cadeaus en had daarnaast een standplaats op de markt op het Waterlooplein en de Nieuwmarkt.
Vijzelgracht 61hs – Goud- en zilversmid Louis Citroen
Rond 1920 was hier de onderneming van Louis Citroen (1879) gevestigd. Hij woonde hier tot mei 1926. Op de woningkaart stond Louis Citroen, geboortejaar 1879, vermeld. De enige Louis Citroen die in 1879 werd geboren is makelaar in onroerend goederen Louis Citroen (Amsterdam, – Auschwitz, ), gehuwd met Ida Woronick (Dwinsk, 7 mei 1880) van wie hij op 19 mei 1939 scheidde. In het begin van de bezetting woonde Louis op de Tweede Helmersstraat 121.
bron:
“Advertentie meel en broodfabrieken”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 02-07-1880. Geraadpleegd op Delpher op 22-07-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860700:mpeg21:a0012
“Advertentie Wiertz”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 07-09-1934. Geraadpleegd op Delpher op 22-07-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874535:mpeg21:a0109
“Advertentie Boekman”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 24-05-1935. Geraadpleegd op Delpher op 22-07-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871406:mpeg21:a0028
“Advertentie Zurel”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 16-09-1936. Geraadpleegd op Delpher op 22-07-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871363:mpeg21:a0075
Stadsarchief Amsterdam, woningkaart Vijzelgracht 55hs.
byouterie Parisienne, De Joodsche kroniek. 29 november 1912. Geraadpleegd op Delpher op 09-05-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005793040:00001.
Vijzelgracht 61hs, Stadsarchief Amsterdam, Woningkaarten, archiefnummer 5445, inventarisnummer 378.
Wobi, Het Joodsche weekblad. 13 maart 1942. Geraadpleegd op Delpher op 09-05-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA16:020994049:00001.
Wobi, Advertentie. “De Telegraaf”. Amsterdam, 02-09-1965, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 09-05-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110588855:mpeg21:p008.
Frederik Spitz, Tikvath-Israel = De hoop van Israël. 1945-11. Geraadpleegd op Delpher op 09-05-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005620004:00001.
Frederik Spitz, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 768.
Wobi, Stadsarchief Amsterdam, Politierapporten ’40-’45, archiefnummer 5225, inventarisnummer 6906.
Louis Citroen, Stadsarchief Amsterdam, Woningkaarten, archiefnummer 5445, inventarisnummer 378.
Louis Citroen, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 154.
illustratie:
“Advertentie meel en broodfabrieken”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 02-07-1880. Geraadpleegd op Delpher op 22-07-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860700:mpeg21:a0012
“Advertentie Wiertz”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 07-09-1934. Geraadpleegd op Delpher op 22-07-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874535:mpeg21:a0109
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Vijzelgracht 1-61 gezien in noordelijke richting, met Brug 85 gezien in noorderlijke richting. Ca 1930. OSIM00002005874
gepubliceerd:
22 juli 2018
laatst bijgewerkt:
10 mei 2024