8 september 2022
Tijdens de restauratie van de Hechal (Aron Hakodesj, Heilige Arke) in de Portugese Synagoge, die in de augustus/september 2022 plaats vond, zijn twee unieke rollen achttiende-eeuwse linnen behangsel gevonden. De rollen lagen verborgen in een tussenruimte in de Hechal, de arke waarin de Tora-rollen worden bewaard. Ze hebben daar zeker anderhalve eeuw gelegen.
Het 17e-eeuwse interieur van de Portugese Synagoge is nog in tact, maar is ook aan restauratie toe om het voor de komende generaties te behouden. Al in 2021 is gedurende drie maanden de onderkant van dit enorme meubel (ruim 11 x 8 meter) geconserveerd, de afgelopen twee maanden hebben zij een groot deel van de bovenste helft schoongemaakt, loszittende onderdelen vastgelijmd en missende elementen aangevuld. In 2023 worden de overige werkzaamheden uitgevoerd, zoals het in de was zetten van het kostbare palissanderhout.
Om de werkzaamheden van afgelopen maand te kunnen uitvoeren was rond de Hechal een steiger gebouwd, daardoor was de opening aan de achterzijde bereikbaar.
Geschilderd linnen behang
Het eerste behangsel dat werd aangetroffen betreft een geschilderde linnen behangsel. Hiervan zijn zes fragmenten gevonden, waarvan het grootste stuk maar liefst 141 x 177 centimeter meet. Tegen een donkergroene achtergrond is een trellis-achtig (gevlochten) patroon geschilderd met daartussen – in een wisselend ritme – wolkenvormige vensters in drie verschillende groottes. Afwisselend zijn hierin vogels en bloemen afgebeeld, monochroom en veelkleurig. Door de donkere achtergrond en de exotisch ogende beelden lijkt het geïnspireerd op oosters lakwerk. Dit behang is een unicum, er is geen enkel vergelijkbaar voorbeeld bekend. Alles wijst erop dat het uit de periode 1740-1760 dateert.
Gevelouteerd linnen behang
Het tweede behangsel werd in de tweede verborgen ruimte gevonden. Het is een gevelouteerd (fluweelachtig) linnen behangsel. Het symmetrische patroon wordt gevormd door roodbruine wolpluis die op het grijs-wit geschilderde linnen is gelijmd. Daartussen bevinden zich rode, gele en groene tussenvlakken. Het patroon is geïnspireerd op ontwerpen van Daniel Marot, een van de meest belangrijke en invloedrijke ontwerpers van ons land. Het gevonden stuk meet 193 x 152,5 centimeter, maar toont niet het hele patroon. Vanwege de grote rapporthoogte en -breedte is het waarschijnlijk dat het ooit gehangen heeft in een groot en hoog vertrek zoals de zaal van een groot grachtenpand. Het behangsel is te dateren in de tweede kwart van de 18e eeuw.
Beide behangsels zijn zeker van Nederlandse makelij. Zowel in als buiten Amsterdam bestonden in de 18e eeuw vele behangselfabrieken die dit soort behangsels maakten.
bron:
persbericht JCK 8 september 2022.
illustratie:
foto’s joodsamsterdam.nl
gepubliceerd:
8 september 2022
laatst bijgewerkt:
8 september 2022