Op 24 april 1890 werd Andries Blits in Amsterdam geboren als zoon van Saul Blits (1863), commissionair in diamant, en Cornelia Sternheim (1867). In zijn jeugd woonde hij onder andere op de Linnaeuskade 19hs.
Onder de naam Andries Blitz werd hij een bekende uitgever. Andries was gehuwd met Debora Tas (Amsterdam, 10 november 1892 – Amsterdam, 20 november 1981) en zij hadden twee zoons; Paul André (Amsterdam, 1 augustus 1924 – Amsterdam, 7 mei 2002) en Joseph (Amsterdam, 16 februari 1926). In april 1936 vestigde het gezin zich op de Willemsparkweg 149hs. Andries werd in Auschwitz vermoord op 1
Andries was werkzaam bij de uitgever Scheltens & Giltay. Hij nam daar per 1 januari 1929 ontslag en begon op die datum zijn eigen uitgeverij. In een hoog tempo gaf hij boeken uit in allerlei genres, vooral boeken over de luchtvaart. Ook publiceerde hij de Toonder Albums (de heer Olivier B. Bommel en Tom Poes; Panda; Koning Hollewijn; Kappie; Marion; Olle, Birre en Holle). Daarnaast was hij de bedenker van de ABC-romans, de eerste Nederlandse pocketseries. Hij begon met de publicatie hiervan op 1 juni 1938. Deze formule, goede boeken voor weinig geld, was een succes en ABC stond voor Arbeiderspers Blitz Combinatie. Andries gaf deze boeken uit in combinatie met de Arbeiderspers. Een overzicht van de publicaties van Andries Blitz is hier te zien.
De publicatie van de ABC-romans leidde ook tot recensies in de pers. Zo schreef het Nieuwsblad voor den Boekhandel van 8 juni 1938:
‘Prijzenswaardig initiatief
Ontelbare malen reeds werd er door de Nederlandse litteraire critiek op gewezen, dat ons land met zijn betrekkelijk klein taalgebied de goedkope uitgave moest ontberen, die tal van landen rondom ons reeds lang, en met profijt op de markt brachten. Welnu, thans verschijnt de bekende Amsterdamse uitgever Andries Blitz met de ABC-serie en is in feite aan de periode, waarin men zéér goedkope werken van de beste romanciers der wereldliteratuur niet kan aanschaffen, een einde gekomen. Deze serie, die een uitgesproken goed verzorgd cachet draagt, bestaat uit romans in een omvang van 288 bladzijden, waarvan de prijs bedraagt. … 35 cent ! (volgt opgave der titels en verder een opwekking aan het publiek om voor de ABC-romans bijzondere belangstelling te tonen, ze verdienen het)’.
Wilhelmina Catharinaschool
Zoon Joseph Blits was een leerling van de Wilhelmina Catharinaschool en zat daar in de klas van juffrouw Gleusteen, waar hij op een foto staat.
Bezetting
De uitgeverij mocht tijdens de oorlog niet publiceren en de laatste aankondiging waarin de uitgeverij werd genoemd ging over de ABC-romans en die aankondiging dateert van 2 december 1940 in het Nieuwsblad van het Noorden. Tijdens de bezetting kreeg Debora een Sperre waardoor het gezin tijdelijk was uitgesloten van deportatie. Debora was lid van de Controle Commissie voor Kinderen in Pleeggezinnen. Andries werd toch gearresteerd en belandde in Kamp Amersfoort, vanwaar hij op 16 juli 1942 via Westerbork naar Auschwitz werd gedeporteerd.
Het was voor Debora en haar zoons niet bekend wat er met haar man was gebeurd. Op 28 september 1945 werd door Debora een oproep geplaatst in De Waarheid en verzocht ze om inlichtingen.
In 1947 riep Debora de Coupe Andries Blitz, ter nagedachtenis aan haar man, in het leven voor de luchtballon die de grootste afstand aflegde tijdens internationale ballonraces. Deze coupte, in de vorm van een bronzen Aeolus-figuur, werd voor het eerst uitgereikt tijdens een internationale ballonrace op 5 mei 1947 in de Houtrusthallen in Den Haag.
Na de oorlog zette Debora de uitgeverij voort en deed dat met, in ieder geval, de hulp van Paul André die bij het Stadsarchief Amsterdam ook als uitgever geregistreerd staat. De ABC-pockets werden tot 1958 uitgegeven.
bron:
Andries Blits, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 72.
Paul André Blits, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 72.
Joseph Blits, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 72.
Andries Blits, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130260907 (Andries BLITS).
Debora Tas, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130261216 (Debora BLITZ TAS).
Hubrechtse, Sjaak, Uitgeverij De Arbeiderspers, van Onstaan tot en met Ontzuiling (onbekend) 8-10.
ABC, Nieuwsblad voor den boekhandel jrg 105, 1938, no 23, 08-06-1938. Geraadpleegd op Delpher op 16-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=dts:2775024:mpeg21:0001.
Paul Andre Blits, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 72.
NIEUWE UITGAVEN. “Nieuwsblad van het Noorden”. Groningen, 02-12-1940, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 17-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010327622:mpeg21:p010.
INLICHTINGEN gevraagd omtrent. “De waarheid”. Amsterdam, 28-09-1945, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 17-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010851151:mpeg21:p002.
Gordon Bennett” herleeft op Houtrust. “Het Binnenhof”. ‘s-Gravenhage, 11-04-1947, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 17-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:002038084:mpeg21:p00003.
Ballonwedstrijd, “Bredasche courant”. Rotterdam, 07-05-1947. Geraadpleegd op Delpher op 17-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSAB03:000069625:mpeg21:p001.
illustratie:
Andries Blitz, De heer Blitz op een touwladder langszij het schip MS Baloeran 1935. Willem van der Poll, Nationaal Archief – CC0.
INLICHTINGEN gevraagd omtrent. “De waarheid”. Amsterdam, 28-09-1945, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 17-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010851151:mpeg21:p002.
Ballonwedstrijd, “Bredasche courant”. Rotterdam, 07-05-1947. Geraadpleegd op Delpher op 17-04-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSAB03:000069625:mpeg21:p001.
gepubliceerd:
17 april 2024
laatst bijgewerkt:
17 april 2024