Veel kampioenturners en turnsters waren van Joodse afkomst. Namen uit die tijd waren M. Biet, E. Fortuin, Isr. Wijnschenk, mej. E de Levie en A. Polak. Vaak kwam men uit een gymnastiekvereniging voort en een van die verenigingen was de Arbeiders Arbeidsters Gymnastiek Vereniging, een andere was een voornamelijk uit Joodse deelnemers bestaande vereniging Vlugheid en Kracht, die het gymlokaal van de HBS aan de Mauritskade gebruikte als trainingslokatie.
Verder was er de Gymnastiek Vereeniging Spartacus, in 1886 opgericht, openbaar maar wel sterk Joods georiënteerd. Deze vereniging heeft bestaan tot 1941, tot ze verboden werd door de bezetter. Van Spartacus werden drie mannen geselecteerd om de eer bij de Olympische Spelen in Londen in 1908 hoog te houden voor ons land, te weten Jonas Slier, gymnast Isidore Goudeket (Amsterdam, 1 augustus 1883 – Sobibor, 9 juli 1943) en Emanuel Brouwer. Over hen en de vereniging verscheen het boek Spartacus van Erik Brouwer (Uitgeverij Veen, ISBN 9789020408812).
De turnhal in de Marnixstraat/Nieuwe Passeerdersstraat is een belangrijke locatie voor turnend Amsterdam. Deze turnhal stond later jarenlang bekend onder de naam “De Krakeling”, maar ook dit jeugdtheater is vertrokken van deze locatie. De turnhal werd in 1887 door Ingenohl en Muller in neo-renaissance stijl gebouwd en er zaten vier turnverenigingen in dit gebouw.
Bekend waren de “steenwedstrijden” waarbij de naam van de winnaar gegraveerd werd in een wandplaquette van belang. In 1999 waren deze stenen nog altijd in dit gebouw aanwezig. Toen de Krakeling in dit gebouw gehuisvest werd heeft men de stenen verplaatst, in eerste instantie naar de “Wethouder Verhey – sporthal”, oftewel de sporthal “Oost”. Deze sporthal is nog niet zo lang geleden gesloopt en de stenen zijn toen verhuisd naar het hoofdkantoor van de gymnastiekbond, het K.N.G.U. in Beekbergen. Vooral de oud-voorzitter van de gymnastiekbond, de heer Van Tielrooij, heeft zich daarvoor ingezet en ervoor gezorgd dat de stenen niet verloren gingen.
Het turnen was een populaire sport onder Joodse Amsterdammers. Daardoor zaten er bij de Olympische turnploeg veel Joodse deelnemers, waaronder Estella Agsteribbe, Anna Polak, Lea Nordheim, Judikje Simons, Elka de Levie en coach Gerrit Kleerekoper. Van hen overleefde alleen Elka de Levie de oorlog.
Voor de oorlog was de H.B.S op de Mauritskade de “Joodse H.B.S.”. In dit gebouw was turnvereniging “Bato” gevestigd onder leiding van de heer Swaap. Daarnaast sportte Bato ook in de turnhal aan de Passeerdersstraat. Bovenste foto van is van de prijsuitreiking van 24 februari 1952. De prijzen worden uitgereikt door de heer Swaap. Het jongetje staand links is Benjamin Flesschedrager, die tegenwoordig in Israël woont als Benjamin Peleg.
foto met dank aan Benjamin Peleg en foto’s plaquettes met dank aan André Verhoeven.
laatst bijgewerkt:
22 september 2019