Tot 1928 was op de Valkenburgerstraat 14 de Tapperij en Slijterij van D. Borstel gevestigd. In dat jaar moest de zaak dicht, want het pand stortte in. Het kavel werd daarna gebruikt voor het behangers- en stoffeerdersbedrijf van Hartog Polak.
In 1892 was de tapperij van Borstel al op deze locatie gevestigd. In maart 1889 werd het pand voor een bedrag van ƒ 6600,- te koop aangeboden een jaar later werd er al drank verkocht en vroeg L. Meens een vergunning aan. D. Borstel wenste voor Rosj Hasjana (Joods nieuwjaar) 1892 zijn klanten veel geluk en zegen. Wie was hij?
Daniel Borstel werd op 20 mei 1842 in Amsterdam geboren. Hij trouwde op 24 mei 1865 met Clara Engelsman (Amsterdam, 30 april 1842), later op de archiefkaart bij het stadsarchief Amsterdam geschreven als Klara Engelsman. Daniel overleed op 9 juli 1918 en was toen 76 jaar oud. Klara Engelsman wordt ook in de krant genoemd wanneer ze in 1904 een vergunning aanvraagt voor de verkoop van sterkte drank.
Het echtpaar heeft lang op de Valkenburgerstraat gewoond. Op de gezinskaart is het eerste adres de Valkenburgerstraat 14, gevolgd door Valkenburgerstraat 10 in maart 1892, terug naar 14 in oktober 1894, Egelantierstraat 106 in 1895, Koestraat 30 in 1896, Valkenburgerstraat 14 in 1897, Waterlooplein 56 in 1907. Het volgende adres is na het overlijden van Daniel en pas in 1933, de Prinsengracht 762 en in 1937 gaat Klara op de Jan Steenstraat 75 wonen bij de familie Morpurgo.
In 1942 werd Klara 100 jaar oud. Ze woonde toen bij familie Morpurgo aan het Jonas Daniël Meijerplein 18-II. Daarna werd Klara verpleegd de Joodse Invalide. Klara kwam in maart 1944 in Kamp Westerbork terecht, waar zij werd verpleegd werd in het kampziekenhuis. Daar werd zij op 30 april 1944 102 jaar oud. Zij werd op 4 september 1944 op een brancard naar de trein gebracht die naar Theresienstadt ging. In de archieven van Theresienstadt is de administratiekaart van Clara Borstel-Engelsman gevonden waarop is aangetekend dat ze daar op 12 oktober 1944 gecremeerd is.
Klara is de oudste persoon op www.joodsmonument.nl.
Stolperstein voor Klara Engelsman
In een plechtige ceremonie werd door burgemeester Femke Halsema op 28 juni 2024 de 2.500e Stolperstein in Amsterdam geplaatst. Deze is ter nagedachtenis aan Klara Borstel-Engelsman. De gedenksteen is geplaatst op het Jonas Daniël Meijerplein 18 (tegenwoordig 30-50) in Amsterdam. Door de plaatsing van deze Stolperstein is haar naam en geschiedenis weer zichtbaar in de stad waar zij ooit leefde.
Burgemeester Halsema: “Het plaatsen van Stolpersteine is een belangrijke manier om de herinnering aan de slachtoffers van de Holocaust levend te houden. Door te ‘struikelen’ over deze stenen, worden we herinnerd aan de gruwelen van het verleden. Ik hoop dat er nog veel meer worden gelegd”.
bron:
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Daniel Borstel
“Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 16-02-1904, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 21-10-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010647367:mpeg21:p003
“Advertentie”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 21-09-1892. Geraadpleegd op Delpher op 21-10-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858577:mpeg21:a0026
“VERKOOPING VAN HUIZEN.”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 05-03-1889. Geraadpleegd op Delpher op 21-10-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010145278:mpeg21:a0026
“VERKOOP VAN STERKEN DRANK IN HET KLEIN.”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 05-01-1890. Geraadpleegd op Delpher op 21-10-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010142612:mpeg21:a0003
Clara Borstel – Engelsman via Arolsen Archives, 5023840 – met dank aan Klaas Jan Dijkstra
illustratie:
Klara Engelsman, met dank aan Stichting Stolpersteine.
gepubliceerd
21 oktober 2018
laatst bijgewerkt:
25 juni 2024