Op het Waterlooplein 33-37, later hernummerd naar 17-41 en na 1983 hernummerd naar 131-167 stond de Synagoge Talmud Tora. Voor 1639 was het gebouw de huissynagoge van de gemeente Bet Israel. In 1639, op Rosj Hasjana 5400, werd het gebouw gewijd als synagoge van de Portugese gemeente en in 1675 buiten gebruik gesteld toen de huidige Portugese synagoge werd gewijd.
Op de tekening is de poort onder het balkon te zien en die poort gaf via het souterrain toegang tot de synagoge. De galerijen waren vermoedelijk toegankelijk via de ingangen links en rechts van de poort.
Na 1675 bleef het gebouw een belangrijke functie houden, de bijnaam was “Het Joodsch Bruiloftshuis”. In 1866 werd er in het Nieuw Israëlietisch Weekblad gepubliceerd dat de Kerkeraad had besloten dat huwelijken die al burgerlijk hadden plaatsgevonden hier kerkelijk moesten worden ingezegend. In 1875 kreeg het een andere naam; “De Herschepping”, en werd tot 1931 gebruikt als feestzaal en vergaderzaal.
Het gebouw was ook toegankelijk vanaf de Jodenbreestraat en daar is ook een plaquette aangebracht om deze plek in kaart te brengen. Het gebouw heeft verder nog een historische betekenis – Baruch Spinoza werd in deze synagoge in 1656 in de ban gedaan.
bron:
www.jhm.nl (geraadpleegd 2008).
beeldbank archief Amsterdam,
Huwelijken, Amsterdam, 10 Mei 1866.. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 11-05-1866, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-12-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858427:mpeg21:p003.
Illustratie:
bord © joodsamsterdam.nl
Synahohr Talmu Torah, Stadsarchief Amsterdam, De geweesene Kerk der Joden. Synagoge Talmud Torah, Waterlooplein 33-37/39 (op de plaats van de latere nummers 17-41, na 1983 131-167). Voorgevel van de in 1639 ingewijde en in 1675 bu Hooghe, Romeyn de, Collectie Atlas Dreesmann, Stadsarchief Amsterdam beeldbank . 010094005197.
Paepe, Timothy de, Hypothetische reconstructie van de Talmud Torah-synagoge (Amsterdam, 1639-1675) © Timothy de Paepe met vriendelijke toestemming van Timothy de Paepe.
gepubliceerd:
29 april 2016
Laatst bijgewerkt:
26 december 2024