De Sefardische gemeente van Neve Salom (gesticht in 1612 door chacham Isak Urziel uit Marokko) was de tweede Joodse gemeente die in Amsterdam een synagoge stichtte.
De synagoge werd in 1612 gesticht aan de Houtgracht, nu deel van het Waterlooplein. Er werd een huis gebouwd met twee woningen op de begane grond en een bovenruimte.
Deze ruimte moet als synagoge dienst hebben gedaan. Dit was tegen de wens in van de magistraat van Amsterdam. In een resolutie van 8 mei 1612 werd het verboden.
Het bouwcontract werd op 31 januari 1612 afgesloten tussen Belchior Mendes, Mathias Rodrigues, Francisco de Medeiros, Duarte Fernandes en de meestertimmerman Hans Gerritse.
In het bouwcontract wordt gesproken over een gebouw aan de Houtgracht achter de Breestraat (nu Jodenbreestraat). Het gebouw zou een grootte krijgen 60 x 30 voet (17 x 8,5 m) met een achterterrein van 13 x 30 voet (3,7 x 8,5 m) en een voorplein van 17 x 30 voet (4,8 x 8,5 m). Voor het voorplein kwam een muur van 3,4 meter hoog met een middenpoort en een gebogen bekroning.
Over de volle lengte was het gebouw op de begane grond verdeeld in twee woningen.
Boven was de synagoge en in de synagoge was er een vrouwengalerij. De Hechal (Aron haKodesj), de heilige Arke (ruimte voor de Thora-rollen) was in deze synagoge opgenomen in een uitbouw aan de achtergevel. Deze uitbouw was 1,68 x 1,4 x 0,85 m van afmeting. Met lood werd deze uitbouw tegen regenwater beschermd.
De Franse diplomaat Charles Ogier ontmoette in 1636 hier de beroemde rabbijn Menasseh ben Israël en hij schrijft in zijn verslag dat er in de synagoge beschilderde panelen te zien waren met afbeeldingen van planten, bomen en Hebreeuwse teksten.
In 1639 verenigde de gemeente van Neve Salom zich met de gemeente van Bet Jacob en de gemeente van Bet Israël en werd één Portugees-Joodse gemeente.
bron:
Agt van, J F , Synagogen in Amsterdam (staatsuitgeverij 1974).
N. L. Dodde, Joods Onderwijs, een geschiedenis over het tijdvak 1200 – 2000 (Den Haag 2009), 21
Illustratie:
stadsarchief Amsterdam, prentbriefkaart Houtgracht
Paul D. Meijer & Timothy De Paepe, “De Talmoed Tora-synagoge (1639-1675): reconstructie van de directe voorganger van de nog bestaande Portugese Synagoge in Amsterdam”. In Jaarboek Amstelodamum (2014), © Timothy de Paepe, met vriendelijke toestemming van Timothy de Paepe.
Laatst bijgewerkt:
24 augustus 2020