Op de hoek Bloemenmarkt – Koningsplein staat een opvallend pand. Het werd in 1890 gebouwd voor de verzekeringsbank Kosmos naar ontwerp van Th. G. Schill en D. H. Haverkamp. In 1929-1930 werden de kelder en de begane grond door architect Harry Elte verbouwd voor juweliersbedrijf S. Spyer, na de opdracht voor deze verbouwing door de directeur van het bedrijf H. Schaap. Het bedrijf verhuisde in 1930 van de Kalverstraat 122 naar dit adres.
Elte zorgde ervoor dat de onderpui voorzien werd van etalages en bekleed werd met zwart Zweeds graniet. Op de granieten plint rechts naast de winkelentree staat Harry Elte Ph. Zn. / Architect.
Herman Spijer
Met de naam Spijer is iets vreemds aan de hand. Het bedrijf heet Spijer maar de directeur die de opdracht tot de verbouwing op het Koningsplein 1 gaf heette H. Schaap. De weinige gegevens die er zijn -bij het IISG – vertellen het volgende
“Herman was directeur van NV Spijer’s Juweliersbedrijf. Hij werd op 24 juli 1894 geboren als zoon van Benjamin Herman Spijer en Rosina van Abbe. Herman trouwde met J. J. de la Mar en zij kregen de volgende kinderen: Alex(ander) (15 december 1928) en Herman (Ferdinand) (23 september 1930). Vader Herman doorliep de HBS in Amsterdam en bestudeerde de juwelenbranche in Engeland en Duitsland. Na de studie ging hij in het bedrijf van zijn vader werken en in 1922 werd hij daarin medevennoot. Herman woonde op de Gijsbrecht van Aemstelstraat 377 in Hilversum“.
Het gaat hier om het verhaal over Rosina van Abbe (Amsterdam, – Bergen-Belsen, ) en haar man Benjamin Herman Schaap (Amsterdam, 8 oktober 1868 – Krefeld, 3 oktober 1922), zoon van Herman Schaap en Sara Sijes.
Herman Schaap overleed op jonge leeftijd en Sara stond er alleen voor. Benjamin Herman werd, om Sara te helpen, opgenomen in het gezin van de zus van Sara, Judith Sijes (1844), en haar man Samuel Spijer (1842). Samuel en Judith werden zijn pleegouders. Sara hertrouwde met de broer van Samuel, Leman.
Benjamin Herman Schaap werd als pleegzoon onderdeel van de directe familie gezien en dat ligt ten grondslag aan het feit dat zijn zoon Herman de directeur was die de opdracht gat tot de verbouwing van Koningsplein 1.
Benjamin Herman Schaap en Rosina van Abbe kregen vier kinderen, te weten Herman (24 juli 1894), Betsy Judith (9 december 1896 – Auschwitz, 31 augustus 1944), Samuel (6 oktober 1899) Samuel en Alexander (7 maart 1908 – 20 februari 1926).
Zoon Herman (1894) was getrouwd met Julia Josepha de la Mar (27 december 1900), een nichtje van Fien de la Mar, en het gezin woonde in 1947 op de Oranje Nassaulaan 6 te Amsterdam. Herman overleed op 21 februari 1956 en werd begraven op Zorgvlied en was vermoedelijk tot zijn overlijden bestuurder van de zaak.
Het bedrijf Spijer heeft nog steeds deze naam, zij het dat het nu Ace & Spyer is. De lijn naar de familie Schaap die in de jaren dertig het bedrijf verplaatste naar het Koningsplein loopt via Betsy Judith Schaap, de dochter van Rosina van Abbe en Benjamin Herman Schaap. Betsy trouwde met op 30 maart 1920 met Isaäc Speijer (Amsterdam, – Midden-Europa, ), zoon van Hartog Speijer en Eva van Kamerik.
Aanvulling 2020
De aartsvader van de familie Speyer is Zalman Jacob Speijer (1657), die de naam ontleende aan het plaatsje Speijer. Deze Zalman (Salomon) kwam naar Amsterdam en trouwde er met Abigael Genzchen Levie. In ieder geval in 1729 bestond het juweliersbedrijf van Zalman, wellicht zelfs eerder. Hij vestigde het bedrijf in de Sint Anthoniesbreestraat. De kinderen en kleinkinderen zetten het bedrijf voort en gaan naast juwelen ook zuurwaren verkopen. Ze worden zelfs een van de grootsten in deze negotie. Tijdens de crisis gedurende de Franse tijd gaat het bedrijf failliet (1808). Als Speyer en Zonen Internationaal maken de Speijers een doorstart. Nu in Londen, op Prescot Street 26. Ook in Nederland wordt een doorstart gemaakt, ook in de zuurwaren.
bron:
hoorstra.org,
iisg.nl,
joodsmonument.nl,
juwelennieuws.nl.
project inventarisatie joods cultureel erfgoed amsterdam-centrum.
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Schaap (geraadpleegd 7 november 2020)
met dank aan P M Kernkamp (email 7 november 2020)
aanvulling 2020: bron: Paul van Ravenstein en Koen Kleijn, Diamanten en augurken, drie eeuwen juwliers- en zuurbedrijf Spyer in Ons Amsterdam, november 2020.
Huwelijk Benjamin Herman Schaap en Josina van Abbe, Noord-Hollands Archief, BS Huwelijk, Amsterdam, 27 april 1892, aktenummer Reg.9 fol. 14
Stadsarchief Amsterdam, Benjamin Herman Schaap, Militieregisters, archiefnummer 5182, inventarisnummer 4337
Stadsarchief Amsterdam, Benjamin Herman Schaap, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2337
Stadsarchief Amsterdam, Judith Sijes, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2337
Stadsarchief Amsterdam, Samuel Spijer, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2337
Stadsarchief Amsterdam, Samuel Spijer, Bevolkingsregister 1853-1863, archiefnummer 5000, inventarisnummer 481
met dank aan R. Ketelaar (email 21 januari 2021).
illustratie:
© joodsamsterdam.nl
“Advertentie”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1930/05/02 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 11-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000578070:mpeg21:p00004
laatst bijgewerkt:
22 januari 2021