
De Spuistraat is de straat tussen het Hekelveld en het Spui. De Spuistraat was oorspronkelijk een gracht, en heette de Nieuwezijds Achterburgwal. Deze werd in 1867 gedempt en de naam werd gewijzigd. De Nieuwezijds Achterburgwal maakte deel uit van de middeleeuwse stad en was ooit de westelijke grens van de stad. Er waren hier voornamelijk pakhuizen en stallen gevestigd.
Rond 1875 werden enkele huizen afgebroken om de Stilsteeg te verbreden tot de Paleisstraat. Twintig jaar later, rond 1895, werd voor de aanleg van de Raadhuisstraat de Huiszittensteeg en de Korte Huiszittensteeg verbreed.
Spuistraat – 700 kinderen naar Zandvoort
In augustus 1912 berichtte De Joodsche Prins uitgebreid over een kinderfeest voor 700 Joodse kinderen die naar Zandvoort gingen en vertrokken vanaf de Spuistraat.
Op nummer 7 was in 1968 firma Barend Groen gevestigd. Meer informatie over dit bedrijf wordt nog gezocht.
Dr. Schnur had hier zijn postadres in 1938. Hij was secretaris van de “Nieuwe Zionistische Organisatie”. Vermoedelijk was dit Chaim Wolf Schnur (Tarnow, – Auschwitz, ). Chaim was gehuwd met Anna Fertig (Berlijn, – Auschwitz, ).
Spuistraat 36-38 – Firma I. Auerhaan
Firma I. Auerhaan was op dit adres gevestigd rond 1970. In 1926 verkocht deze zaak vanaf dit adres onder andere schaatsen. L. Auerhaan was in 1933 secretaris-penningmeester van de Unie van Revisionistische Zionisten in Nederland.
Spuistraat 46 – Scheffer & Co.
Het bedrijf Scheffer & Co. was een boekhandel en was hier gevestigd in 1902.
Spuistraat 66 – S. S. Hamburger
Op 19 november 1878 werd hier de receptie gehouden voor het huwelijk tussen Simon Samuel Hamburger (Utrecht, 13 februari 1853) en Sientje (Saartje) Baune (Middelburg, 10 september 1852). Zij waren op 10 november 1878 in een synagoge gehuwd.
Spuistraat 83 – Leon Jacob van Ploeg en Henriëtte Kuit
Op 8 februari 1890 vierden koopman Leon (Levie) Jacob van Ploeg (Rotterdam, 2 september 1838) en Henriette Kuit (Rotterdam, 29 december 1842) hun 25-jarig huwelijk. Zij hadden de volgende kinderen: Jacob Levie (Rotterdam, 10 augustus 1865), Joseph (Rotterdam, 6 februari 1867), Sophia (Rotterdam, 2 maart 1869), Samuel (Rotterdam, 13 maart 1871), Juda (Rotterdam, 5 april 1881) en Esther (Rotterdam, 9 mei 1883).
Spuistraat 88 – Maurits van Gelder
Op 20 juli 1889 vierde Maurits van Gelder (Amsterdam, 6 juli 1878 – Almelo, 2 maart 1944) zijn Bar Mitswa (kerkelijk meerderjarig). Maurits was een zoon van Eduard van Gelder (Amersfoort, 16 mei 1833) en Jeannette Levie (Zutphen, 11 maart 1841).
Spuistraat 107a – firma F. H. Helt
Firma F. H. Helt was in 1919 op dit adres gevestigd en verkocht boekbinderslinnen.
Spuistraat 110 – LAX
In 1940 was op dit adres het bedrijf LAX gevestigd. Dit was de onderneming van Alois Lax en Hans Brauer.
Spuistraat 119-121-123 – Brückmann
In 1894 was hier een vestiging van het bedrijf van H. Brückmann gevestigd. Meer informatie over dit bedrijf via de pagina over de Utrechtsestraat.
Spuistraat 134 – Seminarium
Onder de noemer ‘Historisch Seminarium’ werden rond 1990 in het P. C. Hoofthuis van de UvA colleges geschiedenis en cultuur van het moderne Jodendom gegeven door Prof. Dr. R. G. Fuks-Mansfeld (Berlijn, 30 december 1930 – 27 november 2012).
Spuistraat 138-144 – Twentsche Bankvereeniging
De Twentsche Bankvereeniging van B. W. Blijdenstein & Co. had hier haar hoofdkantoor. Benjamin Willem Blijdenstein werd in Enschede geboren op 20 juli 1839. Hij woonde op de Herengracht 566.
Spuistraat 184 – M. Grünhut & Co
M. Grünhut was een lotenverkoper en was op deze locatie gevestigd in 1879. Het was het bedrijf van Moritz Grünhut (Petrowatz, Hongarije, 15 juni 1843). Hij was gehuwd met Carolina Sablatnigg (Arnolstein, Oostenrijk, 1850).
Spuistraat 184 – De la Mar’s annoncebureau
Rond 1883 was hier het annoncebureau van De la Mar gevestigd. Het was de onderneming van Abraham de la Mar (Amsterdam, 24 juni 1858). Hij was gehuwd met Anna Sophia Colaco (Amsterdam, 13 januari 1858). Deze onderneming werd hier gevestigd nadat de onderneming van Grünhut & Co. er was verdwenen. De vader van Abraham, Alexander (1830-1909), was de eerste agent van persbureau Reuters in Nederland. Abraham volgde hem op, maar werd vooral bekend door het door hem gestichte reclamebureau Remaco. Abraham was familie van de actrice Fien de la Mar.
Spuistraat 186 – kleding Scheijvaerts
A. Scheijvaerts opende op 1 september 1894 zijn zaal in dames- en herenondergoed, alsmede kinderjurken, op dit adres. Door zijn advertentie in het Nieuw Israëlietisch Weekblad richtte hij zich ook op de Joodse clientèle.
Spuistraat 193 – detective
Particuliere detective “Heuldetec”, beëdigd door de rechtbank in Haarlem, was op dit adres gevestigd in 1938.
Spuistraat 198-212 – Bunge Huis
In 1945 kon men, als inwoner van de provincie Noord-Holland, in het Bunge-Huis de oorlogsschade aangeven. Wel via een formulier dat voor 28 augustus 1945 ingediend diende te zijn. Het Bunge-Huis, dat na de oorlog jarenlang een van de locaties was van de Universiteit van Amsterdam, heeft hiermee een rol gespeeld binnen het discours na de oorlog.
Spuistraat 199 – handelsonderneming M. L. Rosenberg
Het bedrijf van Marcus Levie Rosenberg was hier rond 1922 gevestigd. In 1923 was Marcus Levie Rosenberg (Zevenaar, 21 oktober 1859) penningmeester van het comité ‘Redt de Pogromweezen in de Ukraïne’.
Rosenberg was in 1924 penningmeester van het comité dat de huldiging voor de zestigste verjaardag van Herman Heijermans organiseerde.
Op 10 december 1925 overleed Marcus Levie Rosenberg. Hij was gehuwd met Rosine Wallagh (Den Haag, – Driebergen-Rijsenburg, ). Hun dochter was de feministe Charlotte Lisette Polak – Rosenberg (Amsterdam, – Auschwitz, ). Het gezin woonde op de Koningslaan 56.
Spuistraat 210 – Cohen, Sanders & Co
Rond 1872 was op dit adres, toenmalige nummering F199, de onderneming van Cohen, Sanders & Co. gevestigd die onder meer naaimachines verkocht.
Spuistraat 224 – Mozes Knap
Mozes Knap was hier gevestigd in 1974 en hij verkocht brandkasten en kantoormeubelen. Het was dezelfde zaak als het Singel 279, waar de vooringang was. Dit adres was de achteringang. In Rotterdam was er een vestiging op de Schiedamsevest 91- 97.
Spuistraat 231 – Herbert Perl
Herbert Perl (Freistadt, – Auschwitz, ) was een textielondernemer en knopenfabrikant en was op dit adres gevestigd in 1942.
Spuistraat 239 – secretariaat Nederlandsch Hoogleerarencomité
In 1933, toen de politieke situatie in Duitsland verslechterde, werd secretariaat van het Nederlandsch Hoogleerarencomité ten behoeve van de Joodsche studeerenden en afgestudeerden uit Duitschland hier gevestigd.
Spuistraat 272 – firma Pop
De firma Pop was boekhandelaar en op dit adres gevestigd in 1941. Simon Pop (24 december 1887 – Sobibor, 28 mei 1943) was gehuwd met Saartje de Vries (Weesp, 28 juni 1890 – Sobibor, 28 mei 1943) en zij hadden twee kinderen; Leendert (Amsterdam, 23 juni 1915 – 31 maart 1944) en Philip Simon (Amsterdam, 22 maart 1924 – Auschwitz, 30 september 1942).
Spuistraat 299 – makelaar Strengman
Op dit adres was rond 1929 Strengmans Zakenbeurs gevestigd. Deze makelaar taxateur bemiddelde bij de in- en verkoop van bedrijven.
Spuistraat 288-292 – Hoofdkantoor Gerzon
De uitgebreide geschiedenis van dit hoofdkantoor, tegenwoordig een hotel, is hier te lezen.
Spuistraat 314 – M. Krouwer
M. Krouwer adverteerde in 1906 vanaf dit adres in Het Nieuw Israëlietisch Weekblad. Zij was kookster en leverde diners vanaf 90 cent. Gember- en boterbolussen waren bij haar te koop vanaf 15 cent. Vermoedelijk was dit Mirjam Krouwer (Amsterdam, 20 januari 1862).
Spuistraat 330 – Express-Klause
In de Tweede Wereldoorlog was hier café-restaurant “Express-Klause” gevestigd, het verkeerslokaal der Duitse Wehrmacht.
De Misthoorn, onafhankelijk en onpolitiek orgaan tot wering van den joodschen invloed, 29 aug 1942, Express-Klause, nummer 330.
ibidem, 25 okt 1941, Pop, nummer 272.
Het Joodsche Weekblad, 23 jan 1942, Perl, nummer 231 .
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 28 sep 1894, Brückmann, nummer 119-123.
ibidem, 7 sep 1894, Scheijvaerts, nummer 186 .
ibidem, 7 maart 1902, Scheffer, nummer 46.
ibidem, 25 mei 1906, Krouwer, nummer 314 .
ibidem, 30 juli 1909, Bankvereeniging, nummer 138-144 .
ibidem, 4 april 1919, Helt, nummer 107a .
ibidem, 16 juni 1922, Rosenberg, nummer 199.
ibidem, 20 sep 1929, Strengman, nummer 299 .
ibidem, 21 juli 1939, comité, nummer 239 .
ibidem, 16 sep 1938, Schnur, nummer 36.
ibidem, 9 dec 1938, detective, nummer 193 .
ibidem, 24 aug 1945, Bunge-Huis, nummer 198-212 .
ibidem, 31 mei 1968, Barend Groen, nummer 7 .
ibidem, 13 juli 1973, Auerhaan, nummer 36-38 .
ibidem, 6 dec 1974, Knap, nummer 224.
ibidem, 7 sep 1990, seminarium, nummer 134 .
De Telegraaf, 1 dec 1926, Auerhaan, nummer 36 .
www.joodsmonument.nl, lemma Pop (geraadpleegd 6 jan 2015).
Stadsarchief Amsterdam, Blijdenstein, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 1746.
Stadsarchief Amsterdam, Rosenberg, Gezinskaarten, archiefnummer 5422, inventarisnummer 1244.
Stadsarchief Amsterdam, Perl, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 628.
Krouwer, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2176.
Cohen, Sanders & Co, Weekblad voor Israëlieten. 22 maart 1872. Geraadpleegd op Delpher op 23-01-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005598089:00001.
Hamburger, Onafhankelijk Israëlitisch orgaan voor Nederland. 11 oktober 1878. Geraadpleegd op Delpher op 23-01-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005603016:00001.
Hamburger, Stadsarchief Amsterdam, Overgenomen delen, archiefnummer 5416, inventarisnummer 167.
Grünhut, Weekblad voor Israëlieten. 11 april 1879. Geraadpleegd op Delpher op 23-01-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005599093:00001.
Grünhut, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2150.
Abraham de la Mar, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2150.
Abraham de la Mar, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. 4 mei 1883. Geraadpleegd op Delpher op 23-01-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005399016:00001.
Maurits van Gelder, Stadsarchief Amsterdam te Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893,Deel: 1609, Periode: 1874-1893, Amsterdam, archief 5000, inventarisnummer 1609, 6 juli 1876, Bevolkingsregister 1874-1893.
Maurits van Gelder, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. 19 juli 1887. Geraadpleegd op Delpher op 23-01-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005405028:00001.
Ploeg – Kuit, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. 7 februari 1890. Geraadpleegd op Delpher op 23-01-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005405057:00001.
Levie van Ploeg, Stadsarchief Amsterdam, Overgenomen delen, archiefnummer 5416, inventarisnummer 12.
700 kinderen, De Joodsche prins. 22 augustus 1912. Geraadpleegd op Delpher op 23-01-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005795005:00001.
L. Auerhaan, De Joodsche Staat. 22 december 1933. Geraadpleegd op Delpher op 23-01-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005724003:00001.
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Ook de tram naar de Vondelstraat maakte gebruik van de Spuistraat, hier gezien richting Raadhuisstraat, Collectie Stadsarchief Amsterdam: prentbriefkaarten, 1900, PBKD00364000004.
Grünhut, Weekblad voor Israëlieten. 11 april 1879. Geraadpleegd op Delpher op 23-01-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005599093:00001.
Cohen, Sanders & Co, Weekblad voor Israëlieten. 22 maart 1872. Geraadpleegd op Delpher op 23-01-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005598089:00001.
Maurits van Gelder, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen. 19 juli 1887. Geraadpleegd op Delpher op 23-01-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005405028:00001.
Mozes Kanp, achteringang, met dank aan Loes Wijnbergen (email 13 februari 2024)
6 mei 2016
23 januari 2025