Snoekjesgracht

De Snoekjesgracht is een kleine gracht in de Lastagebuurt in de binnenstad van Amsterdam. De gracht loopt achter de Sint Antoniesbreestraat, vanaf de Sint Antoniessluishoogwaterkering (aan het zuidelijke einde van de Oudeschans) in noordelijke richting naar een bocht, waar de gracht naar het oosten draait en overgaat in de Kromboomssloot. Vroeger liep de Snoekjesgracht verder naar het noorden, tussen Sint Antoniesbreestraat en Dijkstraat, maar dit gedeelte (de Rotterdammersloot geheten) werd in 1867 gedempt.

Snoekjesgracht 2 – Het Instituut L. Swaab
In 1890 adverteerde Het Instituut in het Centraal blad voor Israëlieten in Nederland. Dit was een opleiding voor de Hogere Burgerschool (HBS) en gymnasium en er was een Fröbelschool aan de instelling verbonden. Onderwijs werd gegeven volgens de ‘Portugese Ritus’. Onderwijzer Levie Swaab (Amsterdam, 10 juli 1841 – Amsterdam, 2 mei 1900) was gehuwd met Leentje Engers (Winschoten, 29 januari 1846 – Amsterdam, 15 januari 1916). Op 6 augustus 1892 vierde Samuel, de oudste zoon, zijn Bar Mitswa. Levie en Leentje hadden de volgende kinderen: Aaltje (Winschoten, 31 juli 1869), Betje (Winschoten, 20 december 1870), Femma (Hilversum, 27 december 1875 – Auschwitz, 22 april 1943), Mietje (Hilversum, 3 november 1877 – Auschwitz, 11 september 1942), Samuel (Amsterdam, 31 juli 1879), Louis (Amsterdam, 26 januari 1881), Michel (Hilversum, 21 december 1883 – Hamburg, 1 januari 1944) en Gonda (Amsterdam, 21 augustus 1886 – Sobibor, 26 maart 1943). Hanna Michaelis (Amsterdam, 19 december 1922 – Amsterdam, 11 juni 2007), dichteres en vertaalster, was een dochter van Gonda.

Snoekjesgracht 2 – B. S. Rubens
Rond 1905 was hier het confectieatelier van B. S. Rubens gevestigd.

Snoekjesgracht 2 – Fröbelschool Melkman
Vanaf 1 november 1908 was hier een Fröbelschool van A. Melkman gevestigd. Volgens een advertentie uit 1908 was het een Burger Godsdienstschool, Handwerkcursus en Voorbereidende School. De hoofdonderwijzer was Abraham Melkman (Amsterdam, 7 januari 1880 – Westerbork, 25 juni 1943). Hij was getrouwd met Duifina Bloemendal (Smilde, 19 maart 1879 – Sobibor, 16 juli 1943) en in 1910 kregen zij een dochter Lena (Amsterdam, 29 september 1910 – Auschwitz, 28 januari 1944), die arts werd, en in 1914 een zoon Jozeph (1914 – 2009).

Snoekjesgracht 6 – P. D. van Rhijn
Makelaar P. D. van Rhijn was rond 1887 secretaris van de (Amsterdamse afdeling?) Weldadigheids-Vereniging Montefiore. Vermoedelijk was dit Philip van Rhijn (Meppel, 11 september 1842) die gehuwd was met Carolina van der Zijl (Hoogezand, 2 november 1855).

Snoekjesgracht 7 – Wolf Lelie
Wolf Lelie was rond 1903 bode van Ohabé Zedaka Menachem Abelim (Zij die de rechtvaardigen liefhebben en de rouwenden troosten). In 1905 was Levie (ook) bode van de begrafenisvereniging Poalé Zédek Menachim Abelim. In 1906 liet Wolf een annonce plaatsen waarin hij aankondigde dat alleen hij bode was van de laatstgenoemde vereniging.

Snoekjesgracht 8 en 10 – confectieatelier Simon van Norden
Dit confectieatelier was hier rond 1911 gevestigd.

Snoekjesgracht 9 – Meijer van Rhijn
Fotograaf Meijer van Rhijn werd hier in 1874 geboren.

Snoekjesgracht 9 – M. S. Tabak
M. S. Tabak was hier rond 1891 gevestigd. Mozes Tabak (Amsterdam, 1 februari 1854) was gehuwd met Schoontje Cohen (Amsterdam, 6 september 1861) en zij hadden twee kinderen; Sophia Marianne (Amsterdam, 17 maart 1885 – Auschwitz, 23 juli 1942) en Salomon (Amsterdam, 5 mei 1886 – Sydney, 16 april 1967).

Snoekjesgracht 9 – A. Franken
A. Franken had rond 1900 op deze locatie een confectieatelier waar herenconfectie werd gemaakt.

Snoekjesgracht 10 – J. Admiraal
J. Admiraal verkocht rond 1886 aardappelen vanaf dit adres.

Snoekjesgracht 11 – J. Limburg
Rond 1907 was ‘Tomor’, ‘boter’ ORT verkrijgbaar bij J. Limburg op dit adres.

Snoekjesgracht 11^hs – Louis de Groot en Judith Jas
In het begin van de oorlog woonden vertegenwoordiger Louis de Groot (Amsterdam, 1 maart 1917 – Sobibor, 4 juni 1943) en zijn vrouw Judith Jas (Amsterdam, 23 september 1918 – Sobibor, 4 juni 1943) op dit adres. Louis en Judith hadden een dochter Cato Louise (Amsterdam, 19 juni 1942 – Hengelo, 22 september 2010) die de oorlog in de onderduik overleefde. Deze onderduik is beschreven door Riet Glas-Kroeze, Het verhaal van Carry, in: Hengelo toen en nu, Jaargang 34, aflevering 2 (april 2010) 41-43.

Snoekjesgracht 12 – boter- en kaashandel M. L. de Lange
Deze boter- en kaashandel werd in 1908 verplaatst van de Zwanenburgwal 32 naar dit adres en was later tevens op nummer 6 gevestigd.

 

 

bron:
Admiraal, Advertentie. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 16-04-1886, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000567013:mpeg21:p00003.
Montefiore,  “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 03-06-1887, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 26-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000558007:mpeg21:p00002.
Instituut, Advertentie. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 28-03-1890, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 26-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000559103:mpeg21:p00006.
Portugese Ritus, Advertentie. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 16-05-1890, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 26-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000560005:mpeg21:p00006.
M. S. Tabak, Advertentie. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 11-12-1891, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000561036:mpeg21:p00003.
Levie Swaab, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2142.
Samuel Swaab, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 29-07-1892, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 26-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858569:mpeg21:p002.
Franken, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 02-03-1900, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 27-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874234:mpeg21:p006.
Lelie, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 24-03-1905, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 27-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871675:mpeg21:p008.
Rubens, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 07-07-1905, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 27-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871793:mpeg21:p007.
Wolf Lelie, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 16-03-1906, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 27-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871829:mpeg21:p006.
Tomor, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 15-03-1907, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 27-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871777:mpeg21:p008.
M. L. de Lange, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 03-07-1908, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 27-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872616:mpeg21:p007.
Melkman, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 23-10-1908, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 27-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872662:mpeg21:p008.
Lena Melkman, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 07-10-1910, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 27-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872700:mpeg21:p006.
Simon van Norden, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 05-05-1911, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 27-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872730:mpeg21:p008.
Groot – Jas, gegevens CBG, Centrum voor Familiegeschiedenis, met dank aan Hans Cohen (email 6 december 2023).
Philip van Rhijn, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2142.
Mozes Tabak, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2142.

illustratie:
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Straatbeeld in de Jodenhoek, gezien vanaf de hoek van de Batavierstraat en de Houtkopersburgwal naar de Snoekjesgracht. Links op de achtergrond de toren van de Zuiderkerk. 1890. 010005001615.
Admiraal, Advertentie. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 16-04-1886, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 26-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000567013:mpeg21:p00003.
Instituut, Advertentie. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 28-03-1890, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 26-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000559103:mpeg21:p00006.
Samuel Swaab, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 29-07-1892, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 26-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858569:mpeg21:p002.
Franken. Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 02-03-1900, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 27-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874234:mpeg21:p006.
Wolf Lelie, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 16-03-1906, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 27-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871829:mpeg21:p006.
Tomor, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 15-03-1907, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 27-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871777:mpeg21:p008.

gepubliceerd:
26 juli 2023

laatst bijgewerkt:
22 juli 2024