Het was een merk dat voor de oorlog veelvuldig is terug te vinden door advertenties in allerlei kranten. Het sigarettenmerk Broches. Wat is het verhaal achter dit sigarettenmerk?
Het Stadsarchief Amsterdam geeft iets meer informatie over dit merk. De fabriek van Broches was in Amsterdam gevestigd, op de Prinsengracht 13. De zaak werd uitgebaat door A. Broches & Co. en voordat Broches gebruik maakte van dit pand was de Highland Tobacco Co. er gevestigd. Prinsengracht 15 werd eveneens door Broches gebruikt, als garage en kantoor. In 2022 is nog steeds te zien dat Prinsengracht 15 een garage heeft.
De directeur van het bedrijf was Abraham Broches (Mohilev, Rusland, – Auschwitz, ). Mohilev staat nu bekend als Mahiljow en ligt in het oosten van Wit-Rusland. Abraham werd in 1906 in Amsterdam ingeschreven op de Nieuwe Achtergracht 22. Hij huwde op 7 mei 1913 met Chaja Person (Romny, – Auschwitz, ) en samen dreven ze de fabriek. De eerste advertenties van de onderneming verschenen rond 1925. Tijdens hun huwelijk woonden Chaja en Abraham op de Toldwarsstraat 18-2, Valeriusstraat 228boven, Nicolaas Maesstraat 138hs en in augustus 1943 moesten ze hun hun op de Nicolaas Maesstraat verlaten en verhuizen naar de President Steijnstraat 11.
Chaja en Abraham kregen drie kinderen, Aron (Amsterdam, 22 maart 1914 – Washington, 9 september 1997), Julia (Amsterdam, – Auschwitz, ) en Elias (Amsterdam, – Den Haag, ).
Elias -Epi- werkte mee in het bedrijf van zijn vader. Hij was in 1933 leerling van het Amsterdams Lyceum en studeerde daarna klassieke talen. Hij was zeer muzikaal en een begaafd pianist.
In het najaar van 1941 trachtte Elias met een groep andere studenten met een bootje naar Engeland te ontkomen. De motor weigerde, ze dreven enkele dagen rond op de Noordzee. Een Nederlandse visser pikte hen op en leverde de studenten uit aan de bezetter. Elias werd eerst in Scheveningen opgesloten en later overgebracht naar Utrecht. In de zomer van 1942 werd Elias Broches voor de vluchtpoging ter dood veroordeeld en op 19 november 1942 gefusilleerd. Zijn lichaam werd in het crematorium te Velsen gecremeerd.
Tijdens de oorlog kreeg Abraham een aanstelling bij de Joodsche Raad. Daarmee had hij ook een Sperre en was ‘bis auf Weiteres’ van transport vrijgesteld. Hij werkte bij de Voorlichtingsdienst van de Joodsche Raad op de Lijnbaansgracht 366 als vertaler Nederlands-Russisch. De kaart van Abraham bij de Joodsche Raad laat zien dat hij een hartpatiënt was. De Sperre verviel en op 29 september 1943 werden Abraham en Chaja in Westerbork ingeschreven, waar ze in Barak 62 terecht kwamen. Chaja en Abraham verbleven bijna een jaar in Westerbork. Op 4 september 1944 werden ze gedeporteerd naar Theresienstadt en op 23 oktober 1944 van Theresienstadt naar Auschwitz waar ze bij aankomst werden vermoord.
Aron Broches
Aron overleefde de oorlog en werd een belangrijk Nederlands diplomaat. Hij was een van de grondleggers van de Wereldbank, waar bij vanaf 1946 werkte. Vanaf 1972 tot zijn pensionering in 1976 was hij de vice-president van de Wereldbank.
Tussen 1932 en 1936 studeerde Aron aan de Universiteit van Amsterdam en ging in 1939, om verder te studeren, naar New York waar hij tot 1942 student Doctor of Jurisprudence aan de Fordham University Law School was. Van 1942 tot 1946 was Aron adviseur van de Nederlandse regering in ballingschap.
bron:
Broches, Stadsarchief Amsterdam, Woningkaarten, archiefnummer 5445, inventarisnummer 283.
Broches, Stadsarchief Amsterdam, Woningkaarten, archiefnummer 30461, inventarisnummer 77.
Elias Broches, Joodsmonument.nl, https://www.joodsmonument.nl/nl/page/31489/elias-broches.
Abraham Broches, kaart Joodsche Raad via Arolsen Archives, 130267552 (Abraham BROCHES).
Chaja Person, kaart Joodsche Raad via Arolsen Archives, 130267553 (Chaja BROCHES PERSON).
Broches Cigaretten. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 10-07-1925, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 22-05-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000585018:mpeg21:p00005.
Aron Broches, Stadsarchief Amsterdam, Militieregisters, archiefnummer 5182, inventarisnummer 4487.
Aron Broches op joodsbiografisch woordenboek. http://www.jodeninnederland.nl/id/P-2285
Elias Broches, Berichten en mededeelingen der Vereeniging voor Facultatieve Lijkverbranding, jrg 71, 1946, no 1, 1946. Geraadpleegd op Delpher op 22-05-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB16:002435004:00001
illustratie:
Broches Cigaretten. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 10-07-1925, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 22-05-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000585018:mpeg21:p00005.
gepubliceerd:
21 mei 2022
laatst bijgewerkt:
22 mei 2022