Midden in de arme Joodse wijk rond de Uilenburgerstraat en de Batavierstraat lag aan de Nieuwe Uilenburgerstraat 74 de Batavierschool. Deze school heet nu, samen met de toenmalige J. D. Meijerschool aan de Uilenburgerstraat “De Witte Olifant”. In de volksmond werd deze school de “Oude Schansschool” genoemd. De school werd gebouwd in 1919.
Toen in 1927 de laatste krotten uit deze buurt gesloopt werden en van de Uilenburgerstraat en de Batavierstraat één nieuwe straat gemaakt werd, de Nieuwe Uilenburgerstraat, werd ook de naam van een deel van de school veranderd in “De Witte Olifant”, naar de gevelsteen die in 1927 werd aangebracht. De Batavierschool was een school met veel Joodse leerlingen, en verhuurde ook ruimtes aan Joodse organisaties, zoals het gymnastieklokaal aan de Joodsche gymnastiekclub “Betsalel”. In juli 1937 stelde B. & W. van Amsterdam voor om deze school op te heffen vanwege het teruglopende leerlingenaantal. Of dit voorstel, dat samen ging met het opheffen van een aantal andere scholen, werd aangenomen berichtten de kranten niet. Wel werd in december 1937 melding gemaakt van De Joodsche Turnclub, waarvan de clubavonden in de Batavierschool werden gehouden.
Armoede
De armoede van de buurt komt tot uitdrukking in een krantenbericht uit 1934. B. & W. van de gemeente Amsterdam maakte daarin bekend dat, tegen betaling van 5 cent per portie, warm voedsel verstrekt wordt “aan hen, die door hun levensomstandigheden gedwongen daarvan gebruik meenen te moeten maken“.
Er kon worden gegeten in verschillende scholen, waaronder deze school. Een dag voordat men de maaltijd wenste te nuttigen diende men daarvoor een bon te kopen. De Batavierschool had daarin nog een bijzondere functie, te weten: “De Israëlieten die het voedsel op maandag in de Batavierschool wenschen te nuttigen, zullen op Donderdag bij het doen der opgave voor Vrijdag tevens voor Maandag een bon moeten aanvragen“. 
Waarom deze maatregelen? Omdat de mededeling in december geplaatst werd, de Sjabbat op vrijdag vroeg ingaat en tijdens de Sjabbat geen ‘handel’ gedreven wordt. Bovendien is het zeer waarschijnlijk dat met de Joodse spijswetten in deze ook rekening gehouden werd. Deze maatregel was niet een incident voor 1934, ook in 1931, 1932, 1933, 1935 en 1936 zijn er soortgelijke krantenberichten te vinden.
Herinneringen aan deze school, of eventuele foto’s, worden voor deze site gezocht. U kunt ons bereiken via deze link.
bron:
Algemeen Handelsblad, 28 december 1934, Verstrekking van warm voedsel
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 8 aug 1930, Joodse gymnastiekclub “Betsalel”.
Algemeen Handelsblad, 6 juli 1937, Vijf openbare scholen minder.
Opheffen: “Het Openbaar onderwijs. Opheffing van zes scholen voor L.O. en drie scholen voor Voorber. onderwijs.”. “De standaard”. Amsterdam, 1937/07/06 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 30-09-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB23:001900005:mpeg21:p00006
“De „Joodse Turn Club” bestaat 7 jaar.”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1937/12/02 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 30-09-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000580040:mpeg21:p00009
Illustraties
gevelsteen © joodsamsterdam.nl
Oudeschans 41 (ged.) t/m 73 (ged.)(vlnr.). ingang Nieuwe Batavierstraat; op nr. 2 = ingang Oudeschansschool, school voor GLO. foto. Collectie Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Archief van de Dienst der Publieke Werken; Afdeling Gebouwen 010012000009
gepubliceerd:
26 april 2016
Laatst bijgewerkt:
8 april 2024