De Sarphatistraat ligt op de plaats van de tussen 1820 en 1840 verwijderde stadswallen. Tussen Frederiksplein en Leidseplein heeft deze straat de naam Weteringschans gekregen en tussen het Leidseplein en het Haarlemmerplein heet deze straat de Marnixstraat.
De Sarphatistraat is in 1870 vernoemd naar de arts Samuel Sarphati (1813-1866), die een sleutelrol heeft gespeeld in de uitbreiding en verfraaiing van Amsterdam. Hij droeg bij aan de totstandkoming van het Paleis voor Volksvlijt aan het Frederiksplein en het Amstelhotel aan het Professor Tulpplein. De Sarphatistraat heette voor 1870 de Schans. Op 14 augustus 1942 werd, op aandrang van de Duitse bezetters , bij besluit van burgemeester Edward Voûte een aantal Amsterdamse straatnamen veranderd. Het ging om straten die naar het Nederlandse koningshuis of naar Joden vernoemd waren, de bezetter wilde deze namen niet in de stad hebben. Tot het einde van de Tweede Wereldoorlog heette de straat daarom de Muiderschans.
Sarphatistraat 1 – Mr. F. S. van Nierop
Mr. Frederik Salomon van Nierop (Amsterdam, 6 maart 1844 – Amsterdam, 29 januari 1924) werd 1897 benoemd tot voorzitter van de Permanente Commissie tot de Algemene Zaken van het Nederlands-Israëlitisch kerkgenootschap.
Sarphatistraat 1c – Emanuel van Dien
In 1919 woonde accountant Emanuel van Dien (Amsterdam, 13 oktober 1865 – Blaricum, 24 maart 1943) op dit adres en was penningmeester van het Nederlands Comité ten bate van de slachtoffers der pogroms in Oost-Europa. In 1922 was Van Dien penningmeester van het Comité voor Joodsche Oekraïne wezen. Emanuel was gehuwd met Alida Zilver (Amsterdam, – Auschwitz, ). Hij overleed tijdens zijn onderduik in Blaricum. Twee van de vier kinderen van Emanuel en Alida overleefden de oorlog.
Sarphatistraat 8 – gebouw A. O. F.
Gebouw A. O. F. komt regelmatig voor in advertenties voor Joodse feesten.
Sarphatistraat 13hs – mevrouw E. van Dam
In 1909 woonde hier mevrouw E. van Dam die middels een advertentie in het Nieuw Israëlietisch Weekblad een keukenmeisje zocht.
Sarphatistraat 13 – J. G. Tabakstichting
In 1923 woonde hier A. Tabak, secretaris van de J. G. Tabakstichting. Deze stichting, die al voor 1900 bestond, zette zich in voor ‘min- of onvermogende’ ouderloze meisjes van de Nederlands Israëlitische godsdienst’.
Sarphatistraat 13 – familie-pension Hartog Italiaander
In 1936 werd hier een familie-pension gevestigd. Men adverteerde in het Nieuw Israëlietisch Weekblad waarmee men zich op Joods publiek richtte. Het pand staat op een van de woningkaarten aangegeven als familie-hotel van Estella le Grand (1859) en via Simon D. Lansdorp (1881), die het ‘Huize Vondel’ noemde, kwam het in handen van Hartog Italiaander (Nieuwer-Amstel, – Sobibor, ).
Hartog en zijn vrouw Leentje Carels (Amsterdam, – Sobibor, ) voerden niet alleen dit pension, in 1939 werd Hartog in het Adresboek voor Amsterdam genoemd als de ondernemer van ‘H. Italiaander & Co. Maatschappij tot Exploitatie van Binnen- en Buitenlandsche Fabrikaten’. Dit bedrijf was een groothandel in verlichtingsartikelen en was in 1924 op Amstel 204 gevestigd. Hartog en Leentje hadden een dochter Saphia (Amsterdam, – Bergen-Belsen, ). Zij had een zaak in verlichtingsartikelen. Op www.joodsmonument.nl staat een grote hoeveelheid van de pensiongasten van Hartog en Leentje, voor wie dit pension de laatste woning zou worden.
Sarphatistraat 24 – Ortsgruppenheim
Nog voordat de naam van de straat veranderd was, werd hier het Ortsgruppenheim Amsterdam-Ost gevestigd. Deze Duitse instelling verleende technische hulp en ook, zoals te zien is, hulp bij winterkleding. Er waren er ca. 50 van dit soort instellingen in Nederland.
Sarphatistraat 24-26 – Huize Henriëtte
Na de oorlog, vanaf 19 april 1950, werd hier Huize Henriëtte geopend, een kinderdagverblijf dat vernoemd werd naar Henriëtte Pimentel, de directrice van de crèche tegenover de Hollandse Schouwburg. Huize Henriëtte was hier zeker tot 1990 gevestigd. Tussen de Tweede Wereldoorlog en de vestiging van Huize Henriëtte was op dit adres bonthandel Bitterman gevestigd.
Muiderschans 28 – districtskantoor Landwacht
Een districtskantoor (Districtskantoor Oost) van de Landwacht, een Nederlandse paramilitaire organisatie die op 12 november 1943 door de Duitsers werd opgericht, was hier gevestigd.
Sarphatistraat 37 – A. Tabak
In 1924 was A. Tabak secretaris van de J. C. Tabakstichting en hij woonde op dit adres.
Sarphatistraat 41 – S. M. Souget
In het kantoorgebouw op nummer 41 was gevestigd de firma S. M. Souget. De firma was gesticht door Salomon Matthijs Souget en zat oorspronkelijk op de Geldersekade. In de jaren twintig werd het overgenomen door zijn neef Meijer Souget. Het was een assurantiebedrijf dat daar tot ver na de oorlog op de begane grond een bloeiende zaak had. Op de overige verdiepingen zaten diverse firmanten, zoals de diamantzaak Laboirie. In het souterrain en op de zolder woonden de conciërge Wiechman met zijn vrouw. Er was een kleine tuin achter het gebouw.
Gedurende de oorlog nam een ‘Verwalter’ de zaak over.
Na de oorlog bouwden Meijer Souget met diens compagnon, de heer Hans Andreson, de zaak weer op totdat er na een fusie met een grotere firma een nieuw assurantiebedrijf ontstond. De kleinzoon van S.M Souget, Max Léons, werkte na de oorlog in deze zaak totdat hij zelf de firma Léons stichtte. Het was oorspronkelijk een waardevol pand, maar na de dood van Meijer Souget in 1985 bracht het weinig op voor de erfgenamen omdat rond deze tijd de buurt ernstig verloederd was.
Sarphatistraat 42 – patisserie Furth
In 1928 werd hier patisserie Furth gevestigd. Deze banketbakker leverde koosjere producten en stond onder rabbinaal toezicht.
Sarphatistraat 42 – L. B. Deutel
Op 5 maart 1933 werd Adolf Hitler tot Rijkskanselier gekozen en kwam de eerste golf Duits-Joodse vluchtelingen op gang. Maar op 6 januari 1933 plaatste L. B. Deutel al een advertentie voor koosjere Wiener Küche. Leiser Ber Deutel (Sokolow, 17 september 1890) werd in Amsterdam ingeschreven als restauranthouder. Hij was gehuwd met Sara Berger (Sokolow, 2 februari 1892) en zij hadden twee kinderen, Ilse (Düsseldorf, 17 december 1920) en Heinz (Düsseldorf, 4 oktober 1923). Volgens de gezinskaart vertrokken ze op 27 januari 1935 naar het Britse mandaatgebied Palestina.
Sarphatistraat 43 – George Bloch
Op nummer 43 woonde de familie George Bloch, die een bakkerij in de Weesperstraat had. In 1942 trok de familie Souget, die uit Bussum kwam, in bij de familie Bloch. Zij moesten op de zolder en in het souterrain hun onderdak vinden. De verbinding voor de dochters van Meijer Souget waarvan de oudste op een zolderkamer op no. 41 woonde, verliep ’s avonds via de dakgoot, vier verdiepingen hoog! De familie Bloch heeft de oorlog niet overleefd, maar de familie Souget kwam er wel doorheen, zij het met het verlies van hun zoon Jaap. Lees verder Jaap Souget en Joachim “George” Bloch.
Sarphatistraat 43 – notariskantoor Eduard Spier
Voor de oorlog was hier het in Joods Amsterdam zeer bekende notariskantoor van Eduard Spier (Zutphen, 17 januari 1902 – Amsterdam, 11 juni 1980) gevestigd. Eduard werkte samen met Arnold van den Bergh.
Sarphatistraat 44-46 – dansschool Albert van Lingen.
Na de oorlog was hier de dansschool van Albert van Lingen gevestigd. Er werden aparte klassen ‘in een gesloten Joods verband’ georganiseerd en een van de drijvende krachten was Isaac van der Ster.
Sarphatistraat 47-55 – Bank Lippman-Rosenthal
Dit pand was voor de oorlog een filiaal van de ‘Amsterdamse Bank’. In de oorlog maakte de bezetter er een namaak filiaal van van de gerenommeerde Joodse bank Lippman-Rosenthal, die op de Nieuwe Spiegelstraat 6-8 gevestigd was.
Vanaf 8 augustus 1941 moesten alle Joodse gelden en effecten hier worden ondergebracht. Daarnaast moest ook alles van waarde hier worden gedeponeerd of, na aankomt in Kamp Westerbork, via de dependance daar.
De Joodse scholen die door de Duitsers werden ingesteld werden vanuit deze bank betaald, alsmede de Joodse Raad, Doorgangskamp Westerbork, Kamp Vught en de premie die men kreeg voor het verraden van ondergedoken Joden. Deze roofbank beheerde aan het eind van de oorlog ca. ƒ 400.000.000,– Joods vermogen.
Gedurende de oorlog was Robert Heinrich Karl von Blaschke (17 juli 1898 – 14 juni 1978) de Verwalter (beheerder) van het bedrijf. Hij was een bij wet van 27 december 1937 een tot Nederlander genaturaliseerde Duitser. Na de Tweede Wereldoorlog werd dit pand lange tijd gebruikt door een bank. Rond 2019 werd het omgevormd tot een hotel.
Joodse Raad
De geschiedenis oordeelt niet makkelijk over de Joodse Raad. Na de oorlog werd, met name door historicus dr. Loe de Jong, gesproken over collaboreren (samenwerken met de vijand) en “laakbaar” gedrag. Laakbaar betekent dat dit is af te keuren. Het is achteraf moeilijk om over deze mensen te oordelen. Ze zaten gevangen in een doortrapt systeem, waarbij de bezetter de suggestie wekte dat de medewerkers van de Joodse Raad iets konden betekenen, dat ze mensen konden redden en dat ze door smeken en pleiten maatregelen konden veranderen. Kortom, dat ze invloed konden uitoefenen. Tegelijk werd stap na stap de maatregelen tegen de Joden opgevoerd waardoor ze iedere keer weer binnen de veranderende situaties konden proberen nog wat te betekenen.
In vele bezette landen en steden in Europa hadden de Duitsers een Joodse Raad ingesteld en de werkwijze was vergelijkbaar. De Amsterdamse Joodse Raad heeft weinig verzet gepleegd, alhoewel ze op een bepaald moment wel 17.000 (!) medewerkers hadden die daardoor van deportatie waren uitgesloten. Ook dat was een vorm van verzet. Maar wanneer ze actiever verzet hadden gepleegd was de keus die ze maakten ook een keus tegen hun eigen leven geweest. Ze zagen zichzelf als een buffer tussen de Joodse bevolking en de bezetters, wanneer die buffer zou wegvallen kon er niemand meer voor de Joodse belangen opkomen. De verdeel- en heerspolitiek van de bezetter was goed en doortrapt georganiseerd.
Sarphatistraat 47-55 – Noord-Europeesche Erts en Pyriet Maatschappij (NEEP)
Voor de oorlog was in dit pand ook de NEEP gevestigd. Dit bedrijf was van de Joodse zakenlui Max Bloch, Lippmann Bloch en Albert Bloch die afkomstig waren uit Breslau (toen Duitsland, nu Wroclaw in Polen). Het hoofdkantoor van het bedrijf was in Breslau gevestigd en vanaf 1929 was er een bijkantoor in Amsterdam. Toen Hitler in 1933 de macht overnam verplaatsten de broers Bloch het hoofdkantoor naar Amsterdam, waar men twee etages huurde van het pand op de Sarphatistraat.
De meeste personeelsleden kwamen mee uit Breslau. Al snel na de machtsovername door Hitler kwamen er smeekbedes binnen bij de Blochs waarbij men om geld vroeg om Duitsland te kunnen verlaten. De Blochs gingen helpen, met geld, maar ook met visa, paspoorten, landing permits en met hun contacten over de hele wereld.
Een en ander was mogelijk doordat de ertshandel veel geld opbracht. In 1937 was de omzet al ƒ 12.500.000,- . De smeekbedes kwamen eerst vooral uit de omgeving van Breslau, maar later ook vanuit Wenen en vanuit Amsterdam, waar de Blochs samenwerkten het het Comité voor Bijzondere Joodse Belangen van A. Asscher en prof D. Cohen, een organisatie die gezien wordt als voorloper van de Joodse Raad, maar dat niet was. Ook waren de Blochs bereid aan een vluchtelingenkamp in Drenthe, het latere Kamp Westerbork, mee te betalen.
Max Bloch, de oudste broer, had een slechte gezondheid. Een paar dagen nadat Hitler Polen binnenviel, overleed Max op de Sarphatistraat voor het kantoor van de NEEP aan een beroerte. Waarschijnlijk had hij zich veel opgewonden over de inval in Polen.
Eerder, in 1938, probeerden de broers Bloch zich te laten naturaliseren tot Nederlander, maar dit mislukte. Ze hadden een Liechtensteins paspoort en nadat de bezetting in Nederland begon konden ze in juni 1940 daardoor Nederland verlaten. Ze benoemden bij de NEEP een niet-Joodse directeur waardoor ze een door de bezetter aangestelde Verwalter kunnen voorkomen.
De hulp aan Joden ging door, tot ver in 1942. Na de oorlog kwam Albert vanuit New York terug en verhuisde het bedrijf naar De Lairessestraat. Het bedrijf bestaat nog, en is nu op het Gelderlandplein gevestigd. De broers Bloch hebben honderden mensen geholpen en het leven gered.
Sarphatistraat 52 – Mr. Izak Prins
Mr. Izak Prins woonde op dit adres in 1919 en was toen secretaris van het Comité Algemeene Amsterdamsche Actie ten bate van het uitgehongerde Joodsche kind uit het buitenland.
Sarphatistraat 52 – Marjan van Stedum
Bij Marjan van Stedum kon men zich in 1927 aanmelden voor een ‘oudere meisjeskamp’ in de zomer van dat jaar.
Sarphatistraat 58 – Jüdische Unterstützungstelle
Hier was een in begin 1944 door de LIRO-bank ingesteld bureau gevestigd waar tot 9 mei 1945 steun werd uitgekeerd aan 500 behoeftige gemengd gehuwde Joden.
Sarphatistraat 59 – S. M. Kropveld
Chirurg en vrouwenarts Samuel Meijer Kropveld (Nijmegen, 8 december 1885 – 1972) vestigde zich op dit adres in 1916. Samuel was een briljant chirurg en de eerste die in Nederland een open-hart operatie uitvoerde.
Sarphatistraat 64 – Mr. Bettie S. Levenbach
Mr. Bettie Seraphine Levenbach (Amsterdam, 2 januari 1892) woonde in 1919 op dit adres. Ze was secretaris van het Comité tot Verzorging van Joodsche Kinderen uit het buitenland. Zij woonde hier bij haar ouders, Gustav Jacob Levenbach (1858 – 1930) en Séraphine Asscher (1865 – 1948). Bettie had een broer, Marius Gustaaf (1896 – 1981). In 1920 trouwde Bettie met Alfred Loeb. Bettie was in 1924 presidente van Misgab Lajeled, ook een organisatie voor Joodse kinderen.
Sarphatistraat 66 – gezin Josephus Jitta
Hier woonde rond 1900 het gezin van Alfred Josephus Jitta (Amsterdam, 1820 – Amsterdam, 1878) en Abigael Polak Daniels (Den Haag, 1822 – 1898).
Sarphatistraat 69 – Goud, zilver en edelgesteenten Abaham Polak
Deze zaak was hier (vanaf) 1928 gevestigd. Abraham Polak (Amsterdam, – Sobibor, ) was gehuwd met Elisabeth Veldman (Haskerland, – Sobibor, ) en zij hadden twee zoons, Aäron (Amsterdam, – Auschwitz, ) en Martin Emanuel (Amsterdam, – Sobibor, ). Nevenstaande foto is van een juwelendoosje van de onderneming (klik aan voor vergroting).
Sarphatistraat 78 – mejuffrouw S. H. Birnbaum
Bij mej. S. H. Birnbaum kon men in 1935 een volledige cursus Bikkoerim aanschaffen.
Sarphatistraat 79hs – familie Morpurgo
Op dit adres liggen Stolpersteinen voor de familie Morpurgo.
Sarphatistraat 83 – gezin Cahnter
In de Tweede Wereldoorlog woonden hier Mr. Georges Cahnter en tandarts Helene Content (Amsterdam, – Auschwitz, ) plaats. Zij trouwden in 1919 in Huize Couturier op de Keizersgracht 674. Georges Zeligman Cahnter (Eijsden, – Vught,
Sarphatistraat 84 – architectenbureau I. E. Rood Ezn.
Dit architectenbureau werd op 15 mei 1906 verplaatst van Zaandam naar dit adres.
Sarphatistraat 85 – L. A. Wagenaar Jr.
L. A. Wagenaar was lid-secretaris van het bestuur van de School voor Voorzangers. In december 1910 plaatste hij een advertenties waarin ieder die chazzan wilde worden werd opgeroepen zich aan te melden.
Sarphatistraat 85 – huidarts M. A. de la Parra
In 1920 was huidarts M. A. de la Parra op dit adres gevestigd.
Sarphatistraat 88-90 – Simeon Batavier
Op 3 september 1874 werd de eerste steen voor dit pand gelegd door Simeon Batavier. Hij werd op 22 september 1861 in Amsterdam geboren.
De panden 88-90 waren in eigendom van de heer J. J. Batavier. Dat was Isaac Jacob Batavier, diamantslijper, geboren op 4 maart 1827 te Amsterdam. Hij was gehuwd met Klara Snijders (1822) en Simeon was de jongste zoon. Hij had de volgende broers en zussen: Esther (4 december 1851), Marcus (25 augustus 1853), Lina (14 mei 1855), Elsina (22 augustus 1857) en Jacob (14 juli 1859). Het gezin woonde eerder op de Jodenbreestraat 32.
Simeon werd commissionair in diamant en woonde op de Tulpstraat 12 en verhuisde op 30 april 1912 naar de Den Texstraat 12, waar hij inwoonde bij Aron Smit. Op 6 mei 1913 ging hij naar de Utrechtschestraat 57, wat indertijd een pension was. Daar overleed hij op 7 november 1913. Voor zover na te gaan was Simeon niet gehuwd.
Sarphatistraat 88hs – Andries Bloch
Andries Bloch was een arts met een praktijk aan de Sarphatistraat 88hs. In 2010 werd bij de verbouwing van dit huis zijn archief ontdekt, in een holle ruimte achter de schouw. Dit archief is tentoongesteld geweest in het Joods Historisch Museum. Andries (Dré) werd geboren in Amsterdam op 28 juli 1895. Hij trouwde met Gezina Elte (Sientje) en in het archief zijn veel brieven aanwezig die dateren uit de verlovingstijd van Dre en Sientje. Ze trouwden op 23 maart 1923 in Scheveningen. Dré en Sientje kregen twee kinderen, op 12 december 1926 Klaartje Elisabeth en op 4 mei 1932 Meijer Hans. Klaartje werd vermoord in Auschwitz op 16 juli 1942. Sientje in Bergen-Belsen op 4 april 1945 en Dré en Meijer zaten in “Het Verloren Transport” en kwamen bij Tröbitz om op 24 april 1945. Meer over de familie Bloch via deze link.
Sarphatistraat 89 – mevrouw S. S. Dentz
In 1903 woonde op dit adres mevrouw S. S. Dentz. Zij plaatste voor het Nederlands-Israëlitisch Meisjesweeshuis (Rapenburgerstraat) een advertentie waarin een juffrouw gevraagd werd, zo mogelijk geexamineerd in nuttige handwerken en die linnennaaien en borduren kon onderwijzen. Reflectanten konden schrijven aan mevrouw Dentz. Hier woonden Simon Dentz (Amsterdam, 1 januari 1844) en hij was gehuwd met Adele Posno (Amsterdam, 24 maart 1851).
Sarphatistraat 90 – tandarts Helene Content
In 1914 vestigde tandarts Helene Content (Amsterdam, – Auschwitz, ) zich op dit adres. Ten tijde van de oorlog woonde Helene, toen gehuwd met Georges Zeligman Cahnter, op nummer 83hs.
Sarphatistraat 90 – Dr. E. H. Vaz Nunes
Dr. E. H. Vaz Nunes was in 1927 hoofdpenningmeester van Alliance Israelite Universelle.
Sarphatistraat 93 – eerste steen
Op 28 mei 1873 legde S. van J. S. C. jr. de eerste steen van dit gebouw. Dit pand werd in 1923 hernummerd en had daarvoor het nummer 69.
In 1875 woonde hier Samson Jacob Cohen (Amsterdam, 8 september 1818), diamantair, die als curator werd genoemd in een faillissement. Hij woonde er met zijn vrouw Hester Gomper(t)s (Leiden, 6 september 1812 – Amsterdam, 8 oktober 1877) tot 1879, toen werd het pand verkocht tijdens een veiling in De Brakke Grond. De steenlegger was twee jaar oud en moet dus rond 1871 geboren zijn.
Hester en Samson hebben op verschillende plaatsen in de stad gewoond, onder meer op de Weesperstraat 47. In de gegevens uit die tijd is meer te lezen over hun kinderen. De oudste zoon heette Jacob Samson en werd op 17 juni 1843 in Rotterdam geboren. Daarna kreeg het gezin op 5 oktober 1844 een zoon Simon, die op 25 november 1844 overleed. Op 6 november 1845 werd er in Rotterdam wederom een Jacob Samson geboren, hij liet op 4 september 1874 zijn voornaam wijzigen in Jacob Moritz. Deze -toen nog- Jacob Samson had in 1873 een oudste zoon Samson, geboren in Amsterdam op 25 mei 1871 en dus twee jaar oud bij het leggen van de eerste steen, de Samson van de plaquette.
In het gezin van Samson Jacob werd verder op 1 juli 1852 een zoon Mozes Samson geboren, gevolgd door een dochter Annetta in mei 1854.
Sarphatistraat 93hs – gezin Weijl
Op Sarphatistraat 93hs woonden in de oorlog Rosalie Weijl-Nieuwkerk (Amsterdam, 24 maart 1858 – Auschwitz, 11 februari 1944) en haar zoon Isidore Weijl (Amsterdam, 12 september 1897 – Sobibor, 21 mei 1943).
Sarphatistraat 94hs – Hans Bloemendal
Chazzan (voorzanger) en wetenschapper Hans Bloemendal, zijn ouders en zus, woonden hier voor de oorlog na hun vertrek uit Duitsland, een tijd bij familie. Na de oorlog woonde Hans hier ook een periode.
Sarphatistraat 103hs – Rusthuis Glück
Op 103hs was aan het begin van de oorlog “Rusthuis Glück” gevestigd. Er waren meer rusthuizen in de stad en vanwege de verplichte verhuizing van Joodse Nederlanders naar Amsterdam zaten ze vaak overvol.
Malvine Glück uit Pressburg (Bratislava) was de pensionhoudster en naamgeefster. Zij is in Pressburg geboren op 6 november 1886, maar woonde al geruime tijd in Nederland. In 1932 schreef ze samen met E. Bramson-Brest het ‘Geïllustreerd Ritueel Kookboek met Dieetrecepten‘. Ze was chefkok van het Centraal Israëlitisch Ziekenhuis. Malvine werd in Auschwitz vermoord op 21 september 1942. De advertentie uit september 1936 geeft aan dat Malvine in die tijd ene restaurant voerde.
Het rusthuis werd leeggehaald en de bewoners zijn omgekomen (naast Malvine: David van der Sluis, Meppel, 21 september 1873 – Sobibor, 14 mei 1943; Rachel van der Sluis-de Jong, Amsterdam 1 januari 1893 – Sobibor 14 mei 1943; Rozette Paërl, Amsterdam, 10 juni 1894 – Auschwitz, 26 februari 1943; Rosa Elisabeth Groenewoud, Tilburg 14 oktober 1903 – Auschwitz, 24 juli 1942; Simcha Berisch Schnitzer, Chrzanow, 10 april 1906 – Auschwitz, 12 augustus 1942; Gizela Grajer Spiegel, Linze, 10 december 1907 – Auschwitz, 1 oktober 1942), Lion Schulman (Hilversum, 27 maart 1851 – Auschwitz, 19 februari 1943).
De foto is van het huidige pand Sarphatistraat 103. Sarphatistraat 103 is na de oorlog opnieuw opgebouwd, meteen in appartementen. In de oorlog was het helemaal leeggehaald, alle hout werd gebruikt en het pand was een bouwval geworden. Voor dit rusthuis voerde Malvine een restaurant, Huize Gluck aan het Oosteinde 8-10.
Sarphatistraat 103 – Jacob Citroen
Maar deze plek heeft meer Joodse geschiedenis. In 1887 was er de Nederlandsche Gouden Kettingenfabiek van Jacob B. Citroen gevestigd. Dit bedrijf was opgericht in 1880, en in 1882 liet hij op dit adres zijn fabriek bouwen, ontworpen door architect IJ. Bijvoets Gzn.
Het bedrijf was de enige in zijn soort en kreeg zelfs hoog bezoek, zoals deze tekst uit 1878 bewijst: De groothertog van Mecklenburg-Schwerin en zijn gemalin brachten Donderdag jl. een bezoek aan de Nederlandsche gouden kettingfabriek des heeren Jacob B. Citroen, in de Sarphatistraat. Met groote belangstelling namen de hooge bezoekers de werkzaamheden in deze inrichting, in Nederland eenig in haar soort, in oogenschouw en bij herhaling betuigden zij den heer Citroen hun bijzondere tevredenheid.
Jacob was gehuwd met Mathilde Reiss ( – ). Hij overleed in 1910.
Op 22 februari 1910 trouwde zijn zoon Henri (Amsterdam, – Den Haag, ) met Elisabeth Clara Joosten (Groningen, – Auschwitz, , die op het Sarphatipark 138 woonde.
Sarphatistraat 104 – Emma Kinderziekenhuis
Op dit adres was het Emma Kinderziekenhuis gevestigd. Het adres is regelmatig terug te vinden in overlijdensregisters, onder meer van Joodse kinderen die op Zeeburg begraven werden.
Sarphatistraat 109 – Adolphine Vigeveno
Dit was een van de adressen waar Adolphine Vigeveno is opgegroeid.
Sarphatistraat 111 – J. Kulker
J. Kulker was in 1923 lid van de Commissie van Uitzending en contactadres van “Het Joodsche Vakantiehuis”.
Sarphatistraat 111 – Jesaja Lissauer
In 1926 adverteerde Jesaja Lissauer vanaf dit adres.
Sarphatistraat 122- Henriëtte Elte
Tientallen jaren verzorgde Henriëtte Elte vanaf dit adres voor de oorlog pianolessen.
Sarphatistraat 123 – J. Sjouwerman – v. d. Bergh
Mevrouw Sjouwerman – v. d. Bergh was in 1927 secretaris van de Joodse Vrouwenraad.
Sarphatistraat 127boven – gezin Pais
Voor 1939 woonde hier het gezin van Raphaël Pais (Delfzijl, 30 maart 1895) en zijn vrouw Judith de Metz (Leeuwarden, 5 mei 1896) en hun drie kinderen Jette (Amsterdam, 25 juni 1921), John (Amsterdam, 3 november 1923) en Louis (Amsterdam, 16 juni 1927). In 1939 verhuisde het gezin naar de Herman Heijermansweg 2hs, waar ze een woning hadden laten bouwen. Het gezin vluchtte op 27 september 1940 naar de Verenigde Staten en kwamen na de oorlog terug. Ze gingen toen terug naar hun woning op de Heijermansweg.
Sarphatistraat 133 – M. Abrahamson jr.
Op dit adres woonde in 1941 Mozes Abrahamson jr (Amsterdam, 12 maart 1905 – Amsterdam, 28 januari 1972), bestuurslid van de Vereniging REOR.
Sarphatistraat 149 – Sara Heijmann
Sara Heijmann was pianolerares en woonde hier in 1922.
Sarphatistraat 157-2 – pension Vet
De Sarphatistraat 157-2 kende zeer veel Joodse bewoners. Onderstaande zijn maar drie van hen.
Op dit adres woonden Eva Asser-Vet (Alkmaar, 28 juni 1870 – Sobibor, 28 mei 1943) en haar dochter Mathilda Asser (Amsterdam, 25 juli 1901 – Sobibor, 28 mei 1943) en zoon Israël Asser (Amsterdam, 23 juli 1906 – Sobibor, 7 mei 1943).
Sarphatistraat 163hs – B. W. S. Boas
B. W. S. Boas was hier rond 1928 gevestigd en verkocht brandblustoestellen en schuimtoestellen voor garages en automobielen. Volgens de woningkaart was dit Benjamin Wolf Abraham Boas (Antwerpen, 2 augustus 1889 – Auschwitz, 14 september 1942). Hij was gehuwd met Cato van Weezel (Amsterdam, – Auschwitz, ) en zij hadden drie kinderen; Rebecca (Amsterdam, – Auschwitz, ), Rachel (Amsterdam, – Sobibor, ) en Abraham Benjamin (Amsterdam, – Auschwitz, ). In het begin van de oorlog woonde dit gezin op de Valeriusstraat 103hs.
Sarphatistraat 169 – Joseph Simons
Op dit adres woonde het gezin van Joseph Simons.
Sarphatistraat 173hs – Het Joodse Begrafeniswezen
Na de Tweede Wereldoorlog werd hier het kantoor van het Joodse begrafeniswezen gevestigd. Bij de gezamelijke begrafenisverenigingen (chewres) waren er voor de oorlog zo’n 50 bestuurders, waarvan er na de oorlog drie terugkeerden, te weten S. Bonn, S. Loonstein en I. De Vries. Met geleend geld werd de vereniging Het Joods Begrafeniswezen gesticht als voortzetting van de vooroorlogse chewres. Salomon Bonn (Amsterdam, 20 februari 1891 – Utrecht, 19 februari 1967) werd tot secretaris gekozen.
De accommodatie voor het reinigen en uitdragen der overledenen was hem een ergernis. Hij zette zich in voor een betere behuizing met aula en metareirhuis. Deze werd gevonden in de Sarphatistraat 173 nadat de door de Duitsers geroofde bezittingen van de vroegere begrafeniscolleges, ondergebracht bij een Amsterdams bankierskantoor, terug werden ontvangen. Aan de woningkaarten bij het Stadsarchief te beoordelen was Het Joodse Begrafeniswezen hier tot 1980 gevestigd.
Sarphatistraat 189-2 – gezin Biet
Mozes Biet (Amsterdam, – Extern kommando Annaburg, ) had hier op zolder een loonconfectiebedrijf. Daar werkte personeel en leidde hij ook zijn zoon op. Het bedrijf was gevestigd tegenover de kazerne, en het vermaken van soldatenuniformen werd er ook verricht. Mozes was gehuwd met Rebecca Dingsdag en kreeg met haar drie kinderen; Cato (Amsterdam, – Auschwitz, ), Isidoor (Amsterdam, – Sobibor, ) en Debora (Amsterdam, – Auschwitz, ). Bij de geboorte van het jongste kind overleed Rebecca. Mozes hertrouwde met Rachel Ossendrijver (Amsterdam, – Auschwitz, ) en kreeg met haar geen kinderen.
bron:
archieven.nl,
blikopdewereld.nl,
volkskrant,
www.joodsamsterdam.nl, lemma Henriëtte Pimentel (geraadpleegd 19 juni 2015) .
www.wikipedia.nl, lemma Sarphatistraat (geraadpleegd 16 juni 2015) .
joodsmonument.nl, lemma rusthuis Glück (geraadpleegd 16 juni 2015) , lemma Andries Bloch (geraadpleegd 19 juni 2015) .
www.verzetsmuseum.org, lemma Amsterdam, straatnamen 1940-1945 (geraadpleegd 16 juni 2015).
Wallet, Bart, Zeeburg, Geschiedenis van een Joodse begraafplaats 1714 – 2014 (Amsterdam 2014) 164.
Slot, Eric, De man van de Tabakshandel in Ons Amsterdam, juli/augustus 2015 p 10.
www.de-eerste-steen.nl, lemma Sarphatistraat 88-90 (geraadpleegd 28 aug 2015)
met dank aan Channa Obstfeld (nummer 103)
met dank aan René Bennekers (nummer 41 en 43)
www.archivesportaleurope.net, lemma Nederlandsche Gouden Kettingenfabriek (geraadpleegd 25 aug 2016)
www.wiewaswie.nl, lemma Jacob B Citroen (geraadpleegd 25 aug 2016)
www.beeldbank.amsterdam.nl, lemma Ontwerp voor een woonhuis en fabriek voor Gouden Werken voor den heer Jacob B Citroen te Amsterdam (geraadpleegd 25 aug 2016)
“BINNENLAND AMSTERDAM (Jacob B Citroen), 5 December.”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 06-12-1878. Geraadpleegd op Delpher op 25-08-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871988:mpeg21:a0002
Deutsche Zeitung in den Niederlanden, van 30.12.1941
De SS en Nederland, documenten uit SS-archieven 1935 – 1945, rapport Rijksinstituut voor oorlogsdocumentatie, bronnenpublicaties, documenten nr 2, Den Haag 1976.
“Advertentie Henriette Elte”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 16-12-1932. Geraadpleegd op Delpher op 13-02-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874808:mpeg21:a0016
“„Huize Henriëtte” heropend”. “De Telegraaf“. Amsterdam, 20-04-1950. Geraadpleegd op Delpher op 13-02-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110584867:mpeg21:a0171
“Advertentie”. “De waarheid“. Amsterdam, 20-10-1947. Geraadpleegd op Delpher op 14-02-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010852120:mpeg21:a0053
“Advertentie Simeon Batavier”. “Algemeen Handelsblad“. Amsterdam, 16-06-1914. Geraadpleegd op Delpher op 25-05-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010651555:mpeg21:a0078
familie Batavier, Sarphatistraat 88-90 Stadsarchief Amsterdam, bevolkingsregister 1853 – 1863.
Stadsarchief Amsterdam, overgenomen delen 1892 – 1920, Simeon Batavier.
“STADSNIEUWS Waarschuw de Landwacht”. “Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij“. Amsterdam, 05-06-1944. Geraadpleegd op Delpher op 08-07-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011119041:mpeg21:a0049
hernummering Stadsarchief Amsterdam, woningkaart Sarphatistraat 93-1
“Advertentie Samuel Jacob Cohen”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 07-08-1875. Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010099013:mpeg21:a0046
“Veiling van Vaste Goederen.”. “De Tijd : godsdienstig-staatkundig dagblad”. ‘s-Hertogenbosch, 04-01-1879. Geraadpleegd op Delpher op 01-08-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010265207:mpeg21:a0044
Stadsarchief Rotterdam, overlijden Simon Cohen (1844),
Stadsarchief Rotterdam, geboorte Jacob Samson Cohen
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Mozes Abrahamson (Abrahamson, Mozes – 12-03-1905 – A05907_0148_0036)
“Advertentie Souget”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 19-10-1945. Geraadpleegd op Delpher op 25-08-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858273:mpeg21:a0019
email Rebecca Italiaander betreffende gezin Biet (31 mei 2020)
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Biet (geraadpleegd 31 mei 2020).
“Advertentie Biet”. “Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij”. Amsterdam, 1940/01/15 00:00:00, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 31-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011117446:mpeg21:p011
“De Permanente Commissie tot”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1897/08/13 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 11-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000565023:mpeg21:p00006
Stadsarchief Amsterdam, Simon Dentz, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2120
“Advertentie I E Rood”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1906/04/06 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000576003:mpeg21:p00007
“Familiebericht Henri Citroen / Elisabeth Joosten”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1910/02/04 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000574111:mpeg21:p00003
“Advertentie Wagenaar / School voor voorzangers”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1910/12/16 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000570045:mpeg21:p00003
“Advertentie Helene Content”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1914/12/25 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000573183:mpeg21:p00003
“Advertentie Kropveld”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1916/11/24 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000569099:mpeg21:p00003
Stadsarchief Amsterdam, Kropveld, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1583
Samuel Meijer Kropveld via https://www.kropveld.net/Main/SamuelMeijerKropveld (geraadpleegd 12 november 2020)
“Advertentie E. van Dien”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1919/01/24 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000572052:mpeg21:p00004
“Advertentie Bettie Levenbach”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1919/09/19 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000572086:mpeg21:p00002
“Advertentie Izak Prins”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1919/12/26 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000572106:mpeg21:p00004
“Advertentie M A de la Parra”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1920/10/08 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000572155:mpeg21:p00004
“Advertentie E van Dien”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1922/08/25 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000584078:mpeg21:p00010
“Advertentie Sara Heijmann”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1922/09/08 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000584080:mpeg21:p00009
“Advertentie J. Kulker”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1923/06/08 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000583014:mpeg21:p00016
“Advertentie Tabakstichting”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1924/05/30 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000583065:mpeg21:p00013
“„Uit het Leven van een Joodsch Kind, misgab lajeled.”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1924/09/26 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000583082:mpeg21:p00010
“Advertentie Jesaja Lissauer”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1926/09/08 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000585079:mpeg21:p00019
“LAATSTEBERICHTEN Sjouwerman v d Bergh”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1927/02/25 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000585103:mpeg21:p00012
“SPORT, Marjan van Stedum”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1927/07/08 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000579018:mpeg21:p00009
“ALLIANCE ISRAEL. UNIVERSELLE”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1927/12/16 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000579041:mpeg21:p00010
“Advertentie patisserie Furth”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1928/11/23 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000579090:mpeg21:p00008
“Advertentie A. Polak “. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1928/12/21 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000579094:mpeg21:p00013
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Polak (geraadpleegd 12 november 2020)
Stadsarchief Amsterdam, Leiser Ber Deutel, Gezinskaarten, archiefnummer 5422, inventarisnummer 314
“Advertentie L B Deutel”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1933/01/06 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000586097:mpeg21:p00008
“birnbaum”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1935/10/31 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000582036:mpeg21:p00007
Bianca Stigter, Atlas van een bezette stad, Amsterdam 1940 – 1945 (Amsterdam 2019) 234, 235
Stadsarchief Amsterdam, Emanuel van Dien, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 184
Stadsarchief Amsterdam, Raphael Pais, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 620
email H. Markus d.d. 1 december 2020 betreffende Raphaël Pais
“Advertentie E. van Dam”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1909/04/02 00:00:00, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 12-05-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872685:mpeg21:p011
“Advertentie J. G. Tabakstichting”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1923/05/11 00:00:00, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 12-05-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874103:mpeg21:p004
“Advertentie pension Sarphatistraat 13”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1936/12/11 00:00:00, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 12-05-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871375:mpeg21:p008
Stadsarchief Amsterdam, Sarphatistraat 13, Woningkaarten, archiefnummer 5445, inventarisnummer 313
Stadsarchief Amsterdam, Hartog Italiaander, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 379
“Advertentie Tabakstichting”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1900/05/25 00:00:00, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 13-05-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874256:mpeg21:p004
“Naamlijst voor den telefoondienst 1924 : juli.1924”, H Italiaander & Co. Hoofdbestuur der Posterijen en Telegrafie, 1924. Geraadpleegd op Delpher op 13-05-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMMVC01:000000017:00009
Trampassagiers, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 27-12-1946, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 22-01-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873392:mpeg21:p008.
Huize Glück, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 16-09-1936, p. 14. Geraadpleegd op Delpher op 11-05-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871363:mpeg21:p014.
Bloch/Neep; Henk Strabbing, De Stille Weldoeners van de Sarphatistraat in De Volkskrant van 29 december 1997.
Benjamin Wolf Abraham Boas, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 78.
B. W. S. Boas, De Joodsche jeugdkrant. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=OBA01:022967015:00001.
Furth, “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 01-03-1929, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 28-02-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010857994:mpeg21:p007.
Sarphatistraat 173hs, Stadsarchief Amsterdam, Woningkaarten, archiefnummer 5445, inventarisnummer 313.
Sarphatistraat 173, Halve eeuw werk in stilte S. Bonn. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 23-02-1962, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 17-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873163:mpeg21:p009.
Sarphatistraat 173, Stadsarchief Amsterdam, Woningkaarten, archiefnummer 30461, inventarisnummer 203.
Illustraties:
m.u.v. Joodse Raad en Sarphatistraat 41 – 43 © joodsamsterdam.nl
Deutsche Zeitung in den Niederlanden, van 30.12.1941
Sarphatistraat 24, 41- 43 met dank aan Rene Bennekers
Sarphatistraat 88-90, Batavier © joodsamsterdam.nl, 25 mei 2017
Sarphatistraat 93 © joodsamsterdam.nl, 8 augustus 2018
Stadsarchief Amsterdam, bevolkingsregister 1853 – 1863, Samson Jacob Cohen
Stolpersteinen familie Mopurgo © joodsamsterdam
“Advertentie Souget”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 19-10-1945. Geraadpleegd op Delpher op 25-08-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858273:mpeg21:a0019
“Advertentie Biet”. “Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij”. Amsterdam, 1940/01/15 00:00:00, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 31-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011117446:mpeg21:p011
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Olie, Jacob (1834-1905). Sarphatistraat 1-1C-1D (v.l.n.r.) (later: Sarphatistraat 1-5). Voor het woonhuis van mevrouw A. Teixeira de Mattos-Mendes. Achtergrond: gedeelte Paleis voor Volksvlijt, Frederiksplein. 1890. 10019A000670
“Advertentie Kropveld”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1916/11/24 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 12-11-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000569099:mpeg21:p00003
“Advertentie pension Sarphatistraat 13”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1936/12/11 00:00:00, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 12-05-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871375:mpeg21:p008
Trampassagiers, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 27-12-1946, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 22-01-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873392:mpeg21:p008.
Architect Rood, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 24-08-1906, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 24-04-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871852:mpeg21:p004.|
Huize Glück, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 16-09-1936, p. 14. Geraadpleegd op Delpher op 11-05-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871363:mpeg21:p014.
Furth, “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 01-03-1929, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 28-02-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010857994:mpeg21:p007.
Begrafeniswezen, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 17-11-1950, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 17-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873933:mpeg21:p004.
Juwelendoosje, met dank aan E. M. Scott
gepubliceerd:
6 mei 2016
laatst bijgewerkt:
26 oktober 2024