Sara Frank werd geboren aan het Zuiderdiep 146 in Groningen op 15 mei 1912 als dochter van Zadok Frank en Anna Goslinski. Ze groeide in die stad op, met haar een jaar jongere zusje Helena. Haar vader dreef “Franks Goedkoope Winkel”. Al op vroege leeftijd werd duidelijk dat Sara een uitmuntend tekenaar en schilder was.
Maar, net zoals haar moeder en zuster, werd ze lerares. In 1939 ging ze, tegen haar zin, werken als onderwijzeres bij de Rudelsheimstichting in Hilversum, een instelling voor verstandelijk gehandicapte kinderen. Sara woonde toen bij Abraham (Bram) van Dam in, de hoofdonderwijzer van de Rudelsheim-stichting, op de Torenlaan 38 te Hilversum.
Aan het einde van 1939 werd de situatie in Nederland steeds nijpender en werden er druk plannen gemaakt om te vluchten als er oorlog zou uitbreken. In maart 1940 vertrokken vrienden van de familie vanuit Haarlem naar Curaçao en toen werd er besloten om de flat van de vrienden in Haarlem te huren.
Zwager Noach bleef werken in Leeuwarden, terwijl zijn vrouw Helena (Lena) en dochtertje Aleid in Haarlem verbleven. Op het weekend van de 10e mei 1940, zouden Saar en Lena’s ouders naar Haarlem komen voor Sjabbat. Anna Frank-Goslinksi kwam al in het midden van de week, Noach lukte het nog om naar Haarlem te komen op de dag dat de oorlog uitbrak, maar Zadok kon zich niet bij de familie voegen. Alle wegen waren versperd. Hij slaagde er pas vier dagen later in om Haarlem te bereiken. Toen was het net te laat; de familie was gevlucht naar Engeland. Het was 14 mei en Nederland capituleerde diezelfde dag. Het vechten was over, de oorlog was begonnen. Via Engeland en Australië bereikten Anna, Lena, Noach en de baby Nederlands-Indië. Zadok ging terug naar Groningen, alleen .
Sara bleef in de eerste jaren van de oorlog werken bij de Rudelsheimstichting. Maar ook daar werd de situatie steeds slechter. Op een zekere dag werd het personeel en de kinderen van de Rudelsheimstichting opgepakt. Sara ook, met een vriendin die bij de rabbijn werkte. Doordat die vriendin een Sperre had werd zij vrijgelaten. Zij meldde de nazi’s dat Sara de kinderen van de rabbijn les gaf, en Sara mocht mee.
Hierna dook Sara onder in Hilversum, twee jaar lang. Na de oorlog werd ze herenigd met haar moeder, zuster en zwager Noach. Haar verloofde Jacques Dasberg (Haarlem, 5 mei 1916 – Auschwitz, 7 september 1942) en haar vader Zadok (Groningen, 19 juli 1884 – Auschwitz, 10 september 1943) waren in de concentratiekampen vermoord.
Moeder was ziek toen ze terug kwam naar Nederland. De winkel in Groningen was gebombardeerd, de gemeente Groningen onteigende de grond waarop het gebouw gestaan had.
Sara kreeg werk bij de Joodse school Rosh Pina in Amsterdam als onderwijzeres in de lagere klassen. Iedere ochtend reed ze met de trein uit Hilversum naar Amsterdam en kwam ’s avonds weer thuis bij haar moeder die in Hilversum woonde. Toen ze in 1952 met Sam Tromp (overleden 1987, eveneens afkomstig uit Groningen) ging trouwen, trok ze bij hem in huis op de Bronckhorststraat. Sam had de deportatie naar Westerbork en Theresienstadt overleefd. Hij was violist in het Concertgebouworkest en moest dichtbij zijn werk wonen, vandaar dat Sara en Sam in Amsterdam woonden.
In haar vrije tijd tekende en schilderde ze aan de keukentafel. Toen de vrije tijd meer werd kreeg ze een atelier op de benedenverdieping van haar appartement. Ze schildert portretten, stadsgezichten en stillevens, kleurrijk en met veel vitaliteit.
Tot op hoge leeftijd bleef Sara actief, en exposeerde nog in 2010 (in de synagoge aan de Folkingestraat in Groningen) en 2011. Sara werd 102 jaar oud en overleed op 8 februari 2015 in Amsterdam. Haar nagedachtenis zij tot zegen.
verder
In de synagoge aan de Folkingestraat is een Torah-schild aanwezig, dat geschonken is door Isaac Frank en Channa Cohen, de grootouders van Sara.
bron:
www.kh-uia-org.il, lemma In Gratitude: Sara Tromp – Frank (geraadpleegd 8 april 2015),
www.uitin-deregio.nl, lemma Schilderijen Sara-Tromp-Frank en Beelden Orpheus Cohen (geraadpleegd 8 april 2015),
www.benohofman.nl, het geheugen van Groningen, een Gronings-Joodse erfenis deel 3, video (geraadpleegd 8 april 2015,
met dank aan Channa Arnon en Betty Kazin-Rosenbau.
illustratie
www.arti.nl
gepubliceerd:
1 mei 2015
Laatste aanpassing:
21 oktober 2024