Augustus 2015 – Op een Amerikaanse veilingsite wordt een koffer aangeboden die Sara Blanes, geboren op 8 februari 1908, meegenomen zou hebben naar het concentratiekamp. Sara Blanes heeft bestaan, ze is zelfs op die datum geboren. Maar een koffer die naar Auschwitz ging met een Jodenster erop en die nu in de Verenigde Staten ligt?
Jodenster
Dat een koffer voorzien is van een Jodenster is onwaarschijnlijk. De ster werd ingevoerd om op de kleding gedragen te worden zodat de Joden herkend en vernederd konden worden. Een koffer die men meenam naar Auschwitz had zo’n ster niet nodig. De mensen die naar het concentratiekamp gingen hadden geen onderscheiding meer nodig, die waren grotendeels Joods. Van de koffers die in Auschwitz tentoongesteld worden heeft slechts een enkele een Jodenster, maar dan nog is de gele ster zeer vreemd aangezien de naam tijdens het transport naar Auschwitz of bij aankomst werd aangebracht, met wit krijt en niet geel ingekleurd. Daar was geen tijd voor en de naam aanbrengen was alleen bedoeld om de gedeporteerden de indruk te geven dat men terug zou keren na het “douchen” voor de bagage.
Dan zou de ster nog bedoeld kunnen zijn als een Magen David, een Davidsster. Ook dat is niet waarschijnlijk. Nadat de koffer werd aangeboden is bepaald dat het waarschijnlijk een vervalsing was. De koffer moest een bedrag van tussen de € 250 – € 350 gaan opbrengen en dit soort voorwerpen – als ze echt zouden zijn – mogen niets opbrengen, horen niet commercieel verhandeld te worden en horen in een museum thuis.
Maar Sara Blanes heeft bestaan, en Sara Blanes werd geboren 8 februari 1908. En Sara kwam uit Amsterdam. Wie was zij?
Sara Blanes
Sara Blanes was de dochter van Joseph Blanes, diamantslijper, uit een Sefardische familie, (Amsterdam, 5 juni 1876 – Sobibor, 9 april 1943) en Tellie de Jong (Amsterdam, 12 mei 1879 – Amsterdam, 26 december 1941). Het gezin woonde in 1941 op de Swammerdamstraat 20-3, boven de rijwielhandel van H. Klasen op de begane grond en de Joodse familie Roe op éénhoog. Voordat er de rijwielhandel was, was er op dit adres een bottelarij gevestigd.
De familie Blanes woonde sinds 2 juni 1910 op dit adres. Daarvoor woonden ze op de Rapenburgerstraat 165-2 (vanaf 30 april 1908) en op de Domselaerstraat 27-1 (vanaf het huwelijk). Tellie en Joseph hadden zich op 20 maart 1904 verloofd, en trouwden op 21 juni 1906.
Een broer van Sara, Philip (Amsterdam, 12 februari 1910 – Auschwitz, 31 januari 1943) en de zussen Betsy Bella (Amsterdam, 20 juli 1911 – Sobibor, 9 april 1943) en Josephine Tellie (Amsterdam, 2 december 1915 – Sobibor, 4 juni 1943) woonden al niet meer thuis.
Sara was vernoemd naar haar grootmoeder, Sara Blanes-Blanes, die op 3 oktober 1917 in het Portugees-Israëlietisch Ziekenhuis op de Plantage Franschelaan (Henri Polaklaan) overleed. Sara werd hulp in de huishouding van beroep, maar voor zij dit uitvoerde was zij diamantsnijdster en heeft dat, toen zij rond de 20 jaar oud was, een tijd in Antwerpen uitgevoerd.
Sara werd op 31 juli 1942 gedeporteerd en in Auschwitz vermoord op 30 september 1942.
bron:
Algemeen Handelsblad, 21 maart 1904, annoce verloving Tellie de Jong en Joseph Blanes
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 5 okt 1917, familiebericht Sara Blanes-Blanes.
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 13 sep 1939, advertentie H Klasen.
www.communityjoodsmonument.nl, lemma Philip Blanes (geraadpleegd 8 aug 2015)
www.communityjoodsmomument.nl, lemma Betsy Bella Degen-Blanes (geraadpleegd 8 aug 2015)
www.communityjoodsmonument.nl, lemma Josephine Tellie Engelander-Blanes (geraadpleegd 8 aug 2015)
stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Joseph Blanes
met dank aan Aline Pennewaard
Illustraties:
koffer veilingsite (geraadpleegd 8 aug 2015)
Het nieuws van den dag: kleine courant, 22 nov 1897, bottelarij annonce
Sara Blanes, 1928. Foto uit vreemdelingendossier Antwerpen, Felixarchief, inventarisnummer 994#2927. Auteursrechtenvrij
Laatste aanpassing:
25 oktober 2020