Salomon Abas

nieuwamsterdamskamerorkestSalomon Abas werd op 28 april 1900 in Amsterdam geboren als zoon van Jacob Abas, diamantslijper, (Amsterdam, 7 januari 1869 – Auschwitz, 10 september 1942) en Klara Abas – Abas (Amsterdam, 2 september 1871 – Amsterdam, 3 maart 1929) in een gezin met vijf kinderen;
– Abraham (Amsterdam, 2 september 1893) doctor in de letteren en wijsbegeerte,
– Dina (Amsterdam, 13 november 1893),
– Nathan (Amsterdam, 23 oktober 1896 – Los Angeles, 1 juni 1980. Nathan was een beroemde violist van het Concertgebouworkest.  Hij woonde op de Hemonylaan 52 en emigreerde voor 1923 naar de Verenigde Staten,
– Salomon en
– Sara (Amsterdam, 17 februari 1902 – Los Angeles, 1 december 1978).

Een Droevig Einde.

Elk jaar, tegen het einde van den zomer, beleeft Amsterdam een revue-débacle, — althans dat schijnt gewoonte te worden. Verleden jaar was het de Felix-Bressart-revue, waaraan door een roekeloos ondernemer in den Stadsschouwburg een groot aantal menschen — solisten, koor, ballet en orkest — werden gewaagd, waarbij eenige buitenlanders door bemiddeling van hun consul naar hun land moesten worden teruggeholpen, — dit jaar is hef de revue „Hier Parkeeren”, waarvan jl. zondagavond ontijdig in den Hollandschen Schouwburg de voorstellingenreeks werd afgebroken. Men zal zich herinneren dat wij, eenige weken geleden, te dezer plaatse waarderend over de revue schreven. De heeren Alex de Meester en Luïgi Di Fraën voerden de directie. Zij speelden, gelijk wij vernamen, met de solisten en het orkest coöperatief, terwijl het koor en het ballet tegen een vaste gage waren verbonden. Reeds na de eerste week bleken er financiële moeilijkheden te bestaan. De beide directeuren waren zonder kapitaal begonnen en van de ontvangsten zou het afhangen of er iets betaald zou worden of niet Toch was er door de directie gezegd dat er geld op de bank was gedeponeerd en dat ook de huur van den schouwburg vooruit was betaald. Het was dan ook op deze gronden dat èn solisten èn geëngageerd personeel op de voorstellen van de directeuren ingingen en dat o.a. de muzikale repetiteur en solo-pianist Tommy Thomson zich gedurende drie weken welwillend beschikbaar stelde om met de geëngageerden en zijne medecombinanten de revue in te studeren. Door de warmte in de maand Juli was het bezoek al dadelijk slecht. Bovendien hadden Corry Vonk en Hansi Götze reeds lang vóór sprake was van de revue „Hier Parkeeren!” eene verbintenis gesloten bij eene andere revue-directie, een feit waarmede de directeuren De Meester en Di Fraën blijkbaar geen rekening hadden gehouden.

Er viel dan ook, zelfs na twee weken, voor de combinanten niets te deelen, zoodat al spoedig de kapelmeester James Wilton zijn ontslag nam, gevolgd door Beppie Murray en den radiozanger Leo Fuld. Ook dit deed het bezoek weer verminderen. En toen er zelfs geen geld bleek te zijn om Roosje Kohier haar spoor-abonnement te vergoeden, keerde ook deze ster van het gezelschap niet meer terug. Dien avond: — Dinsdag vóór de débacle — stelde Alex de Meester den heer M. de Vries, directeur van den Hollandschen Schouwburg, voor, hem, De Meester, van zijn overeenkomst betreffende den schouwburg te ontslaan en de voorstellingen dus stop te zetten. Doch daar er nog steeds achterstand in de salarissen was en sommige meisjes slechts weinige guldens hadden ontvangen, wilde de heer De Vries liever het gezelschap nog een kans geven en de revue houden tot en met Zondagavond. Immers ook de schouwburghuur was op geen stukken na betaald, want het deposito daarvoor was slechts eene fantazie.

Vrijdagavond, toen dus de vijfde week aan den gang was en er weer niet zou worden betaald, weigerden het koor en het ballet het tooneel op te gaan. Na eene bespreking, waarbij de meisjes weer enkele guldens op afbetaling ontvingen, werd overeengekomen dat wat er tot en met Zondagavond aan entréegelden zou zijn ontvangen, ponds-pondsgewijze zou worden verdeeld. Zondagavond tijdens de voorstelling werd evenwel bekend, dat de recettes van Vrijdag- en Zaterdagavond reeds hadden gediend om verschillende onkosten en iets van de achterstallige huur te betalen. Daarom eischten het koor en het ballet dat er na den proloog zou worden afgerekend.

Inderdaad kwam nu de afrekening! Voor de balletmeisjes ieder vijf gulden, voor de koormeisjes ieder twee gulden! Daarmede zou dan al het achterstallige zijn voldaan!

Natuurlijk namen de geëngageerden daar geen genoegen mee. Zij verlieten den schouwburg. De revue moest nu verder zonder koor en ballet worden afgewerkt

Over de rol die Alex de Meester hierbij heeft gespeeld, zullen wij niet in bijzonderheden treden. Waar het op aan komt is: dat menschen als De Meester en Difraën zich niet tot directeuren moesten opwerpen en op goed vertrouwen dat het wel lukken zal een schouwburg huren en een gezelschap engageeren. Tooneel is een te gewaagd ondernemen dan dat men daar, zonder financiëelen ondergrond, een aantal menschen aan mag wagen. Herhaaldelijk komen in onze hoofdstad zulke „ondernemingen” op het strand te zitten. Elk jaar worden een aantal tooneelmenschen door „ondernemende directeuren” grof teleurgesteld. Het moest niet mogelijk zijn dat dergelijke onverantwoordelijke „directies” een schouwburg kregen, want door gebeurtenissen als die van j.1. Zondagavond, waarbij publiek en pers niet anders dan betrokken kunnen worden, en door onvolledige opvoeringen heeft de tooneelwereld in haar geheel slechts schade.

Op alles maakt men tegenwoordig wetten en verordeningen. Wanneer komt de minister die het roekeloozen ondernemers beletten zal het tooneel nog verder in diskrediet te brengen en die de artiesten beschermen zal tegen uitbuiterij en misleiding?

Salomon was een muzikaal multitalent. Niet alleen bespeelde hij verschillende instrumenten, waaronder de piano en de viool, ook arrangeerde hij de muziek voor bijvoorbeeld de revue “Hier Parkeeren“, die in 1933 in de Hollandsche Schouwburg opgevoerd werd. Deze revue moest door slecht management na een week of zes beëindigd worden (zie “een droevig einde”).
Verder was Salomon de dirigent van het Nieuw Joods Kamerorkest, de door de bezetter qua naam geïnitieerde opvolger van het Nieuw Amsterdams Kamerorkest, waar hij ook de dirigent van was. Het Nieuw Amsterdams Kamerorkest werd aan het begin van de oorlog opgericht en de leden van dit orkest waren ontslagen Joodse medewerkers van de omroeporkesten.

Salomon trouwde op 12 november 1924 met Henderika Goudsmit (Haren, 1 juni 1898 – Amsterdam, 12 oktober 1946) van wie hij op 16 maart 1927 scheidde.  Daarna huwde hij op 30 juni 1927 met Friederike Maria Lubomiersky‏‎ (Gelsenkirchen, 14 juni 1901). Van haar scheidde hij op 29 december 1931 te Hamburg. Salomon trouwde voor de derde keer in 1932 te Hamburg met de op 15 maart 1908 in Berlijn geboren Franziska Schotter. Ook dit huwelijk werd ontbonden, op 24 februari 1942. Franziska overleefde de oorlog.

Salomon noemde zichzelf binnen zijn werk James Wilton, volgende de gezinskaart van het stadsarchief van Amsterdam. Deze naam gebruikte  tot aan de oorlog, de laatste keer dat deze terug te vinden is, is op 4 november 1940, hij trad toen op onder de naam James Wilton Company.
Op de gezinskaart staan twee woonadressen voor Salomon en zijn vrouw, Singel 492 en vanaf 25 april 1934 de Herengracht 532. Het echtpaar woonde ook nog op de Amstel 188 en in 1941 op de Nieuwe Prinsengracht 2boven.

Salomon ging op dinsdag 29 juni 1943 met het 16e transport naar Sobibor. Dit transport was 2397 mensen groot. Salomon werd bij aankomst in Sobibor op 2 juli 1943 vermoord.

 

 

bron:
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart
“Revue: „Hier parkeeren !”. “Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij“. Amsterdam, 18-07-1933. Geraadpleegd op Delpher op 15-08-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011118769:mpeg21:a0170

stamboom op sjoa-drenthe.nl (geraadpleegd 14 aug 2016).
stamboom op dutchjewry.org (geraadpleegd 14 aug 2016).
De kunst; een algemeen geïllustreerd en artistiek weekblad jrg 25, 1932/1933, no 1312, 26-08-1933. Geraadpleegd op Delpher op 16-08-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=dts:2938037:mpeg21
“STAD EN OMGEVING Bekendmakingen GROOTVERBRUIKERS VASTE BRANDSTOFFEN”. “Provinciale Geldersche en Nijmeegsche courant“. Nijmegen, 04-11-1940. Geraadpleegd op Delpher op 16-08-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMRANM02:000034417:mpeg21:a0015

illustratie:
“Advertentie”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam“. Amsterdam, 11-07-1941. Geraadpleegd op Delpher op 14-08-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318163:mpeg21:a0063
“EEN VADERLANDSCH WANDELLIED”. “Het Vaderland : staat- en letterkundig nieuwsblad“. ‘s-Gravenhage, 26-09-1933. Geraadpleegd op Delpher op 14-08-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010014971:mpeg21:a0087

gepubliceerd:
14 augustus 2016

laatst bijgewerkt:
23 februari 2021