Het ‘s-Gravenhekje is een straat in het centrum van Amsterdam. De straat is gelegen ten zuiden van de Prins Hendrikkade en ten noorden en ten oosten van de Oudeschans. De straat loopt in het oosten over in het Rapenburg. De naam van de straat kwam al aan het einde van de achttiende eeuw voor en verwijst naar een vroegere opslagplaats van hout. Blijkens een keur uit 1663 mocht deze houtplaats alleen worden afgesloten met een hek. Verondersteld wordt dat een houtkoper met de naam de Graaf de eigenaar was en een hek had geplaatst, de Graaf’s hek. Later verbasterde dit tot ‘s-Gravenhek en tegen het einde van de achttiende eeuw ‘s-Gravenhekje.
’s Gravenhekje 2 – Kleedermakerij ‘Holland’s Nijverheid’
Deze kledingmakerij was hier rond 1900 gevestigd en Jos. de Vries was de eigenaar.
’s Gravenhekje 4 – De Leeuw
Rond 1920 woonde hier het gezin De Leeuw.
’s Gravenhekje 6 – gezin Van der Zijl
Op 21 september 1927 vierde mevrouw Rachel van der Zijl – Fraenkel (Groningen, 21 september 1847) hier haar tachtigste verjaardag. In datzelfde jaar, op 19 december, overleed zij. Rachel was fotografe van beroep, een beroep dat in haar tijd nog niet vaak door vrouwen werd uitgeoefend. Haar man, Heiman van der Zijl (Wildervank, 5 april 1852 – Apeldoorn, 11 augustus 1937) was eveneens fotograaf. Heiman en Rachel hadden een zoon Alexander (Amsterdam, 4 december 1880), Hironymus (Amsterdam, – Auschwitz, ) die een fotozaak had op de Scheldestraat 100 en Henriëtte (Amsterdam, 29 december 1885).
’s Gravenhekje 6-1 – gezin Robles
Aan het begin van de oorlog woonden hier brievenbesteller Joseph Robles (Amsterdam, – Midden-Europa, ) en zijn dochter Anna (Amsterdam, – Sobibor, ).
’s Gravenhekje 6-2 – Jetta Cohen – Van der Zijl, Betje Arbeid – Cohen en Cornelia Cohen
Aan het begin van de oorlog woonden hier Jetta Cohen – van der Zijl (Zuidhorn, – Auschwitz, ), Betje (Bettie) Arbeid – Cohen (Amsterdam, – Auschwitz, ) en Cornelia Cohen (Amsterdam, – Auschwitz,
’s Gravenhekje 6-2 – Greet van Amstel
Eind oktober 1971 vestigde zich hier de Joodse kunstenares Greet van Amstel (officieel: Gretha Leijden van Amstel; Amsterdam, – Amsterdam, ) met haar tweede man, de schilder Willy Boers. Zij trouwden in 1954. Greet overleefde Auschwitz, waar twee van haar drie kinderen en haar eerste man, Lodewijk Lopes Cardozo (Amsterdam, – Auschwitz, ), werden vermoord. Op dit moment (2021) schrijft Bart de Cort een biografie over Greet van Amstel. Het gezin Lopes Cardozo dook tijdens de oorlog onder op de Nieuwe Herengracht 35 en werd mogelijk verraden. Willy Boers overleed in 1978.
’s Gravenhekje 7 – Comité voor Joodsche Vluchtelingen
In 1933, kort na de machtsovername door Hitler, werd op dit adres het kantoor van het Comité voor Joodsche Vluchtelingen gevestigd. De organisatie stond onder leiding van R. H. Eitje, prof. Dr. D. Cohen en Gertrude van Tijn.
’s Gravenhekje 7 – Stichting Joodsche Arbeid
Vanaf 1934 was hier het secretariaat van de Stichting Joodsche Arbeid gevestigd, de organisatie die Werkdorp Wieringermeer beheerde. De organisatie werd mede opgericht voor Gertrude van Tijn.
’s Gravenhekje 7 – Comité voor Joodsche Belangen
In 1937 was hier dit comité gevestigd.
bron:
Hollands Nijverheid, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 18-08-1905, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 09-08-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871799:mpeg21:p008
Wiersma, J.A. (1978) De naam van onze straat. (Amsterdam 1978) ISBN 90-6274-006-5
De Leeuw, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 12-08-1921, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 09-08-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860168:mpeg21:p008
Van der Zijl, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 16-09-1927, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 09-08-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010857989:mpeg21:p006
www.joodsmonument.nl, lemmata Van der Zijl (geraadpleegd 9 augustus 2021)
Comité Joodsche Belangen. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 08-12-1933, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 09-08-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874875:mpeg21:p002
Joodsche Arbeid, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 21-12-1934, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 09-08-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874550:mpeg21:p008
Stadsarchief Amsterdam, Rachel Fraenkel, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 1988
www.joodsmonument.nl, lemmata ’s Gravenhekje 6 (geraadpleegd 9 augustus 2021)
Nathan Arbeid en Bettie Cohen, Het Joodsche weekblad; uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam, jrg 1, 1942, no 52, 01-04-1942. Geraadpleegd op Delpher op 09-08-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA16:020994052:00001
Nico Arbeid, Het Joodsche weekblad; uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam, jrg 2, 1942, no 10, 12-06-1942. Geraadpleegd op Delpher op 09-08-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA16:020995010:00001.
Comité Joodsche Belangen, NL-AsdNIOD_181b_00149_00006.jpg
aanvulling Bart de Cort d.d. 1 september 2021 (email)
Greet van Amstel, Familiebericht. “NRC Handelsblad”. Rotterdam, 14-06-1978. Geraadpleegd op Delpher op 06-09-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000026624:mpeg21:p010.
Greet van Amstel, aanvulling met dank aan M. Krueger (email d.d. 6 september 2024).
illustratie:
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank / Rooswinkel, Andreas Theodorus (1838-1909). ‘s-Gravenhekje 1-3 (ged.)(vlnr.), Links: het oude of voormalig West-Indisch Huis, ca. 1891. OSIM00001002660
gepubliceerd:
9 augustus 2021
laatst bijgewerkt:
6 september 2024