De Roetersstraat is vernoemd naar Hendrik Roeters (1617 – 1699), schepen en schout van Amsterdam en is aangelegd op de in 1873 gedempte Roetersburgwal. Hendrik Roeters was eigenaar van het Roeterseiland, dat door de Roetersstraat doorkruist wordt.
Roetersstraat 2 – Gemeentelijk verzorgingstehuis voor Ouden van Dagen
In dit verzorgingstehuis woonden ook Joodse bejaarden, in 1943 werden 29 Joodse bejaarden en 5 Joodse personeelsleden weggevoerd naar de kampen.
Roetersstraat 2 – M. J. Frank
M. J. Frank was kleermaker en ging in juli 1907 op dit adres wonen. In 1921 was hij nog op dit adres gevestigd.
Roetersstraat 4 – Keizer
H. Keizer had op dit adres in 1908 zijn slagerij.
Roetersstraat 4 – kruidenier Krzywanowski
In 1945 werd hier de koosjere kruidenierszaak van H. Krzywanowski heropend, voorheen gevestigd op de Van Breestraat 27 (naam in de advertentie fout gespeld). De zaak in de Van Breestraat was van Herman (Hersz) Krzywanowski (Plonsk, 23 februari 1900 – Sobibor, ). Herman trouwde op 18 december 1940 met Chaja Klein (Chaja Gitla Klajn; Lodz, 15 maart 1908 – Jeruzalem, 7 maart 1984). Herman en Chaja kregen een dochter Riwka en zij overleefde de oorlog.
Roetersstraat 5a – Helmstadt
Op dit adres zat vanaf 1948 fietsenverhuur Helmstadt. Dit betrof de zoon van de familie Helmstadt van die op nummer 42 woonden in 1910.
Roetersstraat 6 – B. I. Citroen
In mei 1926 opende Barend Isaak Citroen (Paramaribo, 8 december 1875 – Theresienstadt, 12 maart 1945) op dit adres zijn delicatessen- en comestibleshandel en chocolaterie. Barend was gehuwd met Hanna de Miranda (Amsterdam, 26 oktober 1872 – Amsterdam, 27 januari 1963). Barend en Hanna hadden drie kinderen; Angele (Antwerpen, 8 juni 1903 – Auschwitz, 6 september 1944), Judith (Antwerpen, 2 september 1904) en Netje (Amsterdam, 11 februari 1908 – 6 oktober 1995).
Roetersstraat 6 – Sarphatie
In 1938 was op dit adres meubileerinrichting Sarphatie gevestigd. De eigenaar was Hartog Sarphatie.
Roetersstraat 8 – boekhandel Blitz
K. A. Blitz had op dit adres in 1908 zijn boekhandel gevestigd.
Roetersstraat 8 – Johannes Bauland
In 1944 huurde Johannes Albertus Bauland (1907) de boekhandel die hier was gevestigd en dit pand diende daarna als dekmantel voor een zender van R-Netz van de Abwehr, de Duitse inlichtingencentrale.
Roetersstraat 9 – Cardozo en Couzijn
Cardozo en Couzijn hadden hier hun meubelfabriek en deze zaak ging op 22 augustus 1910 naar de Vrolikstraat 76.
Roetersstraat 10 – J. Sanders
J. Sanders had op dit adres een tabak- en sigarenmagazijn.
Roetersstraat 11 – Porcelijn
Diamantslijper Jacob Porcelijn (Amsterdam, 11 mei 1890 – Sobibor, ) verkocht op dit adres in 1921 brood, boter, kaas, koloniale- en grutterswaren. Hij was gehuwd met Jansje Vreeland (Amsterdam, 30 oktober 1892 – Sobibor, ) en zij hadden een dochter en drie zoons; Hartog (Amsterdam, 23 november 1914), Mina (Amsterdam, – Sobibor, ), Isaäc (Amsterdam, – Sobibor, ) en David (Amsterdam, – Auschwitz, ).
Roetersstraat 12 – Verveer
S. Verveer had op dit adres in 1907 zijn zaak in fijne worst- en vleeswaren.
Roetersstraat 16 – De Vries
Op dit adres was in 1908 de kruidenierszaak van J. J. de Vries gevestigd.
Roetersstraat 18 – Van de Linden
S. J. van de Linden had in 1909 hier zijn kapperszaak.
Roetersstraat 24 – J. F. Spierings
J. F. Spierings had in 1921 hier een handel in groenten, aardappelen en geconserveerde groenten. De zaak werd eerst uitgebaat door J. Klein.
Roetersstraat 34 – Spier
I. Spier had op dit adres in 1908 zijn kruidenierszaak zitten.
Roetersstraat 34 – 38 (nu 170) – Kriterion
In 1869 werd in de Handwerkers Vriendenkring opgericht. Het doel van deze vereniging was het bevorderen van de emancipatie van de Joodse arbeiders in Amsterdam. Men probeerde de Joodse arbeider ook in sociaal opzicht verder te brengen en dit alles op een gematigd progressieve manier. Op de Nieuwe Achtergracht 140 – 144 had deze vereniging al in 1925 een groot verenigingsgebouw. Hier werden cursussen gegeven en er was een bibliotheek.
In september 1941 werd hier in de grote zaal van de Handwerkers Vriendenkring mizrachistische synagogediensten gehouden. De Handwerkers Vriendenkring werd op last van de bezetter in 1942 opgeheven en is na de oorlog niet opnieuw opgericht.
Later in de oorlog werd in een deel van het gebouw het NSB Theater Metropool gevestigd, waar Duitse propagandafilms gedraaid werden.
Na de oorlog is dit theater door studenten omgebouwd tot het door Piet Meerburg opgerichte filmtheater Kriterion. Kriterion werd op 6 november 1945 geopend. De verzetsgroep van Meerburg (ASG) hielp honderden Joodse kinderen onderduiken.
Roetersstraat 38 – kruidenier A. G. de Casseres
In 1902 was kruidenier A. G. de Casseres op dit adres gevestigd.
Roetersstraat 42 – Helmstadt
Op dit adres woonde in 1910 familie Helmstadt. Deze naam was na de oorlog bekend vanwege de verhuur van bakfietsen. Dit was het gezin van Juda Helmstadt (Amsterdam, 1 januari 1866), zijn vrouw Duifje Raphaël (Ouder-Amstel, 20 januari ?) en hun kinderen Celina (Amsterdam, 20 mei 1903), Mozes Tobias (Amsterdam, 14 maart 1890) en Salomon Lion (Amsterdam, 23 juni 1908, fietsenmaker). Dit gezin verhuisde op 24 november 1911 naar Roetersstraat 5a.
Raphael “Felix” Halverstad
Brug 260 in de Roetersstraat is vernoemd naar verzetsstrijder Raphael “Felix” Halverstad, die in de Hollandse Schouwburg werkte. Meer over hem via de link.
bron:
Het Joodsche Weekblad, 12 sep 1941, synagogedienst.
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 31 mei 1907, Sanders.
ibidem, 5 juli 1907, Frank.
ibidem, 6 sep 1907, Verveer.
ibidem, 14 feb 1908, Keizer.
ibidem, 28 aug 1908, Blitz.
ibidem, 25 sep 1908, De Vries.
ibidem, 15 sep 1909, v d Linden.
ibidem, 27 mei 1910, Helmstadt.
ibidem, 19 aug 1910, Cardozo en Couzijn.
ibidem, 30 sep 1921, Frank.
ibidem, 30 sep 1921, Porcelijn.
ibidem, 30 sep 1921, Spierings.
ibidem, 15 mei 1926, Citroen.
ibidem, 23 sep 1938, Sarphatie.
ibidem, 18 maart 1949, Keller.
Stamboom Citroen via http://www.maxvandam.info/humo-gen/family/humo_/F17145/I45640/ (geraadpleegd 15 juni 2019).
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Citroen, B.I. – 08-12-1875 – 5422-0267-4080.
Stadsarchief Amsterdam, woningkaart huis – 1183_WKSAA00301000041.
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Porcelijn, J. – 11-05-1890 – 5422-1160-2950.
Stadsarchief Amsterdam, Johannes Bauland Archiefkaarten Amsterdam 1939-1960, archiefnummer 30238, inventarisnummer 39.
www.joodsmonument.nl, lemma gezin Porcelijn.
Roetersstraat 2: Bianca Stigter. Atlas van een bezette stad, Amsterdam 1940 – 1945 (Amsterdam 2019) 234.
Roetersstraat 8, Bauland: Bianca Stigter. Atlas van een bezette stad, Amsterdam 1940 – 1945 (Amsterdam 2019) 234.
Krzywanowski, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 07-09-1945, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 29-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858267:mpeg21:p008.
Stadsarchief Amsterdam, Hersz Krzywanowski, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 473.
A G de Casseres, Israëlietisch nieuws- en advertentieblad voor Nederland, jrg 1, 1902, no 8, 07-02-1902. Geraadpleegd op Delpher op 09-12-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005732009:00001.
illustratie:
© joodsamsterdam.nl.
“Advertentie Helmstadt”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 05-11-1948. Geraadpleegd op Delpher op 07-08-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872067:mpeg21:a0021.
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Roetersstraat, gezien naar vaste brug nummer 258 over de Nieuwe Prinsengracht. Links bij de ‘coiffeur’ is de ingang van de Lepelstraat. In de verte een tram van lijn 7. Augustus 1931, 010009004434.
Krzywanowski, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 07-09-1945, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 29-10-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858267:mpeg21:p008.
A G de Casseres, Israëlietisch nieuws- en advertentieblad voor Nederland, jrg 1, 1902, no 8, 07-02-1902. Geraadpleegd op Delpher op 09-12-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005732009:00001.
gepubliceerd:
6 mei 2016
Laatst bijgewerkt:
20 oktober 2024