Ribca Chichou werd op 23 juni 1892 in Safed, Ottomaanse Rijk (huidig Safed, Israël) geboren als dochter van Abraham Haim Chichou (Safed, 8 juni 1856 – Amsterdam, 18 december 1932) en Hanna Pinto (Safed, 11 oktober 1866). Ribca kwam al voor 1922 naar Amsterdam, waar ze in eerste instantie op de Kerkstraat 236 ging wonen. Op 22 december 1922 ging ze naar de Plantage Kerklaan 7 en woonde in bij de familie Polak. Op 18 juni 1924 verhuisde ze naar de Plantage Muidergracht 27 en tot 1937 woonde ze op veertien verschillende adressen in de stad. Ten tijde van de oorlog woonde Ribca in Amsterdam-West, op de Witte de Withstraat 38-2. Ze was winkelier van beroep.
Ribca bezat een Turks paspoort. Ze was immers in Safed geboren, dat in die tijd (tot de verdeling bij het Verdrag van Sevrés, 1920) tot het Ottomaanse Rijk behoorde. Het was al ver in de oorlog voor ze werd opgepakt, waarschijnlijk had dat te maken met haar staatsburgerschap, maar het kan ook zijn dat ze was ondergedoken. Haar naam komt tegen het einde van de oorlog voor op de transportlijst van Westerbork naar Bergen-Belsen van 13 september 1944. In die tijd werd de kans om te overleven steeds groter, maar Ribca zou de oorlog niet overleven.
Volgens de kaarten in het bevolkingsregister was Ribca niet gehuwd. Er was in de periode van voor de oorlog wel een mijnheer ‘Sjiso’ in Amsterdam. Dat was waarschijnlijk Abraham Haim Chichou (Sefad, 8 juni 1856), en hij was de vader van Ribca. Ook haar ouders waren dus naar Amsterdam gekomen, en woonden al in 1913 in de hoofdstad op de Plantage Muidergracht 47-1. . Haim was koopman in sigaren en in de herinneringen aan de tijd voor de Tweede Wereldoorlog werd geschreven dat ‘de oude heer Sjiso’ in de Portugees-Israëlitische synagoge (P.I.G.) een titel had en evenals voorzangers en rabbijnen een steek droeg’.1 Naast hun oudste dochter Ribca hadden Haim en Gauna een zoon, Tob (Tobias) (Amsterdam, 24 oktober 1900 – Haifa, 8 december 1979). Tob deed in 1917 eindexamen aan de HBS, werd procuratiehouder en trouwde met Judith de Beer (Amsterdam, 2 januari 1897 – Den Haag, 1 augustus 1972). Zij kregen een dochter Hanna (bijnaam Hans – Amsterdam, 12 september 1922 – 24 november 2011) en een dochter Willy (Amsterdam, 8 maart 1930).
In 1921 vertrok het gezin van Tob naar Batavia, zij kwamen in 1924 weer terug. Het gezin van Tob en Judith overleefde de oorlog in de onderduik, waarvoor ze op 17 mei 1945 in een krant bedankten.
Hillersleben, waar Ribca omkwam, ligt 20 km noordwestelijk van Maagdenburg. Ribca Chichou zat in een van de treinen die vanwege de door Berlijn bevolen evacuatie van ongeveer 7000 Hongaarse, ‘neutrale’ en andere ‘uitwisselingsjoden’ Bergen-Belsen verliet vanaf zondag 8 april 1945. Deze trein, de eerste van het massatransport en ook wel ‘verloren transport‘ genoemd, vervoerde 2400 mensen, van wie er 179 uit Nederland afkomstig waren.
Het station van Bergen-Belsen lag ruim 8 kilometer van het kamp. Men moest zich daarheen slepen. De gevangen in de treinen waren al besmet met allerlei ziektes en inmiddels door ondervoeding en de slechte omstandigheden in een zeer slechte conditie. De trein reed kris kras door Duitsland, af en toe aangevallen door geallieerde vliegtuigen, en werd vijf dagen later in Farsleben, een dorp niet ver van Maagdenburg, door de bewakers verlaten. De trein werd door het 743ste Tank Battalion van de 30ste Infanterie Divisie van het 9e leger van de Verenigde Staten op 13 april 1945 bevrijd. In het nabij geleden Hillersleben werden vanaf 21 april de mensen die er zeer slecht aan toe waren opgevangen, Ribca kwam daar op 29 april om, slechts 52 jaar oud.
bron:
1 Herinnering Sam Behar
Turkse Joden in Westerbork op http://www.bevrijdingintercultureel.nl/bi/turksjood.html (geraadpleegd 16 januari 2018).
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Haim Chichou, Ribca Chichou, Job Chichou
“Familiebericht”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 31-10-1913. Geraadpleegd op Delpher op 17-01-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860282:mpeg21:a0050
“Eindexamen H.B.S.”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 30-06-1917. Geraadpleegd op Delpher op 17-01-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010654032:mpeg21:a0169
“Familiebericht overlijden”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 15-10-1919. Geraadpleegd op Delpher op 17-01-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859753:mpeg21:a0039
“PASSAGIERSLIJST”. “Nieuwe Rotterdamsche Courant”. Rotterdam, 11-11-1921. Geraadpleegd op Delpher op 17-01-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010025762:mpeg21:a0166
“Advertentie meisje gezocht”. “De Graafschap-bode : nieuws- en advertentieblad voor stad- en ambt-Doetinchem, Hummelo en Keppel, Wehl, Zeddam, ’s Heerenberg, Ulft, Gendringen, Sillevolde, Terborg, Varsseveld, Dinxperlo, Aalten, Breedevoorde, Lichtenvoorde, Groenlo, Neede, Eibergen, Bor”. Doetinchem, 05-09-1924. Geraadpleegd op Delpher op 17-01-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011152123:mpeg21:a0085
“Familiebericht”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 09-03-1930. Geraadpleegd op Delpher op 17-01-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010660867:mpeg21:a0171
“Familiebericht”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 19-12-1932. Geraadpleegd op Delpher op 17-01-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010663898:mpeg21:a0233
“Familiebericht”. “Gooische klanken”. Hilversum, 17-05-1945. Geraadpleegd op Delpher op 17-01-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMNIOD05:000101416:mpeg21:a0018
The Hospital at Hillersleben, Germany op https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24791569 (geraadpleegd 17 januari 2018)
Ribca Chichou op www.joodsmonument.nl (geraadpleegd 17 januari 2018)
illustratie:
“Familiebericht”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 31-10-1913. Geraadpleegd op Delpher op 17-01-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860282:mpeg21:a0050
“Familiebericht”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 09-03-1930. Geraadpleegd op Delpher op 17-01-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010660867:mpeg21:a0171
“Familiebericht”. “Gooische klanken”. Hilversum, 17-05-1945. Geraadpleegd op Delpher op 17-01-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMNIOD05:000101416:mpeg21:a0018
gepubliceerd:
24 oktober 2017
laatst bijgewerkt:
7 april 2021