Deze school zat op Nieuwe Kerkstraat 141. Hier kregen ca. 150 kinderen aanvullend godsdienstonderwijs in een school met lokalen van zo’n 4 meter hoog. In de jaren twintig werd deze school gesloten en er werd een tabakshandel gevestigd.
Van 1941 – 1943 werd er op last van de bezetter opnieuw les gegeven aan Joodse kinderen.
Het pand bestaat nog steeds. Nu zit er een loodgieter, en binnen zijn de sporen van de jaren 1941 – 1943 nog te zien. Er zijn toen muurschilderingen gemaakt door de leerkrachten en de kinderen. Een impressie van deze muurschilderingen staat hier:
Joseph Jessurun
Op 3 februari 1927 overleed te Amsterdam Joseph Jessurun, 80 jaar oud. Hij was 60 jaar lang als onderwijzer werkzaam geweest op de Portugees Israëlitische Godsdienstschool. Daarnaast was hij boekhouder van de Portugees Israëlitische Gemeente.
Joseph Jessurun werd op 13 augustus 1846 in Amsterdam geboren als zoon van Jacob Abraham Jessurun en Sara Rodrigues de Mercado. Sara Jessurun (hieronder), die in 1910 als adres de Nieuwe Kerkstraat 141 had, was één van zijn zes kinderen.
Joseph was getrouwd met Benvenida Brandon (Curaçao, 17 januari 1857 – Amsterdam, 23 mei 1923). De choepa was in de Portugese Synagoge en zij kregen de volgende kinderen:
Jacob (Amsterdam, 16 juli 1876 – Wassenaar, 21 september 1918),
Joseph (Amsterdam, 20 januari 1878),
Sara (Amsterdam, 7 maart 1879 – Sobibor, 23 juli 1943),
Lea (Amsterdam, 16 juni 1881 – Auschwitz, 19 november 1942),
Abigael (Amsterdam, 20 november 1882 – 22 september 1883) en
Aaron (Amsterdam, 25 november 1883 – Amsterdam, 18 april 1931).
Bij zijn overlijden werd Joseph in “De Vrijdagavond” geprezen voor zijn kwaliteiten als onderwijzer, er werd met name vermeld dat het tuchtigen van de leerlingen door hem vrijwel nooit nodig was.
Daniël Santcroos
Een andere onderwijzer op deze school was Daniël Santcroos (5 januari 1850- 10 januari 1932). In 1926 was hij 50 jaar verbonden aan het Portugees-Israëlietisch Seminarium, op de godsdienstschool was hij bijna 50 jaar onderwijzer. Daniël huwde in 1877 met Grietje Biallosterski (1854-1930) en het paar had 11 kinderen, 5 zoons, 6 dochters. Daniël kreeg de zilveren medaille in de orde van Oranje-Nassau.
1910 Israël Overste en Sarah Jessurun
Sara trouwde op 15 juni 1910 met Israël Overste (Amsterdam, 22 juli 1883). Zij scheidde van hem in juni 1920 en trouwde daarna in 1923 met schoenmaker Joseph Speelman (Amsterdam, 7 mei 1889). Sara en Joseph werden vermoord in Sobibor op 23 juli 1943.
Wanneer de tabaksgroothandel precies in het pand begonnen is, is nog niet bekend. Wel duidelijk is dat in dit pand in 1928 een piano-groothandel gevestigd was van de heer S (I) van Praag.
Van Praag probeerde zijn nering uit te breiden, want hij verkocht in 1928 ook de “makrophon”, een apparaat dat een combinatie was van een pathéfoon en een radio. Een pathéfoon is een platenspeler. Van Praag was daarmee zijn tijd ver vooruit. Van Praag zelf woonde in de Den Texstraat 47boven.
Het pand zelf is in de periode dat Van Praag het gebruikte grondig verbouwd door architect Harry Elte. De uitgebouwde schoollokalen van de begane grond en de eerste verdieping werden tot magazijnruimte omgebouwd. De bovenwoning bleef ongewijzigd. Er kwam een nieuwe onderpui in Amsterdamse School-stijl.
Fournituren Tabaksindustrie v/h B Stuiver
Op 141hs en 1 hoog was voor 1982 inderdaad een bedrijf gevestigd dat fournituren voor de tabaksindustrie leverde. De directeur was Izaak Feiwel (Tarnow, 21 juli 1898) en hij woonde op de Biesboschstraat 40. Izaak was gehuwd met Catharina Stuiver (Amsterdam, 4 april 1899) en zij hadden een dochter, Paula Hendrika (12 april 1928)
Het bedrijf dankte zijn naam aan Barend Stuiver (Amsterdam, 14 februari 1884 – Auschwitz, 28 januari 1944), de broer van Catharina. Barend was gehuwd met Rosa van Straten (Amsterdam, 28 oktober 1890 – Auschwitz, 28 januari 1944). Barend en Rosa hadden een dochter Kea (2 juli 1929), zij overleefde de oorlog. Kea kwam als 12-jarig meisje in Auschwitz terecht en werd er drie jaar later bevrijd. Ze overleefde omdat ze vanwege haar bloedgroep ‘nuttig’ was voor medische experimenten.
1980 – C. J. Ockeloen
Het loodgietersbedrijf van C. J. Ockeloen is sinds 1980 op dit adres gevestigd. In 1990 werd de door Elte ontworpen onderpui vervangen door een namaak-18e eeuwse pui.
bron:
gesprek dhr. Ockeloen, 2006
De Tijd, 29 aug 1928, De Makrophon
Het Volk, dagblad voor de Arbeiderspartij, De Makrophon
Algemeen Handelsblad, 4 feb 1927, J Jessurun overleden
stadsarchief Amsterdam, woningkaarten
www.maxvandam.info, gezinsblad Abrahm Stuiver (4 aug 1862) (geraadpleegd 23 mei 2015)
met dank aan loodgietersbdrijf C J Ockeloen
www.jodeninnederland.nl, lemma Santcroos, Daniël (geraadpleegd 24 mei 2015)
Nieuwe Leidse Courant, 10 feb 1962, pag 15, Kea Tan heeft een kamer als poppenhuis.
Illustraties:
slideshow n.a.v. foto’s gemaakt bij C J Ockeloen in 2006.
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 6 dec 1918, advertentie
Laatst bijgewerkt:
27 september 2019