Op de Henri Polaklaan 8-10-12 zat het Portugees Israëlitisch Zieken- en Oude Vrouwenhuis (PIZ), nummer 10 werd vooral gebruikt als zusterhuis.
In 1913 werden al voorbereidingen genomen om de vestiging van het PIZ op dit adres mogelijk te maken. Op de vergadering van de kerkenraad van de Portugees-Israëlietische gemeente van Amsterdam van 5 juni 1913 werd besloten om de toenmalige panden aan te kopen, deze af te breken en nieuwe panden te bouwen. In mei 1914 werd de panden aanbesteed naar ontwerp van architect Harry Elte. In juli 1914 bleek aannemer J. H. Boas de laagste inschrijver te zijn voor een bedrag van ƒ 76.300,-.
In juni 1918 was deze inrichting geopend, toen werd er in advertenties een kookster gezocht voor dit ziekenhuis.
Er werkte gerenommeerd personeel. Zo werden Professor Snapper, Dr. Pimentel en Dr. Keesing in een advertentie uit 1928 bedankt voor hun schitterende behandeling.
De inwoonsters en inwoners van dit huis werden in de oorlog weggevoerd. Van hen worden de volgende genoemd, onder andere op www.joodsmonument.nl:
Lea Santcroos – Vieijra (Amsterdam, 29 januari 1851 – Auschwitz, 26 maart 1944),
Lea Lopes Cardozo (Amsterdam, 5 juli 1853 – Apeldoorn, 9 mei 1941),
Cornelia Vaz Nunes – van Saxen (Veghel, 7 september 1874 – Auschwitz, 26 maart 1944) en
Mirjam Monis (Amsterdam, 25 februari 1876 – Auschwitz, 26 maart 1944).
Tevens was hier het zusterhuis gevestigd en het verplegend personeel woonde hier. Van hen werden vermoord:
Ganna Asser (Amsterdam, 24 juli 1881 – Auschwitz, 11 februari 1944),
Roosjen Nieweg (Appingedam, 26 november 1887 – Auschwitz, 11 februari 1944) en
Hetty Rika Teixeira de Mattos (Amsterdam, 15 oktober 1915 – Auschwitz, 15 oktober 1915).
Ook overleed bewoonster Elisabeth Salomons (Arnhem, 6 april 1890 – Amsterdam, 2 maart 1943) in de oorlog. Elisabeth was hoofdverpleegster van het PIZ, werd ziek en overleed.
Daarnaast woonde op dit adres in 1941 Boleslas Tabak, een correspondent. Boleslas werd geboren in Warschau op 1 januari 1891 en vermoord in Auschwitz op 5 februari 1943. Vlak voor hij vermoord werd, was Boleslas werknemer bij het Apeldoornsche Bosch.
Verder werkte hier verpleegster Rosalie Mok (Hilversum, – Midden-Europa, ). Volgens haar kaart van de Joodsche Raad woonde ze op de Plantage Franschelaan 8 en werd op 29 september 1943 in Westerbork geregistreerd en gehuisvest in Barak 65. Ze kreeg ’toestemming’ om daar langer te blijven vanwege haar beroep. Op 31 juli 1944 werd Rosalie gedeporteerd naar Theresienstadt en in oktober 1944 naar Auschwitz. De datum van haar dood, net na de bevrijding van Auschwitz (27 januari 1945), doet vermoeden dat ze omkwam tijdens een Dodenmars.
bron:
tot 3 oktober 2020, zie Henri Polaklaan
Rosalie Mok, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130343227 (Rosalie MOK).
illustratie:
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank, Henri Polaklaan 8-10-12 (ged.)(vrnl.), Portugees-Israëlitisch Ziekenhuis aan de voorheen Plantage Franselaan, Collectie Stadsarchief Amsterdam: foto-afdrukken, OSIM00001004153.
foto Henri Polaklaan 8-10-12 © joodsamsterdam.nl
gepubliceerd:
3 oktober 2020
laatst bijgewerkt:
6 februari 2023