De straat is al lang uit het collectieve geheugen verdwenen, maar heeft bestaan. De Plantage Lijnbaansgracht. De Lijnbaansgracht liep aan de buitenkant van de zeventiende eeuwse stadsomwalling en de huidige Lijnbaansgracht liep dus door en op die plek ligt nu de Valckenierstraat. Aan het einde kwam de Lijnbaansgracht de Plantage Muidergracht tegen en in 1915 werd het laatste stukje van de Plantage Lijnbaansgracht omgedoopt in Plantage Muidergracht.
Wanneer men op de Plantage Middenlaan staat met de rug naar het centrum staan aan de rechterzijde de huizen nog, aan de linkerzijde, nu een deel van Artis, liep de straat zelfs deels door. 
Op de kaart uit 1883 is de straat nog goed te zien en wordt duidelijk dat dit deel van de Plantage Muidergracht vroeger een andere straat was en eigenlijk de naam logischer was, aangezien de Lijnbaansgracht die naam was van de enorme lange gracht die de stadsomwalling omzoomde. Nog een opmerkelijk feit, waar nu het Koninklijk Instituut voor de Tropen staat was de Ooster Begraafplaats. Vandaar de naam ‘Nieuwe Ooster’ voor de huidige begraafplaats. Is er nog iets bekend over de Joodse geschiedenis van de Plantage Lijnbaansgracht?
Plantage Lijnbaansgracht 5 – M. J. de Wilde
M. J. de Wilde was in 1892 vertegenwoordiger voor de Onderlingen (Krijgsdienst) Verzekerings Maatschappij Juventus. Dit was een kapitaalverzekering ter bestrijding van de geldelijke nadelen van de militaire dienstplicht. Men betaalde vanaf de geboorte een jaarlijkse inleg waardoor men ƒ 600,– zou ontvangen wanneer de dienstplicht vervuld moest worden. Het kantoor van de verzekering was op de Sarphatistraat 83 gevestigd.
Manus Jacob de Wilde werd in Amsterdam geboren op 21 januari 1847 en was gehuwd met Debora Porcelein (Amsterdam, 18 september 1844). Zij hadden zeker zes kinderen.
Plantage Lijnbaansgracht 5 – Hendrika Appel
In 1912 woonde Hendrika Appel op dit adres en ze adverteerde met het feit dat ze pianolerares was. In 1910 woonde Hendrika op de Nieuwe Keizersgracht 73. Hendrika werd op 20 maart 1888 in Amsterdam geboren en trouwde op 13 augustus 1913 met Joseph de Leeuw (Arnhem, – Auschwitz, ) en vertrok met hem een maand later naar Den Haag. Ze was een dochter van Joseph Appel (Amsterdam, 30 november 1842) en Suzanna Wijzenbeek (Zaltbommel, 1 januari 1847). Hendrika werd in Auschwitz vermoord op
Plantage Lijnbaansgracht 9 – te huur
In 1906 stond hier ‘een droog onderstuk’ te huur. Dat was de titel in een advertentie in het Nieuw Israëlietisch Weekblad (NIW), waarschijnlijk werd er een onderhuis bedoeld.
Plantage Lijnbaansgracht 15 – kledingfabriek
Dit adres was in 1899 een fabriek voor herenkleding. In het NIW zocht men via een advertentie personeel.
bron:
“Advertentie Juventus”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 21-09-1892. Geraadpleegd op Delpher op 24-10-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858577:mpeg21:a0004
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart M J de Wilde
“Advertentie kledingfabriek”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 10-11-1899. Geraadpleegd op Delpher op 24-10-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874218:mpeg21:a0018
“Advertentie onderstuk”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 08-06-1906. Geraadpleegd op Delpher op 24-10-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871841:mpeg21:a0027
“Advertentie Appel”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 06-09-1912. Geraadpleegd op Delpher op 24-10-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860222:mpeg21:a0028
“Advertentie Appel”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 02-09-1910. Geraadpleegd op Delpher op 25-10-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872695:mpeg21:a0020
www.joodsmonument.nl, lemmata Hendrika Appel
illustratie:
Amsterdam in 1883 op http://www.amsterdamhistorie.nl/kaarten/ (geraadpleegd 24 oktober 2018), uitsnede.
“Advertentie Juventus”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 21-09-1892. Geraadpleegd op Delpher op 24-10-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858577:mpeg21:a0004
“Advertentie Appel”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 06-09-1912. Geraadpleegd op Delpher op 24-10-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860222:mpeg21:a0028
foto Plantage Muidergracht 26 oktober 2018 © joodsamsterdam.
gepubliceerd:
23 oktober 2018
laatst bijgewerkt:
1 februari 2024