De Plantage Doklaan liep van de Plantage Parklaan tot langs Artis, langs het rangeerterrein aan het Entrepotdok. De uitbreiding van Artis zorgt er voor dat het deel langs de dierentuin verdwenen is en tegenwoordig het parkeerterrein is. Van de Plantage Doklaan is nu het deel tussen de Parklaan en Kerklaan over. Rond 1850 was ook de naam Rapenburgergracht in zwang. In het deel langs Artis werd in de recente geschiedenis niet gewoond. Zoals de hele Plantage een wijk was met een grote Joodse bevolking, woonden ook veel Joden op de Plantage Doklaan.
Plantage Doklaan – Nieuwe Herengracht
Op de hoek Plantage Doklaan (nu Anne Frankstraat) – Nieuwe Herengracht werd in 1924 de in 1879 opgerichte steenhouwerij van J. N. Kleinkramer gevestigd. Men kon er terecht voor monumenten, grafzerken en dergelijke. Joseph Kleinkramer (Den Helder, – Auschwitz, ) was de zoon van Nathan Salomon Kleinkramer en Elisabeth Prins. Tot haar overlijden was hij gehuwd met Esther de Roos (Vlissingen, 13 april 1871 – Amsterdam, 12 mei 1927), daarna trouwde Joseph in oktober 1927 met Sophia Italiaander (Amsterdam, – Auschwitz, ). Het gezin had twee zoons, Nathan Joseph (Amsterdam, – Birkenau, ) en Gabriël Joseph (Amsterdam, – Sobibor, ). Ten tijde van de oorlog woonden Joseph en Sophia op de Nieuwe Herengracht 169-1.
Plantage Doklaan – Gebouw ‘De Vereeniging’
Aan het einde van de negentiende eeuw was het gebouw ‘De Vereeniging’ hier zo gevestigd, dat er een ingang was op de Plantage Doklaan. Joodse organisaties, zoals de ‘Handwerkers Vriendenkring’, organiseerden hier bijeenkomsten.
Plantage Doklaan 1 – Parkschouwburg
Aan het einde van de negentiende eeuw was hier de Parkschouwburg gevestigd (huidige Anne Frankstraat).
Plantage Doklaan 3 – Artis garage
Al in 1935 was op dit adres de Artis-garage gevestigd.
Plantage Doklaan 5 – aardappelen Beekman
In 1879 vestigde E. A. Beekman zijn aardappelenhandel op dit adres en annonceerde dit in het Nieuw Israëlietisch Weekblad.
Plantage Doklaan 6 – George J. Hen
George Hen (Amsterdam, 13 december 1879 – Auschwitz, ) woonde op dit adres in 1899 en was 1e secretaris van de propaganda-commissie van de zangvereniging Avodat Hakadosj, het koor van de Nieuw Synagoge.
Plantage Doklaan 7 – Jacob de Leeuw
Jacob de Leeuw (Zutphen, 1813) was in 1881 leraar aan het Beth Hamidrasj Ets Haim en woonde op dit adres. Hij woonde in bij Fransje Koetser en zijn vrouw Roosje Heyman de Leeuw en was een oom van Roosje.
Plantage Doklaan 7 – Bertha Groen
Bertha Groen was lid van een propagandacommissie die zich in 1910 ernstig zorgden maakte over de positie van Joden in Rusland. De aanleiding was de verdrijving van 1200 Joden uit Kiev.
Plantage Doklaan 11 – A. S. Nijburg
Abraham Simon Nijburg (Amsterdam, 15 september 1816) woonde in 1887 op dit adres en brieven, boodschappen en advertenties voor het Nieuw Israëlietisch Weekblad konden bij hem worden opgegeven.
Plantage Doklaan 12a – boekbinderij Marcus Duitz
Deze boekbinderij van Marcus Duitz (Amsterdam, 17 december 1890 – Amsterdam, 14 september 1954) was op dit adres gevestigd in 1910.
Plantage Doklaan 14-16 – scholen
In deze straat, op nummer 14 en op nummer 16, waren twee lagere scholen (nummer 49 en nummer 50).
Voor nummer 14, de Sauvage Noltingschool, was het plan van de bezetter deze school van oktober 1941 tot september 1943 aan te wijzen als Joodse school voor buitengewoon lager onderwijs. Dat is echter niet doorgegaan, de kinderen werden opgevangen in de school aan de Plantage Muidergracht 26/28. De gebouwen worden tegenwoordig gebruikt door het Leger des Heils.
Plantage Doklaan 28-1 – gezin Caun
Op dit adres woonde Simon Caun. Hij werd, in tegenstelling tot de rest van het gezin, vermoord in de oorlog. Zijn verhaal staat hier.
Plantage Doklaan 40-42 – plaquette
In bijna elke huis aan deze straat woonden voor en in de oorlog Joden. Op de nummers 40 en 42 hebben de huidige bewoners een plaquette voor hen op het huis bevestigd, en daarmee gekozen voor een mooi alternatief voor de Stolpersteinen.
Plantage Doklaan 42 – SamsonTas
Hier was in 1921 de meubileer-inrichting, behangerij en stoffeerderij van Samson Tas (Amsterdam, 26 augustus 1888 – Auschwitz, 19 november 1942) gevestigd. Samson woonde er met zijn vrouw machinestikster Schoontje van Amerongen (Amsterdam, – Auschwitz, ) en hun kinderen Juda (Amsterdam, 12 oktober 1914 – Capelle aan den IJssel, 7 oktober 1976) en Louis (Amsterdam, 23 juni 1921 – Den Haag, 26 december 1974). Vanaf dit adres verhuisde het gezin naar de Meerhuizenstraat 6hs, waar ze nog woonden in het begin van de oorlog.
bron:
Stigter, Bianca, Bezette Stad, Plattegrond van Amsterdam 1940 – 1945 (Amsterdam 2005)
Stadsarchief Amsterdam, kaart buurt V, 3e afdeling http://archief.amsterdam/archief/10043/82
www.eenkleineheldendaad.nl, Sauvage Noltingschool (geraadpleegd 18 september 2017)
“BINNENLAND de vereeniging. AMSTERDAM, 29 Januari 1874.”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1874/01/30 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 17-03-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872901:mpeg21:p002
“Advertentie Beekman”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1879/06/20 00:00:00, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 17-03-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872016:mpeg21:p003
“Advertentie Jb de Leeuw”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1881/12/16 00:00:00, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 17-03-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860842:mpeg21:p004
“Advertentie Nijburg”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1887/05/13 00:00:00, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 17-03-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872168:mpeg21:p003
“BINNENLAND George Hen. AMSTERDAM, 3 Aug. 1899.”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1899/08/04 00:00:00, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 17-03-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874246:mpeg21:p005
“Ingezonden Stukken. Geachte Redactie! Ben gruwelijke wreedheid.”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1910/04/29 00:00:00, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 17-03-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859509:mpeg21:p003
“Advertentie Marcus Duitz”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1910/07/29 00:00:00, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 17-03-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872794:mpeg21:p008
“Advertentie Tas”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1921/09/30 00:00:00, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 17-03-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860175:mpeg21:p008
“MEDEDEELINGEN VAN DE ADMINISTRATIE. DE STEENHOUWERIJ”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1924/05/02 00:00:00, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 17-03-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872479:mpeg21:p003
“Advertentie Artis-garage”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1935/09/27 00:00:00, p. 27. Geraadpleegd op Delpher op 17-03-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871425:mpeg21:p027
Stadsarchief Amsterdam, George J. Hen, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2046
Ibidem, Abraham Simon Nijburg, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2046
Ibidem, Marcus Duitz, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 1777
Stadsarchief Amsterdam, Joseph Kleinkramer, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 429
Plantage Doklaan 42, Stadsarchief Amsterdam, Woningkaarten, archiefnummer 5445, inventarisnummer 274.
Samson Tas, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 802.
Schoontje van Amerongen, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 13.
Jacob de Leeuw, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2046.
illustraties:
foto’s © joodsamsterdam.nl (30 aug 2015) en plaquette © joodsamsterdam.nl, 21 mei 2017
“BINNENLAND de vereeniging. AMSTERDAM, 29 Januari 1874.”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1874/01/30 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 17-03-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872901:mpeg21:p002
“Advertentie Tas”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1921/09/30 00:00:00, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 17-03-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860175:mpeg21:p008.
gepubliceerd:
6 mei 2016
Laatst aangepast:
6 oktober 2024