Het Paleis voor Volksvlijt was een tentoonstellingsgebouw dat aan het Frederiksplein stond, iets ten noorden van de plek waar nu de Nederlandse Bank staat.
In 1852 werd mede door Dr. Samuel Sarphati een vereniging opgericht die dit gebouw mogelijk moest maken. In 1859 ging de eerste paal de grond in en op 16 augustus 1864 werd het gebouw geopend. Het was een beroemd gebouw in Amsterdam; en het was een mooi tentoonstellingsgebouw dat leek op soortgelijke gebouwen in andere grote steden in Europa.
Op 18 april 1929 verwoestte een grote brand het gebouw.
Jarenlang heeft de galerij die rond het gebouw was gebouwd er nog gestaan, tot dit werd afgebroken in de 60-er jaren van de vorige eeuw. Over de galerij wordt onder andere geschreven in Het Verlaten Hotel. Aan de Galerij zaten verschillende ondernemers, waaronder Joodse ondernemers.
Dr. Samuel Sarphati werd op 31 januari 1813 geboren. Hij was van Sefardisch Joodse afkomst en zijn ouders waren niet rijk. Op 27 juni 1839 studeerde hij af en hij vestigde zich als arts in Amsterdam.
Daar zag hij de slechte omstandigheden waarin de Amsterdammers leefden en hij begon met het organiseren van een aantal zaken. In 1847 startte hij de afvalinzameling, in 1852 de Vereeniging voor Volksvlijt en in 1855 de Maatschappij voor Meel- en Broodfabrieken. Hij was sterk betrokken bij het Paleis voor Volksvlijt en het Amstel Hotel.
Samuel Sarphati werd niet oud, hij overleed op 23 juni 1866, slechts 53 jaar oud.
Hoe de buurt veranderd is door het verdwijnen van het Paleis is hier te zien:
Na de brand
Na de brand werd er de volgende dag in de kranten geschreven:
“Het paleis, één van Amsterdams monumenten, is weggevaagd, en zal niet meer op deze plek en zeker niet elders worden vervangen. De vraag rijst nu natuurlijk: wat zal er op de open plek, die het vuur heeft geschapen, nu worden neergezet? De plannen zijn al vele: mogen wij er ook één aan de hand doen, dat wellicht nog het gemakkelijkst uitvoerbaar zou lijken? Dan zouden wij zeggen: laat de nu geschapen open ruimte onbebouwd! Dan wordt er een brede, regelrechte verkeersweg gevormd van de Weteringschans naar de Sarphatistraat, dan wordt het Frederiksplein, waarop dan plaats is voor een gedenkbeeld of standbeeld, waaraan Amsterdam zo arm is, een ruim, royaal plein, zoals het buitenland die kent, dan kan de paleistuin een lommerrijke, beschutte speelplaats worden voor kinderen, rustplaats voor ouderen!”
De galerij van het Paleis voor Volksvlijt heeft nog lang bestaan, tot in de zestiger jaren.
Illustratie
Fotoreportage van de sloop van de galerij van het Paleis voor Volksvlijt (foto’s Rob Poel met dank aan Katinka Poel)
“Advertentie Cosman”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 10-03-1899. Geraadpleegd op Delpher op 27-08-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858732:mpeg21:a0032
laatst bijgewerkt:
30 september 2019