In de middeleeuwen hoorde het gebied waar de Paardenstraat gevestigd is tot een landelijk buitengebied. Rond 1600 werd het bij de stad getrokken. Het gebied lag vlak bij de Amstel en deze rivier verlegde haar bedding in die tijd regelmatig. De beschoeiing aan de kanten was nog niet zodanig dat de bedding gefixeerd was. Bij archeologisch onderzoek is echter niet gebleken dat de Amstel op de plek van de Paardenstraat gestroomd heeft.
Wel werden er muurresten met een balken vloerlaag uit het begin van de zeventiende eeuw gevonden.
Later, in de zeventiende en achttiende eeuw waren waren er meer sporen van bebouwing, en wel aan de kant van de Amstelstraat, en -in de zeventiende eeuw- een gebouw met een grote waterput. Uit die tijd stamt ook een rioolstelsel, dat uitwaterde op de Amstel. Dit was een gesloten riool en daarmee de enige die tot nu toe bekend is.
In de achttiende en negentiende eeuw is het snel gegaan met de bebouwing. De Paardenstraat was een straat met zeer verschillende bedrijven en in de twintigste eeuw kwam hier de prostitutie bij, met name de jongensprostitutie, waar de Paardenstraat een slechte reputatie door kreeg.
Hoewel het een kort straatje is, zijn er ook een aantal Joodse bedrijven terug te vinden in de bronnen.
Paardenstraat 7 – diamantslijper
Op 21 mei 1900 werd dit adres, als een volledige diamantslijperij met inventaris, verkocht.
Paardenstraat 8 – D. E. Kalker
D. E. Kalker woorden op dit adres in 1876 en had een “loodgieters- en koperslagersaffaire” op de Amstelstraat 8. David Kalker (Amsterdam, 31 maart 1840) was gehuwd met Johanna Bendien (Almelo, 31 augustus 1843) en zij hadden een zoon Emanuel (Amsterdam, 17 maart 1877).
Paardenstraat 9II – Simon Bacharach
Op dit adres woonde aan het begin van de oorlog Simon Bacharach.
Paardenstraat 11-13 – Ziekenoppasser
In 1876 vestigde zich de diamantslijperij van Raphael Coenraad Ziekenoppasser (Amsterdam, 15 maart 1830 – Amsterdam, 27 juni 1903) zich op de Paardenstraat 11-13. Het pand werd ook in dit jaar gebouwd. De diamantslijperij bleef er tot 1905, waarna cacao en chocoladefabriek Bensdorp het gebouw aankocht. Nu zijn er appartementen in gevestigd en deels in gebruik voor hotel Eden. Raphael was gehuwd met Betje Blitz (Amsterdam, 14 juli 1832 – 11 januari 1901).
Paardenstraat 12 – Mekkes
De niet-Joodse Haje Mekkes (Groningen, 1848) had hier een wafelen-, poffertjes- en beignetsbakkerij achter de Salon des Variétés in de Paardenstraat 12. Het bedrijf was hier in 1892 gevestigd en bezorgde ook aan huis.
verder
J. Polak schreef in 1912 in “Het Volk” een artikel waarin hij meldde dat vakverenigingen vergaderden in lokalen waar sterkte drank geschonken werd. En dat was volgens hem geen goed idee, men kon ook vergaderen in een geheelonthouderslokaal. En die waren er ook, bijvoorbeeld in de Paardenstraat, Govert Flinckstraat, de Lepelstraat enz.
Op de hoek Paardenstraat – Amstelstraat was in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw Pension Johnny gevestigd, een pension waar voornamelijk gastarbeiders woonden. Bij een brand in december 1970 in dit pension kwamen negen Marokkaanse bewoners om.
Dit pension werd later gekraakt en “Paard van Amstel” genoemd. In 1983 werd het ontruimd.
bron:
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 28 april 1876, Kalker, nummer 8
ibidem, 11 nov 1892, Mekkes, nummer 12
ibidem, 18 mei 1900, verkoop diamantslijperij, nummer 7
Het Volk, 7 nov 1902, Geheelonthouding en vakorganisatie
De Telegraaf, 29 sep 1971, grootste hotelramp.
De Waarheid, 1 oktober 1983, Paard van Amstel
www.amsterdam.nl, lemma “een 19de-eeuws rioolsysteem in de Paardenstraat” (geraadpleegd 22 nov 2015)
Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874 – 1893, lemma Raphael Coenraad Ziekenoppasser
Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874 – 1893, lemma David Kalker
illustratie:
© joodsamsterdam.nl, 2013
gepubliceerd:
6 mei 2016
laatst bijgewerkt:
11 maart 2023