De Oudezijds Voorburgwal is de verbinding tussen de Grimburgwal en de Zeedijk. Het is een straat met seksshops, prostitutie en koffieshops en een straat met monumentale grachtenpanden uit de Gouden Eeuw en overblijfselen van kloosters die hier in de Middeleeuwen al stonden. De gracht werd in de zeventiende en achtttiende eeuw de Fluwelenburgwal genoemd.
Van oorsprong was deze gracht een kreek in het veenlandschap, die verder werd uitgegraven tot een gracht aan de oostelijke kant van de stad, de oude zijde. Daarachter kwam, ter bescherming, een aarden wal, een burgwal. Het deel bij de Oude Kerk werd bierkaai genoemd, dat was waar de vaten met bier aankwamen. De bewoners in dit deel van de stad stonden bekend als onoverwinnelijke vechtersbazen, vandaar het spreekwoord “vechten tegen de bierkaai”.
Oudezijds Voorburgwal 30 – Anthony Theater
Op dit adres was aan het einde van de vorige eeuw (sinds 2 juli 1982) het Anthony Theater gevestigd waar het Jiddische repertoire werd toegevoegd. Zo speelde het Joodse ensemble “Chaveriem” uit Mokum daar op 17 juni 1990. Naast het Jiddische repertoire trad Dolly Bellefleur er regelmatig op. Het theater stond bekend als een van de kleinste theaters ter wereld.
In 1995 werd het door Stadsherstel aangekocht en in 2006 gerestaureerd. Nu is er een brouwerij gevestigd (foto rechterpand).
Oudezijds Voorburgwal 44 – gebroeders Benima
In de jaren vijftig was op dit adres de dassenfabriek van de gebroeders Benima gevestigd.
Oudezijds Voorburgwal 64 – De Smitt & Leeuwin
De Smitt & Leeuwin waren Tailleurs en Chemiseurs en in 1895 op dit adres gevestigd en op de Oude Hoogstraat 29.
Oudezijds Voorburgwal 87 – D. L. Andriesse
D. L. Andriesse & Zonen vroeg in 1909 bekwame machinestiksters voor Grootwerk en Kinderconfectie.
Oudezijds Voorburgwal 93 – Simon Hakkert
Op dit adres liet Simon Hakkert een gebouw neerzetten voor zijn schoenenhandel.
Oudezijds Voorburgwal 107-111 – Lehman & Co
Voor de oorlog was op de Oudezijds Voorburgwal 107 de Joodse textielfirma Lehman & Co gevestigd. Op de Oudezijds Voorburgwal zat dit bedrijf in drie panden, 107 – 109 en 111. Op de Achterburgwal had het bedrijf nog vier panden en ook nog wat panden tussen de Voorburg- en Achterburgwal in. Al deze panden waren kantoren en magazijnen van Lehman & Co.
Voor het uitbreken van de oorlog vluchtten de eigenaars van Lehman & Co naar de Verenigde Staten en de nazi’s stellen na enige tijd een Verwalter aan voor dit bedrijf. lees meer.
Oudezijds Voorburgwal 127 – Modeatelier Gomperts & Lezer
Dit modeatelier was hier voor en in het begin van de bezetting gevestigd.
Oudezijds Voorburgwal 143 – onderduikadres Aron Souget
Huisarts Aron Souget kwam in de Hollandsche Schouwburg terecht en werd via de brandtrap door Jacques van der Kar geholpen om te ontsnappen. Jacques bezorgde hem dit onderduikadres, waar Aron aan de gevolgen van een hartinfarct in februari 1944 overleed.
Oudezijds Voorburgwal 159 – Abraham Michael Emanuel van Gelder en Reintje van Gelder-Simons
Hier woonden Abraham Michael Emanuel van Gelder (Schoonhoven 1837 – Amsterdam 1909) en zijn vrouw Reintje van Gelder-Simons (Den Haag 1840 – Amsterdam 1933) met hun grote gezin. Lees verder.
Oudezijds Voorburgwal 165 – S. Nabarro & Co
Het bedrijf van S. Nabarro & Co, in Mantel- en Japonstoffen, was hier in 1942 gevestigd en adverteerde in het antisemitische krantje “De Misthoorn”.
Oudezijds Voorburgwal 175 – J. L. Son
J. L. Son, in kunsttanden en gebitten, vestigde zich hier in 1900.
Oudezijds Voorburgwal 194 – tandarts Swaap
Tandarts Swaap was hier gevestigd in 1892 en hij bood kosteloze behandelingen aan tussen 9 en 10 uur ’s morgens.
Oudezijds Voorburgwal 216 – King David
Club King David was hier in 1980 gevestigd en organiseerde hier op 7 december een Chanoeka-matinee. Koosjere hapjes waren aanwezig!
bron:
www.wikipedia.nl, lemma Oude Zijds Voorburgwal (geraadpleegd 2 januari 2016)
oudezijds111.wordpress.com met dank aan Carla Roos
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 19 augustus 1892, Swaap, nummer 194
ibidem, 29 maart 1895, Smitt & Leeuwin, nummer 64
ibidem, 1 juni 1900, J L Son, nummer 175
ibidem, 9 april 1909, Andriesse, nummer 87
ibidem, 21 november 1980, Kind David, nummer 216
ibidem, 15 juni 1990, Anthony Theater, nummer 30
stadsarchief Amsterdam, archief van het Anthony Theater
De Misthoorn, onafhankelijk en onpolitiek orgaan tot wering van de joodschen invloed, 29 augustus 1942, Nabarro, nummer 165
illustratie:
indexfoto © joodsamsterdam.nl, 6 jan 2016
“Podium Jiddische muziek met sluiting bedreigd door Marja Verbraak / Anthony Theater”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1991/04/05 00:00:00, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 25-07-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860434:mpeg21:p003
gepubliceerd:
6 mei 2016
Laatst bijgewerkt:
16 januari 2022