In de winter konden de schepen in de haven van Amsterdam in dit gedeelte van de stad worden gerepareerd en overwinteren. Het water was daarvoor door een palenrij omgeven – die situatie werd ‘waal’ genoemd. Een gedeelte werd te ondiep voor grotere schepen en werd vervangen door de Nieuwe Waal – en dat ondiepe stuk werd Oude Waal genoemd. In 1610 werd de gehele Waal – de scheepsreparatielocatie – verplaatst.
In 1634 werd begonnen met het aanplempen van het in onbruik geraakte ondiepe stuk en in 1646 werden de eerste kavels van dit Waalseiland voor bebouwing vrijgegeven. Het was de bedoeling dat dit deel van de stad voor de gegoede burgerij zou worden. De percelen kostten wel twee keer zoveel als op Rapenburg, tot aan ƒ 7000,-, wat alleen door welgestelden kon worden betaald.
Oude Waal 10 – Levie Kattenburg
Levie Kattenburg was rond 1890 president van de godsdienstige zangvereniging Agudath Resjiet Tob. Hij woonde op dit adres. Winkelier in kleding Levie Kattenburg (Amsterdam, 19 mei 1841 – Amsterdam, 11 juli 1908) was gehuwd met Eefje de Leeuw (Kortenhoef, 20 november 1861 – Bloemendaal, 5 december 1926).
Oude Waal 13 – wijnhandel Ern. Stein
Deze wijnhandel was hier rond 1876 gevestigd.
Oude Waal 13 – Slagerij M. Kalf
In augustus 1886 werd de slagerij van Mozes Kalf (Kampen, 21 februari 1862) op dit adres gevestigd. De zaak leverde koosjere producten. Mozes was gehuwd met Julia van Gelderen (Oudshoorn, 21 augustus 1864).
Oude Waal 15 – Samson Maurits Stibbe
Samson Maurits Stibbe (Amsterdam, 1 augustus 1895 – Amsterdam, 28 februari 1965) vierde op dit adres op 15 augustus 1908 zijn Bar Mitswa (kerkelijk meerderjarig). Samson was een zoon van Abraham Stibbe (Wieringen, 9 juli 1849 – Amsterdam, 31 januari 1927) en Juditje Gokkes (Blokzijl, 13 april 1856 – Laren, 6 oktober 1942).
Oude Waal 18 – Mej. van Adelsbergen
In september 1881 verhuisde Mejuffrouw Van Adelsbergen van de Koestraat naar dit adres. Ze was besteedster, een negentiende eeuws uitzendbureau. Waarschijnlijk was dit Marianne Adelsbergen – Sanders (Assen, 9 februari 1836), echtgenoot van Hartog Philippus Adelsbergen (Groningen, 2 september 1831) of hun dochter Rosina (Nieuwe Pekela, 28 mei 1869) of dochter Carolina (Groningen, 5 mei 1871). Er waren meer kinderen in dit gezin, deze twee dochters konden qua leeftijd deze functie vervullen.
Oude Waal 19 – Izaak S. Hillesum
In 1877 verhuisde Izaak Samuel Hillesum (Amsterdam, 15 mei 1833) van de Zandstraat naar dit adres. Izaak was gehuwd met Elisabeth Heertjes (Amsterdam, 21 september 1842).
Oude Waal 21-1 – Hartog Hollander
Hartog Hollander (Dieren, – Sobibor, ) werd op 18 december 1897 Bar Mitswa (kerkelijk meerderjarig) en op dit adres, het woonhuis, werd dit gevierd. Hartog was een zoon van Jacob Hollander en Lisette Levie.
Oude Waal 25 – goud en zilver B. L. C. Franco
Benedictus Levie Cohen Franco (Amsterdam, 20 juli 1839) was hier tot 1879 gevestigd met zijn zaak in goud en zilver en verhuisde toen naar het Jonas Daniël Meijerplein 17.
Oude Waal 26 – A. B. Voorzanger jr.
A. B. Voorzanger was in 1882 voorzitter van de Gebroederschap Derech Hasjara. Deze organisatie zette zich in voor de voedselhulp aan behoeftigen.
Oude Waal 26 – boter S. E. Tal
Rond 1895 was Salomon Elias Tal (Amsterdam, 4 mei 1852 – Amsterdam, 5 november 1935) de enige depothouder van de koosjere boter van de Zuidlandse roomboterfabriek Wessels & Co. De boter stond onder toezicht van opperrabbijn T. Tal van Den Haag.
Salomon was gehuwd met Saartje Voorzanger (Amsterdam, 30 december 1850 – Amsterdam, 11 december 1912). Op 18 september 1909 vierde zoon Elias (Amsterdam, – Polen, ) zijn Bar Mitswah. Het gezin woonde toen nog op dit adres.
Oude Waal 26 – kruidenier M. L. S. Blog
Rond 1895 was kruidenier Mozes Levie (Lion) Blog (Amsterdam, 2 december 1875) hier gevestigd. Eind 1896 legde Blog met goed gevolg het staatsexamen tot apothekersbediende af. In 1899 verhuisde Blog zijn zaak naar het Waterlooplein 33.
Oude Waal 26 – arts M. Lek
Deze arts vestigde zich op dit adres op 1 juni 1908. In mei 1909 verhuisde de praktijk naar de Plantage Muidergracht 10.
Oude Waal 29 – L. Neuburger & Zn.
L. Neuburger & Zoon namen rond 1897 op dit adres hand- en machinestiksters aan.
Oude Waal 30 – M. J. Dikker
M. J. Dikker was in 1898 de bode van de begrafenisvereniging Agoedas Reingim. In december 1899 verhuisde Dikker naar de Rechtboomsloot 93.
Oude Waal 31 – S. Speelman
S. Speelman was hier rond 1887 gevestigd en zocht via een annonce in het Centraal Blad voor Israëlieten in Nederland een kindermeid.
Oude Waal 31 – Horloger J. B. Citroen
Horloger en byoutier J. B. Citroen was hier rond 1891 gevestigd.
Oude Waal 31 – weduwe De Beer
Op 21 juli 1910 vond in dit huis de huwelijksinzegening plaats van Jacob van Dam (Ommen, – Sobibor, ) en Clara de Beer (Den Helder, – Sobibor, ). Ten tijde van de oorlog woonde het gezin van Jacob en Clara op de Binnenkant 49-2.
Oude Waal 31-1 – Hartog Ossedrijver
Op 19 december 1918 vond hier ten huize van Hartog Ossedrijver (Amsterdam, – Amsterdam, de huwelijksinzegening plaats tussen André (Asser) Halmans (Amsterdam, – Sobibor, ) en Lena (Leentje) Ossedrijver (Amsterdam, – Sobibor, ).
Op 12 oktober 1928 verloofde Isaac Ossedrijver (Amsterdam, – Midden-Europa, ) zich met Alida Bonn (Amsterdam, – Auschwitz, ), zij was niet het later gemeenteraadslid. Voor zover is na te zoeken is het nooit tot een huwelijk gekomen.
Oude Waal 31-2 – Philip Geleerd
Op 13 juni 1903 werd Philip Geleerd (Amsterdam, 7 juni 1890 – Amsterdam, 13 september 1959), zoon van Simon Geleerd (Amsterdam, 28 januari 1863 – Berchem, 10 december 1926) en Sophia van Praag (Amsterdam, 1 oktober 1869 – Antwerpen, 23 februari 1897), Bar Mitswah (kerkelijk meerderjarig). Na het overlijden van zijn moeder hertrouwde vader Simon met Regina Wolff (Harlingen, 1 februari 1864 – Sobibor, 9 april 1943).
Oude Waal 32 – Klara Mathijse – Heigmans
Klara Mathijse – Heigmans (Amsterdam, 29 oktober 1832) had op 11 december 1875 op dit adres een receptie wegens de geboorte van een dochter. Klara, die in het Stadsarchief ook voorkomt als dienstbode en onder anderen op de Verversstraat en de Batavierstraat woonde, trouwde met diamantslijper Samuel Mathijse (Amsterdam, 13 juli 1840) en zij kregen de volgende kinderen: Judith (Amsterdam, 15 januari 1871) en Sara (Amsterdam, – Auschwitz, ).
Oude Waal 37 – Sponzenmagazijn Firma S. Lelie
In november 1907 werd ‘het grootste sponzenmagazijn van Nederland’ verplaatst van dit adres naar Kromme Waal 30 (daar meer informatie).
Oude Waal 40 – Isaac van Collem
Op 23 januari 1892 werd het Bar Mitswahfeest (kerkelijk meerderjarig) van Isaac van Collem (Amsterdam, – Amsterdam, ) op dit adres gevierd. Isaac was de zoon van Aron I. van Collem (Rotterdam, 21 februari 1846) en Rosetta Levisson (Amsterdam, 21 juli 1846). In 1901 woonde dit gezin hier nog en vieren Rosetta en Aron hun 25-jarig huwelijk. In 1902 was Isaac betrokken bij de ‘Vereeniging ter Behartiging der Belangen van Israëlietische Militairen in Nederland’.
Oude Waal 42hs – A. Pinheiro
Huisschilder A. Pinheiro kwam in april 1902 op dit adres wonen.
bron:
algemene informatie via Wikipedia. https://nl.wikipedia.org/wiki/Waalseiland (geraadpleegd 6 maart 2021)
Stadsarchief Amsterdam, Sara Heigmans, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2250
www.joodsmonument.nl, lemma Sara Mathijse (geraadpleegd 6 februari 2021)
“Familiebericht Klara Mathijse”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1875/12/03 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872302:mpeg21:p002
“Advertentie Stein”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1876/02/25 00:00:00, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872314:mpeg21:p003
“Advertentie Hillesum”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1877/10/19 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871929:mpeg21:p002
“Advertentie Franco”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1879/05/02 00:00:00, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872009:mpeg21:p003
“Advertentie Adelsbergen”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1881/09/16 00:00:00, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860931:mpeg21:p003
“Advertentie Voorzanger”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1882/11/17 00:00:00, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860888:mpeg21:p003
“Advertentie Kalf”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1886/08/20 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000567031:mpeg21:p00003
“Advertentie Speelman”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1887/10/28 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000558028:mpeg21:p00003
“Advertentie Kattenburg”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1890/03/14 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000559101:mpeg21:p00005
“Advertentie J. B. Citroen”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1891/06/19 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000561011:mpeg21:p00003
“Advertentie Isaac van Collem”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1892/01/15 00:00:00, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010861065:mpeg21:p003
Stadsarchief Amsterdam, A van Collem, Gezinskaarten, archiefnummer 5422, inventarisnummer 276
“Advertentie S E Tal”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1895/06/21 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000562010:mpeg21:p00003
“BINNENLAND. AMSTERDAM, 26 November 1896, Blog.”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1896/11/27 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858509:mpeg21:p002
“Advertentie Neuburger”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1897/12/10 00:00:00, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873292:mpeg21:p006
Stadsarchief Amsterdam, Hartog Hollander, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 355
“Familiebericht Hartog Hollander”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1897/12/10 00:00:00, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873292:mpeg21:p006
“Advertentie Dikker”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1898/04/01 00:00:00, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873308:mpeg21:p007
“Advertentie Blog”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1899/04/21 00:00:00, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858738:mpeg21:p006
“Advertentie Dikker”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1899/12/29 00:00:00, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874225:mpeg21:p004
“Advertentie Van Collem”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1901/11/15 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000568098:mpeg21:p00006
“Isaac van Collem”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1902/04/11 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874147:mpeg21:p002
“Advertentie Pinheiro”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1902/04/25 00:00:00, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874149:mpeg21:p006
“Advertentie Philip Geleerd”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1903/06/05 00:00:00, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874206:mpeg21:p006
Stadsarchief Amsterdam, Regina Wolff, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 941
“Het grootste Sponsenmagazijn van ons land.”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1907/11/22 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872647:mpeg21:p002
“Advertentie Lek”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1908/05/29 00:00:00, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872611:mpeg21:p006
“Familiebericht Samson Stibbe”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1908/08/07 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872621:mpeg21:p006
“Familiebericht Lek”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1908/08/07 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872621:mpeg21:p006
“Familiebericht Elias Tal”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1908/08/07 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872621:mpeg21:p006
“Familiebericht Van Dam de Beer”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1910/07/08 00:00:00, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872791:mpeg21:p006
www.joodmonument.nl, lemmata gezin Van Dam – De Beer (geraadpleegd 6 maart 2021)
“Familiebericht Halmans”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1918/12/06 00:00:00, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859708:mpeg21:p006
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Halmans – Ossendrijver (geraadpleegd 6 maart 2021)
Stadsarchief Amsterdam, Barend Bonn, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2267
“Familiebericht Isaac Ossedrijver”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1928/10/12 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000579084:mpeg21:p00011.
Levie Kattenburg, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2250.
B. L. C. Franco, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 1773.
Mozes Kalf, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2250.
I. S. Hillesum, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2250.
Adelsbergen, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2250.
Mozes Levie Blog, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 2250.
illustratie:
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank / Olie, Jacob (1834-1905). Oude Waal 42, 41, 40 en lager (links, v.l.n.r.). Gezien vanuit Montelbaanstoren (niveau 3) in westelijke richting naar brug 283 voor de Binnen Bantammerstraat over de Waalseilandsgracht in aanbouw, met hulpbrug. Op de achtergrond Kromme Waal 20 (ged.)-39 (v.r.n.l.) Rechterdeel van panorama. 8 februari 1863 t/m 22 februari 1863. 10019A000308
“Advertentie Adelsbergen”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1881/09/16 00:00:00, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860931:mpeg21:p003
“Advertentie Kalf”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1886/08/20 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000567031:mpeg21:p00003
“Advertentie J. B. Citroen”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1891/06/19 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 06-03-2021, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000561011:mpeg21:p00003
gepubliceerd:
6 maart 2021
laatst bijgewerkt:
23 januari 2023