Veel gracht is er niet meer te zien bij het Nieuwegrachtje, maar dat is anders geweest. Het Nieuwegrachtje is een zijstraat van de Valkenburgerstraat en lag in het hart van de Joodse wijk van Amsterdam. Het was een straatje met aan een zijde huizen, aan de andere zijde water, en aan de overkant de achterzijde van de huizen aan het Rapenburg. Na de oorlog werd het Nieuwegrachtje gedempt en er ontstond een stuk grond tussen het Rapenburg en het Nieuwegrachtje. Later zijn daar huizen gebouwd, die duidelijk verschillen van de huizen die er al stonden.
Izaak Leendert Bedding
De illustratie bij deze pagina is van Izaak Leendert Bedding (Amsterdam, – Auschwitz, ). Hij was kunstschilder en tekenaar van beroep en maakte veel voor De Vrijdagavond. De illustratie stond, volgens de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam, in spiegelbeeld en is hier teruggebracht naar de juiste oriëntatie. Leendert woonde in het begin van de bezetting op de Nieuwe Keizersgracht 45boven.
Nieuwegrachtje 2 – M. Kops
M. Kops was diamantbewerker en woonde op dit adres in 1909.
Nieuwegrachtje 8-2 – Abraham de Hond en Judith Walvisch
Judith woonde met haar gezin op het Nieuwegrachtje 8-2. Ze was gehuwd met Abraham de Hond (Amsterdam, 20 november 1868 – Amsterdam, 8 februari 1956). Judith de Hond – Walvisch (Amsterdam, – Amsterdam, ) was ondergedoken op het Kattengat in Amsterdam. Ze kreeg een hoofdwond en die liep uit op bloedvergiftiging. Ze overleed hieraan. Onderduikers die in de onderduik overleden waren een groot probleem, want hoe kon men ongezien van een lijk afkomen?
Judith werd afgelegd en de zonen van Judith, die in de buurt waren ondergedoken, hebben haar op 18 december 1944 in de nabijgelegen Jeroenensteeg neergelegd. Daar werd ze gevonden door de politie en dat ze een onderduiker moest zijn werd snel achterhaald; de zolen van haar pantoffels waren droog terwijl de straat nat was.
Nieuwegrachtje 9-2 – John Lewin
‘Ik heet John Egon Lewin ik ben geboren in het Weesperplein ziekenhuis op de 8 oktober 1942. Wij woonden (vanaf 9 februari 1942 – red,) op het Nieuwe Grachtje 9 op 2 hoog en onder ons woonde de familie Buis, die in de oorlog op transport gezet werd en nooit terugkwam. Nummer 9 is het hoekhuis, boven het koffiehuis. Die woning heeft vijf kamers, is enorm groot en heeft twee ramen op de Valkenburgerstraat en zeven ramen op de kant van het grachtje. Verder behoort het halfronde dakraam aan de voorkant op de vierde verdieping (de zolder) er ook bij.
| Familie Buis De familie Buis waar John over sprak is Jacob Buijs (Amsterdam, – Auschwitz, ) en zijn vrouw Anna Kloos (Amsterdam, – Auschwitz, ) en hun zoon Isidoor (Amsterdam, – Auschwitz, ). Zij verhuisden op 12 maart 1942 naar de Binnenhofstraat 71 in Amsterdam en werden snel daarna gedeporteerd. |
In 1947 ging ik naar de kleuterschool van Rosh Pina in de Van Ostadestraat. Daar ontmoette ik Jaap Allegro. Wij waren van dezelfde leeftijd, beide geboren na de eerste september, en dus mochten wij pas met bijna 7 jaar naar school toe. Dat was de gekke wet uit die dagen.
Jaap en ik waren op Rosh Pina ook vrienden met Moshe Schuster, de aangenomen zoon van Opperrabbijn Schuster uit de Jacob Obrechtsjoel. De echte naam van Moshe was Danziger.
Het bleek dat Jaap Allegro de aangenomen zoon was van de heer en mevrouw Allegro. En die woonden in het Bussenschuthofje’. Het gehele verhaal én meer informatie over het Bussenschut staat hier.
John Lewin was de zoon van Alfred Lewin (Eschbruch, 21 oktober 1888 – Amsterdam, 16 augustus 1970) en Ilse Frieda Heiligenschmidt (Grevenboich, 13 januari 1902). Hij had twee oudere broers; Rolf (Essen, 2 oktober 1923) en Harold (Essen, 30 oktober 1925) en een zus Ingrid (Essen, 22 december 1932). John overleed in Holon, Israël, op 15 mei 2016.
bron:
herinneringen John Egon Lewin.
M. Kops, Faillissementen.. “Het vaderland”. ‘s-Gravenhage; ‘s-Gravenhage, 20-02-1909, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 25-10-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB23:001476127:mpeg21:p00003.
illustraties
joodsamsterdam.nl en collectie John Lewin.
stadsarchief Amsterdam, woningkaart.
stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Alfred Lewin.
Stadsarchief Amsterdam, Nieuwegrachtje 9 1 hoog, Woningkaarten, archiefnummer 5445, inventarisnummer 242
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Buijs (geraadpleegd 2 juli 2021).
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Nieuwegrachtje 3-9. ets. Bedding, Izaak Leendert (1887-1942). 1928. Collectie Stadsarchief Amsterdam: tekeningen en prenten. Auteursrechtvrij, ANWX00321000001.
gepubliceerd:
6 mei 2016
laatste aanpassing:
25 oktober 2024