De Muiderstraat dateert van de stadsuitbreiding van 1663 en liep toen in het verlengde van de Breestraat (nu Sint Anthoniesbreestraat en Jodenbreestraat). De straat ging vanaf het centrum richting de Muiderpoort en liep dan verder in de richting van Muiden.
Na de oorlog was de noordzijde, de oneven zijde, van de straat voor een groot deel vervallen. De veelal Joodse bevolking van deze straat was vermoord in de kampen en in de jaren 50 – 60 van de vorige eeuw werden deze huizen afgebroken en daarna bebouwd met typerende bebouwing voor die tijd. Dat werd wel op een andere plek gedaan, de straat was van oorsprong 12 meter breed en werd nu 37 meter breed. De zuidzijde is nog voor een groot deel in de oude staat hoewel enkele panden hier ook zijn vervangen.
Poort Portugese Synagoge (Snoge)
Het eerste pand op de Muiderstraat is de Portugese Synagoge. De poort aan deze zijde is daar in de negentiende eeuw gemaakt. De poort, die overigens niet wordt gebruikt, is gedecoreerd met een pelikaan die haar jongen voedt met haar eigen bloed, het symbool van de Portugees Joodse gemeente. Meer over de synagoge via de link.
Muiderstraat 1boven – Mijntje Blitz
Dit was voor en tijdens de oorlog het adres van Mijntje Blitz (Amsterdam, – Auschwitz, ). Het pand werd in november 1945 gesloopt.
Muiderstraat 1kelder – loodgieterij Frank
Rond 1936 was hier de loodgieterij van Isaac Abraham Frank (Amsterdam, – Auschwitz, ) gevestigd. Hij was weduwnaar van Klaartje Konijn (Amsterdam, 19 juni 1879 – Amsterdam, 24 april 1939).
Muiderstraat 2 – pension
Rond 1930 was hier een pension gevestigd. Pand is afgebroken. Rond 1911 was het pension Van Klaveren.
Muiderstraat 2-4 – huizen
De panden op nummers 2-4 werden eind jaren dertig gebouwd naar ontwerp van de Joodse architect Harry Elte.
Muiderstraat 3kelder – loodgieterij Frank
Ook deze kelderwoning was de werkplaats van loodgieter Isaac Frank (Muiderstraat 1). Gesloopt in november 1945.
Muiderstraat 3 – kapperszaak Levie de Beer
Aan het einde van de jaren twintig van de vorige eeuw was hier de kapperszaak van Levie de Beer (Amsterdam, – Auschwitz, ) gevestigd. In 1929 ging de zaak en het gezin naar het Javaplein 24.
Muiderstraat 5 – lederwaren ‘Immergrad’
Rond 1932 werd hier de zaak in leerwaren van C. Clemens gevestigd.
Muiderstraat 5-1 – Raphaël Mendelson
Raphaël Mendelson was bakker van beroep en had een zaak op de Utrechtsedwarsstraat. In 1936 ging hij op deze locatie wonen.
Muiderstraat 6 – godsdienstschool Melkman
De godsdienstschool van Abraham Melkman was hier tussen 1902 en 1908 gevestigd.
Muiderstraat 6 – Kruidenierszaak Santcroos
De kruidenierszaak van Jacob Israël Santcroos (1841 – 1927) en zijn zoon Jacob Santcroos (1887 – 1936) was hier tussen 1924 en 1938 gevestigd.
Muiderstraat 7 – slagerij Joseph Izaks
Joseph Izaks (Sneek, 10 oktober 1862 – Sobibor, 16 april 1943) had hier zijn vleeschhouwerij tot ongeveer 1926.
Muiderstraat 7 – slagerij David Stibbe
David Stibbe (Amsterdam, – Sobibor, ) had op deze locatie tijdens de oorlog zijn slagerij ORT. Hier kon tijdens de bezetting nog vlees gekocht worden door de Joodse Amsterdammers. Meer over David en zijn gezin op een voorgaand adres van de slagerij, Weesperstraat 84.
Muiderstraat 8 – groenten
Het pand op Muiderstraat 8 is gerestaureerd. Het trappetje naar de kelder is nog oorspronkelijk. In 1890 was hier een groentewinkel gevestigd.
Muiderstraat 8 – ijssalon Michel Groenteman
Op 6 april 1907 werd de ijssalon van Michel Groenteman van de Korte Zwanenburgwal 6 naar dit adres verplaatst. De zaak bleef er zeker tot 1917 gevestigd en werd de laatste jaren waarschijnlijk door zijn dochter Dina (Amsterdam, – Sobibor, ) uitgebaat. Michel heette eigenlijk Machiel (Amsterdam, 2 maart 1840 – Amsterdam, 21 juni 1912) en hij was gehuwd met Helena van Dal (Amsterdam, 20 juli 1842).
Muiderstraat 8hs – Kielman Drukarz en Channa Berlinski
Keilman Drukarz was boekdrukker en -binder en woonde met zijn gezin vanaf mei 1936 op dit adres. Kielman (Kazanow, 2 augustus 1883 – Amsterdam, 3 december 1960) was gehuwd met Chana Berlinski (Sodkob, 25 juli 1883) en zij hadden de volgende kinderen: Esther, Sara, Rachel Dina, Barend en Herschel (Amsterdam, – Mauthausen (Slot Hartheim), ). Vanaf juli 1945 woonden Kielman en Channa op de Fokke Simonszstraat 67.
Muiderstraat 8-1 – gezin Simons
Op 8-1 woonde Jacob Simons (Winschoten, 11 september 1869 – Sobibor, 2 april 1943) en zijn vrouw Femmetje van West (Amsterdam, 4 april 1879 – Sobibor, 2 april 1943).
Muiderstraat 8-2 – gezin Brandon
Op 8-2 woonde Daniel Brandon (Parijs, 11 mei 1883 – Auschwitz, 7 september 1942) en zijn zoon Aron Brandon (Amsterdam, 6 juli 1922 – Midden Europa, 31 maart 1944), en Michel de Brave (Amsterdam, 10 juli 1896 – Midden Europa, 31 oktober 1942), zijn vrouw Sibilla Simons (Winschoten, 2 juli 1901 – Auschwitz, 5 februari 1943) en hun dochter Sophie de Brave (Amsterdam, 1 oktober 1922 – Auschwitz, 5 februari 1943).
Muiderstraat 9 onderhuis – horlogemakerij Hartog Cohen
Hartog Cohen (Amsterdam, – Amsterdam, ) had hier tot 1924 zijn horlogemakerij.
Muiderstraat 11hs – gezin Libfreund
Leibus Libfreund (Sanniki, 24 januari 1891 – Auschwitz, 24 september 1943) kwam op 24 maart 1937 naar Amsterdam. Hij was op 2 mei 1915 in Londen getrouwd met Anna Stad (Rotterdam, – Amsterdam, ) en zij hadden drie kinderen; Mendel (Londen, – Mauthausen, ), David (Londen, 4 mei 1917) en Kitty (Rotterdam, – Sobibor, ). Ook zoon David overleefde de oorlog niet. Leibus was een neef van Pinkus Narwa.
Muiderstraat 12 – Loopuit en Kloots
Jos L. Loopuit en S. H. Kloots waren kleermakers en hadden rond 1905 hun zaak op dit adres gevestigd. Jozef Loopuit werd op 21 oktober 1879 in Amsterdam geboren en was gehuwd met Esther Vreeland (Amsterdam, 7 maart 1887). Voor de oorlog woonden zij op de Nieuwe Kerkstraat 3-3 en zij hadden twee kinderen, Levie (Amsterdam, 18 april 1912 – Auschwitz, 30 september 1942) en Sara (Amsterdam, 9 maart 1919 – Auschwitz, 24 september 1943). Jozef en Esther werden op 4 juni 1943 in Sobibor vermoord. Gegevens over S. H. Kloots konden vooralsnog nog niet worden achterhaald.
Muiderstraat 13 – café Piller
Levie Piller (1867) had hier tussen 1923 en 1927 zijn café. In 1929 had Abraham de Rooij (1896) er zijn café en van 1928 – 1938 was dit de behangerij van Jacob Aa (Amsterdam, – Sobibor, ).
Muiderstraat 14 – Apotheek De Castro
Hier was een zeer bijzondere apotheek gevestigd. Meer via deze link.
Muiderstraat 16 – slagerij M. Blog & Co.
Aan het begin van de twintigste eeuw zat op dit adres de winkel in fijne vleeswaren ORT M. Blog & Co. Marcus Blog (Amsterdam, 20 september 1891) woonde met zijn vrouw Rosa Vaz Dias (Amsterdam, – Auschwitz, ) op dit adres en na april 1911 op Muiderstraat 27-1.
Muiderstraat 18onderhuis – bakkerij De Groot
Hier was de bakkerij van Wolf de Groot (Amsterdam, – Sobibor, ) gevestigd. Hij verkocht koosjer brood. Wolf was gehuwd met Schoontje Krant (Amsterdam, – Sobibor, ).
Muiderstraat 19rechts – Abraham Stodel
Op dit adres woonde de beste chazzan onder de schoenmakers en de beste schoenmaker onder de chazzoniem Abraham Stodel.
Muiderstraat 20 – boekwinkel Wittenburg
Er hebben veel verschillende bedrijven in dit pand gezeten. Een van de laatste voor de oorlog was de boekwinkel van Eliazer Wittenburg (Amsterdam, – Sobibor, ). In 1940 was Eliazer (ook) boekverkoper op de Oudemanhuispoort 1.
Muiderstraat 21 – Café-Restaurant Plantage
Met 40 kamers, salons en badkamer was hier rond 1883 café-restaurant Plantage gevestigd. Men adverteerde in de Israelietische nieuwsbode; wekelijks orgaan voor Israelitische belangen en logies en ontbijt kostte voor reizigers ƒ 2,–.
Muiderstraat 21 – P. I. G. O. L.
Op Muiderstraat 21 was het gebouw gevestigd van de P. I. G. O. L. In het Nieuw Israëlitisch Weekblad van 8 november 1929 wordt over dit gebouw vermeld dat er sjoeldiensten gehouden werden. De diensten werden georganiseerd door de Vereniging Keriat Sefer Tora. De Hechal (Aron Hakodesj, Heilige Arke) van deze vereniging dateert uit 1744 en wordt nu gebruikt in de wintersynagoge van de Portugese Synagoge aan het Jonas Daniël Meijerplein.
Muiderstraat 21 – Hotel en Café Plantage
in 1884 was op dit adres Hotel Plantage gevestigd. Het bedrijf stond onder rabbinaal toezicht. OP 14 november 1885 werd het bedrijf heropend als Hotel en Café Plantage en was de eigenaar G. M. Wallach. Gabriel Wallach (Uitgeest, 2 september 1837) woonde met zijn vrouw Esther Lowenstein (Ahaus, 27 juli 1823) in deze straat op nummer 9.
Muiderstraat 22 – Het Nationaal Reddingsleger
Op dit adres was rond 1922 het verenigingslokaal gevestigd van ‘Het Nationaal Reddingsleger’. Deze organisatie had ten doel Joden te bekeren tot het christendom. Rond 1922 verschenen er in verschillende Joodse media waarschuwingen tegen de praktijken.
Muiderstraat 22 – kruidenierswaren Duitz
Hier was vlak voor de oorlog de kruidenierszaak van Sara (Amsterdam, 7 november 1877 – Sobibor, 2 april 1943), Naatje (Amsterdam, 18 september 1879 – Sobibor, 2 april 1943) en Jansje Duitz (Amsterdam, 6 mei 1887 – Sobibor, 2 juli 1943) gevestigd.
Muiderstraat 23 – Rijwielonderdelen Kleerekoper
Er hebben meerdere achtereenvolgende bedrijven in dit pand gezeten, waaronder rond 1925 de zaak in rijwielonderdelen van Louis Kleerekoper (Amsterdam, – Auschwitz, ).
Muiderstraat 29 – Drogisterij Hortus
Rond 1928 was hier deze drogisterij gevestigd.
Muiderstraat 29huis – fruitzaak Mok
Tot 1932 was hier de fruitzaak van Philip Mok (1864) gevestigd.
Muiderstraat 29huis – sigarenzaak Van Gelder
Tot 1935 was hier de sigarenzaak van Andries van Gelder (Amsterdam, – Auschwitz, ) gevestigd. Op de locatie van hun huis liggen voor Andries van Gelder en zijn vrouw Duifje van Bever (1884 – Auschwitz, 27 november 1942) twee struikelstenen.
Muiderstraat 31onderhuis en huis – kruidenier De Jong
Vlak voor de oorlog had Salomon de Jong (Amsterdam, 21 augustus 1907 – Sobibor, 4 juni 1943), zoon van Abraham de Jong en Mina de Beer hier zijn kruidenierszaak. Salomon was op 28 december 1938 getrouwd met Eva Wittenburg (Antwerpen, 24 maart 1910 – Sobibor, ). Eliazer Wittenburg, die boekverkoper was op Muiderstraat 20, was de oudere broer van Eva.
Muiderstraat 33 – Electrotechnisch Bureau van Emanuel Zanten
Voor de oorlog was hier het ‘Electrotechnisch Bureau’ van Emanuel Zanten gevestigd. De zaak was eerst op de Weesperstraat 103 gevestigd en toen het gezin in de jaren dertig naar dit adres verhuisde, gingen zijn zich ook toeleggen op de import van Franse auto-onderdelen en gereedschap. De zaak floreerde. Op 14 mei 1940 probeerde het gezin Zanten via IJmuiden weg te komen, hetgeen niet lukte.
Emanuel (Amsterdam, – Sobibor, ) was gehuwd met Helena Hertz (Amsterdam, – Sobibor, ) en zij hadden twee zoons, Salomon (Amsterdam, 31 december 1921 – Den Bosch, 29 februari 2004) en Jacob Hans (Amsterdam, – Duitsland, ).
Muiderstraat 33 onderhuis – Melkslijterij Jongeneel
Hier was de melkslijterij van Abraham Jongeneel (1899) gevestigd.
Muiderstraat 35 – Rijwielonderdelen Poons
Hier was de winkel in rijwielonderdelen van Elias Poons (Den Haag, – Auschwitz, ) gevestigd. Elias was gehuwd met Judith Kleerekoper (Amsterdam, – Auschwitz, ) en hun zoon Louis (Amsterdam, – Sobibor, ) werkte eveneens in de zaak.
Muiderstraat 37 – delicatessen Van der Kar
Hier was de delicatessenzaak van Barend van der Kar (Amsterdam, – Auschwitz, ) en zijn vrouw Hanna Rijne (Amsterdam, – Auschwitz, ) gevestigd.
Muiderstraat 39 – Hortus drogisterij
In 1925 werd op dit hoekpand de Hortus-drogisterij geopend. Volgens de woningkaart was de zaak van Lea van der Sluijs (Rotterdam, – Sobibor, ) en haar zus Roosje (Rotterdam, – Sobibor, ) die daar in april 1925 kwamen wonen. Tijdens de oorlog woonden de zusters in Utrecht. De zaak werd na een jaar overgenomen door Herman Garrelts (1875) die eind 1929 overleed. Het pand werd geveild en de wolwinkel van Abraham Auerhaan (1885) kwam er in. In 1930 werd het de bloemenzaak van Hartog Kosman (Amsterdam, – Auschwitz, ) en in 1931 de lederwarenzaak van Willem Vas Dias (Amsterdam, – Auschwitz, ). In 1936 kwam hier de schilderszaak van Joël Posener (Amsterdam, 18 augustus 1893 – Amsterdam, 24 januari 1964). In 1940 werd dit pand een kapperszaak.
In juni 1951 brandde het pand volledig uit nadat er een fles benzine in de werkplaats was omgevallen.
bron:
Gemeente Amsterdam, Inventarisatie Joods Cultuurhistorisch Erfgoed, mei 2008
Nieuw Israëlietisch Weekblad, 19 mei 1916, advertentie halslagersvereeniging
“Advertentie Hotel Plantage”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 02-05-1884. Geraadpleegd op Delpher op 15-10-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871490:mpeg21:a0017
“Advertentie Loopuit en Kloots”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 06-10-1905. Geraadpleegd op Delpher op 05-04-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871806:mpeg21:a0007
“HORTUS-DROGISTERIJ,”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 08-05-1925. Geraadpleegd op Delpher op 27-07-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872539:mpeg21:a0090
www.joodsmonument.nl, lemmata gezusters Van der Sluijs (geraadpleegd 27 juli 2019).
“Advertentie veiling Muiderstraat 39”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 25-10-1929. Geraadpleegd op Delpher op 27-07-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010660743:mpeg21:a0139
Stadsarchief Amsterdam, woningkaart Muiderstraat 39 huis – 1135_WKSAA00236000446
Stadsarchief Amsterdam, persoonskaart Posener, Joël – 18-08-1893 – A01233_0921_0263
“Fles benzine valt om…. Vuurzee verwoest pand in Muiderstraat”. “De waarheid”. Amsterdam, 04-06-1951. Geraadpleegd op Delpher op 27-07-2019, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010852871:mpeg21:a0002
Stadsarchief Amsterdam, woningkaarten Muiderstraat 1bovenhuis – 1135_WKSAA00236000369
ibidem, Muiderstraat 1 kelder and huis – 1135_WKSAA00236000371
Ibidem, Muiderstraat 2 huis geheel – 1135_WKSAA00236000447
Ibidem, Muiderstraat 3 kelder – Loodgieterswerkplaats J. A. Frank – 1135_WKSAA00236000372
Ibidem, Muiderstraat 3 huis and 1 hoog – Kapperszaak van L. de Beer Javaplein 24 II – 1135_WKSAA00236000373
Ibidem, Muiderstraat 5 huis – Zaak en Lederwaren Immergrad C. Clemens Nwe. Heerengst. 63 hs – 1135_WKSAA00236000377
Ibidem, Muiderstraat 7 huis – 1135_WKSAA00236000381
Ibidem, Muiderstraat 9 onderhuis – 1135_WKSAA00236000385
Ibidem, Muiderstraat 18 onderhuis en huis – 1135_WKSAA00236000475|
Ibidem, Muiderstraat 20 huis (geheel) – 1135_WKSAA00236000477
Ibidem, Muiderstraat 22huis – 1135_WKSAA00236000478
Ibidem, Muiderstraat 23onderhuis en huis – 1135_WKSAA00236000416
Ibidem, Muiderstraat 29huis – 1135_WKSAA00236000431
Ibidem, Muiderstraat 31onderhuis en huis onderhuis en huis – 1135_WKSAA00236000433
Ibidem, Muiderstraat 33huis – 1135_WKSAA00236000438
Ibidem, Muiderstraat 33onderhuis – 1135_WKSAA00236000437
Ibidem, Muiderstraat 35huis – 1135_WKSAA00236000439
Ibidem, Muiderstraat 37huis – 1135_WKSAA00236000443
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Cohen, H. – 16-12-1848 – 5422-0273-2390
www.joodsmonument.nl, lemma Mijntje Blitz (geraadpleegd 27 juli 2019)
www.joodsmonument.nl, lemma Wolf de Groot (geraadpleegd 27 juni 2019)
ibidem, lemma Isaac Abraham Frank (geraadpleegd 27 juli 2019)
Ibidem, lemmata gezin Poons (geraadpleegd 28 juli 2019)
www.joodsmonument.nl, verschillende lemmata
Stadsarchief Amsterdam, persoonskaart Frank, Isaac Abraham – 29-11-1887 – A01232_0245_0789
Ibidem, [de] Jong, Salomon – 21-08-1907 – A01232_0397_0034
Ibidem, Zanten, Emanuel – 18-08-1899 – A01232_0958_0320
Marcus Blog, Stadsarchief Amsterdam, Gezinskaarten, archiefnummer 5422, inventarisnummer 128
Wolf de Groot, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 292
www.joodsmonument.nl, lemmata Wolf de Groot (geraadpleegd 7 november 2020).
hotel en café plantage, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 16, 1885, no 44, 13-11-1885. Geraadpleegd op Delpher op 21-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005401044:00001
Gabriel Wallach, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 1971
Kielman Drukarz, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1026.
Van Klaveren, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 17-03-1911, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 15-05-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859320:mpeg21:p007.
Groenteman, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 04-04-1907, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 29-07-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871780:mpeg21:p003.
Machiel Groenteman, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1864-1874, archiefnummer 5000, inventarisnummer 1036.
Plantage, Israelietische nieuwsbode. 31 augustus 1883. Geraadpleegd op Delpher op 03-07-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005540010:00001.
Reddingsleger, INGEZONDEN STUKKEN. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 27-10-1922, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 09-08-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000584088:mpeg21:p00007.
illustratie:
bovenrechts: joodsamsterdam.nl
“Advertentie Hotel Plantage”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 02-05-1884. Geraadpleegd op Delpher op 15-10-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871490:mpeg21:a0017
“Advertentie Loopuit en Kloots”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 06-10-1905. Geraadpleegd op Delpher op 05-04-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871806:mpeg21:a0007
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Muiderstraat 12-2. oktober 1937. 010009003909
hotel en café plantage, Weekblad voor Israëlietische huisgezinnen; uitgegeven vanwege de Vereeniging van Joodsche Wetenschappen te Rotterdam, jrg 16, 1885, no 44, 13-11-1885. Geraadpleegd op Delpher op 21-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005401044:00001
gepubliceerd:
6 mei 2016
Laatst aangepast:
3 juli 2024