Ooit was het een tramremise en de Amsterdamse trams werden er onderhouden. De remise werd gebouwd in 1902 en in fasen vergroot tot 1928. Nu huisvest het gebouw aan het Bellamyplein in Amsterdam-West verschillende bedrijven; een openbare passage, de Foodhallen, een Brasserie, een bibliotheek, filmhallen en het spectaculaire Hotel de Hallen. En in dit prachtige industriële erfgoed ook een spoor van Joods Amsterdam; werk van de schilder Mozes Cohen.
Op 4 maart 1901 werd Mozes Cohen in Tiel geboren als zoon van Levie Abraham Cohen en Rosina Cohen-Levie. In Tiel had zijn vader zijn werkkring in het vee – hij had er een slagerij (die niet meer bestaat) en hij was veehandelaar.
Mozes was de jongste in het gezin, hij had nog twee zussen (Lea en Kaatje) en een broer Abraham.
In 1912 ging Moos naar de HBS. Hij kon goed leren én goed tekenen en kreeg les in de Joodse riten en gebruiken van rabbijn S. C. Kleerekooper. Hij was daardoor zo gegrepen dat hij er over dacht om rabbijn te worden, maar koos uiteindelijk voor het tekenen en in 1921 kwam hij naar Amsterdam, waar hij aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten ging studeren.
Mediene
Moos ontdekte al snel dat er een flink verschil was tussen de Amsterdamse Jood en een Jood van buiten de stad – de mediene. Hij kreeg maar moeilijk aansluiting met de gemeenschap in Amsterdam.
Qua objecten was hij meer geïnteresseerd in de omgeving dan in mensen en hij schilderde maar weinig portretten, behalve wanneer hij een opdracht kreeg. In 1928 sloot hij de academie af en bleef in Amsterdam, waar hij twee ateliers heeft gehad, een op de Prinsengracht 824 en een op de Stadhouderskade 135. Voor zijn levensonderhoud gaf hij tekenles aan de Hendrick de Keyserschool en tijdens de oorlog op de Joodsche HBS. Hij maakte veel reclametekeningen en schilderde technische onderwerpen. Moos was een ambachtelijk schilder die zelf zijn verf mengde.
Gehuwd
Moos was gehuwd met de niet-Joodse Truus (Geertruida) Bessems (20 augustus 1910) en het echtpaar kreeg geen kinderen. In 1942 vluchtte hij voor de nazi’s maar hij werd, op weg naar Zwitserland, opgepakt, en via het doorgangskamp Drancy naar Auschwitz gedeporteerd. Daar werd hij op 7 november 1942 vermoord.
Afbeeldingen
De twee foto’s geven twee werken van Cohen weer.
Op de bovenste de Amsterdamse stedenmaagd, leunend op het wapen van Amsterdam. Ze zwaait een beurtschip uit.
Op het onderste werk verschillende werkzaamheden van de stadsreiniging, een veger, een spuiter, twee vuilnismannen die vuil uit de gracht dreggen en een verbeelding van industriële vuilverwerking, met kranen en grijpers.
De afbeeldingen hingen in het trappenhuis van het schaftlokaal van de Dienst Stadsreiniging aan de Bilderdijkkade. Dat gebouw werd in 2003 gesloopt. Deze schilderingen met een cultuurhistorische waarde werden uitgezaagd en opgeslagen tot een nieuwe bestemming gevonden werd. Nu hebben ze een goede bestemming gevonden in De Hallen.
Trivia:
Mozes was goed bevriend met Ro Mogendorff. Brieven van en aan haar zijn voor een groot deel bewaard gebleven. Ro wordt door Mozes aangesproken als Ro’tje.
De schilder Martin Monnickendam woonde bij hem in de straat, op de Stadhouderskade.
Verder lezen
Het Joodsche Weekblad van 7 februari 1942 plaatste een groot artikel over Mozes Cohen.
bron:
www.dehallen-amsterdam.nl (geraadpleegd 8 feb 2015)
plaquette bij de schilderijen, De Hallen
www.jhm.nl, lemma Mozes Cohen (geraadpleegd 8 feb 2015)
stadsarchief Amsterdam, Moses Cohen, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 158
Illustraties:
indexfoto en foto’s kunstwerken met dank aan Bertram Hofmann
foto plaquette met dank aan N. van Turnhout, 4 mei comité Oud West
gepubliceerd:
25 april 2016
laatst bijgewerkt:
10 december 2021