De Mauritsstraat is nu een klein onbeduidend straatje dat vrijwel wegvalt bij de nieuwbouw van de buurt. Het was een straat die tussen de Weesperzijde en het Weesperpoortstation liep en door de ligging bij dit drukke kopstation ook een drukke straat was. Later werd de straat ingekort en liep tot de Swammerdamstraat.
Op 10 juni 1970, toen het grootste deel van de straat na alle veranderingen in dit deel van de stad gesloopt was, werd zelfs het raadsbesluit genomen om de straat te laten vervallen. In 1986 werd de naam weer in ere hersteld. De Mauritsstraat werd weer opgenomen en vernoemd naar de vroegere Mauritsstraat. De nieuwe Mauritsstraat ligt vrijwel op de plek van de oude, wel korter en wellicht iets meer naar het noorden. Op de kaart is de Mauritsstraat in 1900 in het centrum van de afbeelding te zien. Wat was de Joodse geschiedenis van deze straat?
Mauritsstraat 1b – broodverkoop Schaap
Rond 1900 werd vanaf dit adres door de familie Schaap brood verkocht.
Mauritsstraat 1b – slagerij Van Amerongen
In 1903 vestigde Andries van Amerongen (Uithoorn, 7 februari 1866 – Amsterdam, augustus 1931) zich op dit adres en opende een slagerij. Deze was er tot 1931 gevestigd. Andries was gehuwd met Rachel Izaks (Sneek, 8 februari 1866 – Hilversum, 8 februari 1939).
Maurisstraat 1b-2 – E. Z. van Praag
In een advertentie van 15 maart 1907 vraagt E. Z. van Praag een dienstbode.
Maurisstraat 1b-2 – Isaac de Groot
Isaac de Groot (Den Haag, 6 juli 1867 – Auschwitz, 15 oktober 1942) woonde hier van mei 1908 tot mei 1931 en was secretaris van Brit Kodesh (Beries koudesj). Verder was hij leider van rituele vakantiereizen (mei 1929). Isaac was gehuwd met Marianne van Praag (Amsterdam, 13 juni 1877 – Auschwitz, 29 oktober 1942). Zij hadden zeker twee zonen, Emanuel (Amsterdam, 7 december 1900) en Alexander (26 april 1903 – Midden Europa, 15 maart 1945).
Mauritsstraat 1b-2 – Sam Hakker
Samuel Hakker (Amsterdam, 19 juli 1899 – Sobibor, 4 juni 1943) was sjochet van beroep (ritueel slachter). Hij was gehuwd met Sophia Linnewiel (Amsterdam, 30 maart 1900 – Sobibor, 4 juni 1943) en zij hadden twee kinderen, Maurice (Amsterdam, 9 oktober 1928 – Sobibor, 4 juni 1943) en Betty Henny (Amsterdam, 30 juli 1931 – Sobibor, 4 juni 1943). De familie Hakker wonde op dit adres van 1931 tot 1940. Sam was actief voor de Joodse gemeenschap en was penningmeester van “Betsalel” en secretaris van Touro Our.
Mauritsstraat 2hs – Abraham Warradijn
Het sigarenmagazijn van Abraham Warradijn (Amsterdam, 5 december 1885 – Auschwitz, 13 november 1942) was hier gevestigd van september 1923 tot januari 1935. Abraham was naast zijn baan als sigarenhandelaar ook artiest en pianist en stond bekend onder de naam Alfred Warrie. Abraham was gehuwd met Hendrika Rens (Amsterdam, 10 september 1890 – Auschwitz, ) en zij hadden twee kinderen, Harry (Amsterdam, 28 november 1917 – Zeist, 5 februari 1945) en Estella (Amsterdam, 1 februari 1919 – Sobibor, ). Tijdens de oorlog woonden hier Joseph Coster (Amsterdam, – Sobibor, ) en zijn vrouw Flora Batavier (Amsterdam, – Sobibor, ).
Mauritsstraat 31hg Bemiddelaar/Makelaar Cohen
Nathan Cohen (Amsterdam, – Auschwitz, ) was makelaar van beroep en op dit adres gevestigd tot in de oorlog. Nathan was gehuwd met Rachel Sarlie (Amsterdam, – Auschwitz, ).
Mauritsstraat 4hs – Dr Jacob Arons
Dr Jacob Arons (Amsterdam, – Auschwitz, ) was op dit adres gevestigd vanaf 1910 tot in de oorlog. Jacob was gehuwd met Sophie Saks (Amsterdam, – Auschwitz, ).
Mauritsstraat 5 – Makelaar Wagenaar
In de jaren dertig was makelaar Eliazer Wagenaar (1874-1934) op dit adres gevestigd.
Mauritsstraat 6hs – Ritueel Pension I. Con
Vanaf 1935 verhuurde de familie Con hier een kamer en stond bekend als ritueel pension, waar men ook kon dineren. Ze zijn tot 16 mei 1938 op dit adres gevestigd geweest, toen ging het gezin naar de Ceintuurbaan 175hs+1 en ook daar hadden zij een pension. Isaac Baruch Con werd op 6 oktober 1880 geboren in Amsterdam en was pensionhouder en koopman. Hij huwde op 22 april 1903 met Betje de Vries (Amsterdam, 27 maart 1881 – Auschwitz, 19 november 1942) en zij kregen drie kinderen; Willem Levie (Amsterdam, 10 april 1910), Elisabeth (Amsterdam, 3 augustus 1913 – Sobibor, 13 maart 1943) en Samuel Hijman (Amsterdam, 16 juni 1916 – Amsterdam, 27 december 1983). Isaac Baruch werd in Auschwitz vermoord op 19 november 1942.
Mauritsstraat 61hg – gezin Onderwijzer
Rosa Onderwijzer – Dünner (Rogasen, Polen, 4 oktober 1907 – Israël, 28 april 1999) was betrokken mij de Mizrahistische Vrouwenvereniging Kolenoe (Wij allen). Haar man, Joseph Onderwijzer (Amsterdam, 21 januari 1892 – New York, 23 augustus 1987) was koopman lederwaren en secretaris van R.E.O.R. (Ritueel Eten op Reis). Volgens de archiefkaart vertrokken Rosa en Joseph op 3 maart 1942 naar New York.
Mauritsstraat 6-2 – familie Landau
Koopman Feibusz (Filip) Landau (Zolkiew, 26 november 1901 – Auschwitz, 30 september 1942) woonde op dit adres met zijn vrouw Taube Grosz (Nadworna, 3 augustus 1901 – Auschwitz, 30 september 1942). Hun dochter Clothilde (Amsterdam, 26 juni 1927 – Apeldoorn, 23 juli 1942) werd op 1 maart 1904 in het Apeldoornsche Bosch opgenomen waar ze in 1942 overleed.
Mauritsstraat 7 – vleeschhouwer Louis Polak
Louis Polak (Amsterdam, 8 september 1893) woonde op dit adres en was vleeschhouwer. Zijn werkplek was Bank 2 op de rituele slagerij aan de Amstel.
Mauritsstraat 8hs – familie Seeligmann
Op dit adres woonde Dr. Isaak (Isac) Leo Seeligmann (Amsterdam, 10 januari 1907 – Israël, 1 januari 1982), zoon van Sigmund Seeligmann (Karlsruhe, 21 mei 1873) en Juliette Veershijm (Amsterdam, 1 juli 1879).Isaak was docent en hij voerde vanaf dit adres het secretariaat van het Genootschap voor de Joodse wetenschap in Nederland, deze organisatie had zijn vader, samen met anderen, op 24 april 1919 opgericht. Izaak was gehuwd met Eva Margot Darmstädter (Frankfurt, 21 oktober 1916) en zij hadden twee dochters, Judith Hannah (Amsterdam, 25 oktober 1939) en Mirjam Irene (Amsterdam, 27 februari 1942). Het gezin Seeligmann overleefde Theresienstadt samen met de moeder van Isaak. Bij terugkeer in Amsterdam vonden ze een huis op de Amstellaan (Stalinlaan) 45-1. In januari 1950 maakten ze alijah (emigreerden naar Israël) en Izaak werd daar professor aan de Universiteit van Jeruzalem.
Mauritsstraat 9-2hg – Isaac Querido
Isaac Querido werd op 19 oktober 1885 in Amsterdam geboren en was boekhouder van beroep. Daarnaast was hij dirigent en secretaris van de zangvereniging Santo Serviço, de Portugees-Israëlitische zangvereniging. Daarnaast was hij in 1907 secretaris van de marktbond Mercurius. In juli 1940 verhuisde Isaac naar de Sarphatistraat 140hs, in maart 1943 naar de Plantage Parklaan 2hs, op 14 april 1943 naar de Plantage Muidergracht 55hs en een maand later naar de Plantage Muidergracht 15hs. Isaac werd op 4 juni 1943 in Sobibor vermoord.
Mauritsstraat 10hs – Uitgeverij Blitz
Op dit adres woonde na de oorlog het gezin van Andries Blits (met een s) die een uitgeverij Blitz (met een z) had. Deze uitgeverij was hij in 1929 begonnen en maakte de populaire ABC-boeken, romans in pocketuitvoering. Andries (Amsterdam, 24 april 1890 – Auschwitz, 14 augustus 1942) was gehuwd met Debora Tas (Amsterdam, 10 november 1892 – Amsterdam, 20 november 1980) en zij hadden twee zoons, Paul André (Amsterdam, 1924) en Joseph (Amsterdam, 1926) die eveneens de oorlog overleefden. Debora zette na de oorlog de uitgeverij voort. De uitgeverij werd ook bekend door de Toonder-albums, met de verhalen over Olie B Bommel. Een foto van Andries kan via de link worden gevonden.
Mauritsstraat 10hs – familie Stein
In dit huis woonde vanaf maart 1940 de Siegfried en Salomea Stein en hun kinderen.
Mauritsstraat 12 – synagoge
Het pand is een theewinkel geweest, van Wolf Sack, in de tweede helft van de oorlog een evangelisatiehuis, maar daartussen was het een synagoge van de vereniging Ahawas Achiem (Broederliefde). Deze synagoge bevond zich door dit adres onder meer op de Swammerdamstraat en het Weesperplein en vierde als vereniging voor de oorlog het vijftigjarig bestaan. De synagoge werd op dit adres ingewijd in september 1926. Het interieur van de synagoge was van de bekende architect Jac Baars.
Op 10 oktober 1942 was Leo Stein de laatste die, volgens de kranten, in deze synagoge zijn Bar Mitswa vierde. Leo was de zoon van Mr. S. Stein en S. Stein-Moëd.
Mauritsstraat 13 – I. Pinheiro
I. Pinheiro was een van de contactadressen van het Harmonie-Corps van Handwerkers Vriendenkring in 1901.
Mauritsstraat 15 – Van Amerongen
In de jaren dertig woonde familie van Amerongen op dit adres, volgens hun advertentie tegenover het station Weesperpoort. Ze verkochten textiel. Het gezin woonde er ook al in 1907, toen werd hun zoon Juda Bar Mitswah. Vader Andries van Amerongen werd in Uithoorn geboren op 7 februari 1866 en overleed in Amsterdam op 25 augustus 1931. Hij was gehuwd met Rachel Izaks (Sneek, 8 februari 1866 – Hilversum, 8 februari 1866). Zoon Juda (Amsterdam, 19 februari 1894 – Sobibor, 4 juni 1943) werd slager. Hij had een oudere broer Eliazer (Amsterdam, 12 juni 1892 – Auschwitz, 31 januari 1943) die eveneens slager was. Zus Cato (Amsterdam, 17 mei 1895 – Auschwitz, 22 oktober 1942) was gehuwd met David Henri Franken. Esther (Amsterdam, 26 maart 1901 – Sobibor, 21 mei 1943) was de jongste en zij was gehuwd met Emanuel Hartog de Vries.
Mauritsstraat 16hs – Kantoorboekhandel / Bibliotheek Bueno de Mesquita – Van Spiegel’s boekhandel
Op 20 mei 1899 opende R Bueno de Mesquita deze zaak op de Mauritsstraat 16. Dit pand was op de hoek met de Swammerdamstraat gevestigd. Op dit adres woonden verschillende leden van de familie Bueno de Mesquita en van de familie Van Spiegel. De oudste bewoner was Joseph van Spiegel (Deventer, 1945 – Amsterdam, 1929) die naast boekhandelaar ook slager was (geweest). Hij was gehuwd met Dorothea Julia Veershijm (Amsterdam, 1847 – Deventer, 1898) en zij hadden acht kinderen; Betje (Deventer, 29 december 1877 – Amsterdam, 24 augustus 1940), Henriëtte (1879), Roza (Deventer, 28 januari 1880 – Auschwitz, 27 augustus 1943), Emma (Deventer, 24 juni 1881 – Auschwitz, 27 augustus 1943), Alex (Deventer, 15 november 1882 – Amsterdam, 8 september 1915), Roset (Deventer, 11 april 1884 – Sobibor, 13 maart 1943), Helena (1885) en Mathilde (Deventer, 19 augustus 1887 – Deventer, 1 september 1887).
Naast Joseph woonden Betje, Henriëtte, Roza (Roosje) en Emma op dit adres. Henriëtte was gehuwd met Jacob Bueno de Mesquita (Lochem, 1867 – Apeldoornsche Bos, 1930) en zij hadden vier kinderen, Mathilde (Amsterdam, 1901), Dora (Amsterdam, 1903), Albert (Nijmegen, 19 juni 1905 – Heiloo, 8 oktober 1984) en Betsy (Amsterdam, 13 mei 1908 – Sobibor, 2 april 1943). Wellicht was Roza de ‘R’ van de advertentie hoewel de zaak meer als familiebedrijf gevoerd werd. De zaak stond ook bekend onder de naam Van Spiegel’s Boekhandel.
Mauritsstraat – Anton Kleinkramer
Anton Kleinkramer had zijn werkplaats op deze straat naast Station Weesperpoort. De zaak heette de ‘Eenige Joodsche Electrische Steenhouwerij’. Op 20 mei 1932 haalde Kleinkramer het NIW toen een grafmonument van zijn hand in Muiderberg werd onthuld voor Dr. Abraham Anton Grünbaum (1885). In de jaren twintig was Kleinkramer op de Middenweg gevestigd.
Antonie werd in Amsterdam geboren op 13 augustus 1882 en hij huwde met Rachel Zamtfort (Kanitop, Rusland, 8 januari 1881 – Auschwitz, ). Zij trokken naar Chicago waar een deel van hun kinderen geboren werd, en verhuisden daarna naar Philadelphia waar ook enkele kinderen werden geboren. Rond 1919 kwam het gezin terug naar Amsterdam. Anton werd samen met zijn vrouw in Auschwitz op vermoord.
Bron:
Stadsarchief Amsterdam (SAA), woningkaarten, raadsbesluit 10 juni 1970 nr 646
SAA, woningkaarten, raadsbesluit 11 december 1986, nr 1685
SAA, gezinskaart Isaac de Groot, 6 juli 1867
www.joodsmonument.nl, lemma Isaac de Groot (geraadpleegd 25 november 2017)
SAA, gezinskaart Samuel Hakker
SAA, woningkaart Mauritsstraat 1b-2hg
www.joodsmonument.nl, lemma Samuel Hakker (geraadpleegd 25 november 2017)
SAA, gezinskaart archiefkaart Abraham Warradijn
www.joodsmonument.nl, lemma Abraham Warradijn (geraadpleegd 26 november 2017)
SAA, woningkaart Mauritsstraat 12
“INWIJDING SYNAGOGE.”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 06-09-1926. Geraadpleegd op Delpher op 26-11-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010659742:mpeg21:a0201
“Advertentie”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 03-05-1901. Geraadpleegd op Delpher op 26-11-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874305:mpeg21:a0016
“Advertentie Schaap”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 23-08-1895. Geraadpleegd op Delpher op 26-11-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858445:mpeg21:a0010
“Advertentie Wagenaar”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 13-07-1934. Geraadpleegd op Delpher op 29-11-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874527:mpeg21:a0034
“Advertentie Arons”. “De Telegraaf”. Amsterdam, 30-01-1910. Geraadpleegd op Delpher op 29-11-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110559275:mpeg21:a0017
“Advertentie Onderwijzer”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 07-01-1938. Geraadpleegd op Delpher op 29-11-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872991:mpeg21:a0014
www.geni.com, lemma Rosa Onderwijzer (geraadpleegd 29 november 2017)
SAA, archiefkaart Isaac Baruch Con
SAA, woningkaart Mauritsstraat 6hs
“Advertentie Con”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 02-06-1939. Geraadpleegd op Delpher op 29-11-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874574:mpeg21:a0045
www.joodsmonument.nl, lemmate familie Con (geraadpleegd 29 november 2017)
“Marktbond Mercurius”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 11-01-1907. Geraadpleegd op Delpher op 30-11-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871768:mpeg21:a0037
SAA, archiefkaart Isaac Querido
“SANTO-SERVICIO.”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 17-07-1908. Geraadpleegd op Delpher op 30-11-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872618:mpeg21:a0034
“Advertentie Van Amerongen”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 13-06-1930. Geraadpleegd op Delpher op 01-12-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858621:mpeg21:a0070
“Familiebericht Juda van Amerongen”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 15-02-1907. Geraadpleegd op Delpher op 01-12-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871773:mpeg21:a0046
www.joodsmonument.nl, lemma Juda van Amerongen (geraadpleegd 1 december 2017)
SAA, archiefkaart Isac Leo Seeligmann
blog.spinoza.nl, lemma Sigmund Seeligmann (geraadpleegd 1 december 2017)
www.joodsmonument.nl, lemma Sigmund Leo Seeligman (geraadpleegd 1 december 2017)
SAA, archiefkaart Andries Blits
www.joodsmonument.nl, lemma Debora Blits-Tas (geraadpleegd 1 december 2017),
wikipedia, lemma Andries Blits (geraadpleegd 1 december 2017)
“Advertentie Bueno de Mesquita”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 12-05-1899. Geraadpleegd op Delpher op 03-12-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858741:mpeg21:a0036
SAA, woningkaart Mauritsstraat 16hs
www.joodsmonument.nl, lemmata familie Van Spiegel en familie Bueno de Mesquita
www.dutchjewry.org, lemmata familie Bueno de Mesquita en familie Van Spiegel
“Mededeelingen van de Administratie MONUMENT GRUNBAUM ONTHULD.”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 20-05-1932. Geraadpleegd op Delpher op 08-12-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874778:mpeg21:a0128
SAA, gezinskaart Anton Kleinkramer.
SAA, gezinskaart Van Amerongen
Illustraties
uitsnede Plattegrond der Stad Amsterdam 1900.
“INWIJDING SYNAGOGE.”. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 06-09-1926. Geraadpleegd op Delpher op 26-11-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010659742:mpeg21:a0201
“Advertentie”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 03-05-1901. Geraadpleegd op Delpher op 26-11-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874305:mpeg21:a0016
“Advertentie Arons”. “De Telegraaf”. Amsterdam, 30-01-1910. Geraadpleegd op Delpher op 29-11-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110559275:mpeg21:a0017
“Advertentie Onderwijzer”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 07-01-1938. Geraadpleegd op Delpher op 29-11-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872991:mpeg21:a0014
“Advertentie Bueno de Mesquita”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 12-05-1899. Geraadpleegd op Delpher op 03-12-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858741:mpeg21:a0036
“Mededeelingen van de Administratie MONUMENT GRUNBAUM ONTHULD.”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 20-05-1932. Geraadpleegd op Delpher op 08-12-2017, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874778:mpeg21:a0128
laatst bijgewerkt:
27 september 2019