De Markensteeg of Markenstraat lag in het verlengde van de Lazarussteeg, tussen de Jodenbreestraat en de Valkenburgerstraat in en kruiste de Jodenhouttuinen. In de jaren zestig is de steeg gesloopt en de naam verviel bij raadsbesluit d.d. 7 maart 1968.
De steeg was genoemd naar het eiland Marken of Valkenburg dat rond 1600 werd aangeplempt. Het was een korte straat met de nummers 1 tot en met 13, maar wel met een flink aantal bewoners. Wat is er over een deel van hen te vinden?
Markensteeg hoek Jodenhouttuinen – W. J. Wessel
W. J. Wessel opende in november 1879 zijn ‘Amerikaanse winkel’ op dit adres.
Markensteeg 1 – H. M. Krant
H. M. Krant & Zoon gebruikten dit pand voor hun handel in zuidvruchten. Dit pand stond op de hoek met de Jodenhouttuinen en werd afgebroken in 1938. Vermoedelijk was dit koopman in fruit Hartog Krant (Amsterdam, 14 oktober 1855 – Auschwitz, 24 september 1943), zoon van Mozes Krant en Geertje Gans. Hartog was gehuwd met Saartje Degen (Amsterdam, 22 september 1853 – Amsterdam, 21 september 1933). Zij hadden zeker negen kinderen en het laatste adres van Hartog was de Nieuwe Herengracht 89-2.
Markenstraat 1 – Isaac Nabarro
Isaac Nabarro woonde hier rond 1900. Hij was diamantwerker, werkte bij Van Moppes en kreeg als lid van de Algemene Nederlandse Diamantwerkers Bond een uitkering wegens ziekte. Isaac Nabarro (Amsterdam, 28 juni 1868) was gehuwd met Betje Leusken (Amsterdam, 16 augustus 1865) en zij hadden twee zoons, David (Amsterdam, 31 augustus 1890) en Isaac (Amsterdam, 24 december 1891).
Markensteeg 1 – Isaäc van Loggem
Isaäc van Loggem (Amsterdam, – Auschwitz, ), zoon van Hijman van Loggem (Amsterdam, – Auschwitz, ) en Sara (Saartje) Pront (Amsterdam, – Amsterdam, ), werd hier in augustus 1915 geboren. Isaäc woonde in het begin van de oorlog op de Nieuwe Prinsengracht 46hs.
Markensteeg 1-1hoog – Salomon Polak
Op dit adres woonde Salomon Polak (1867) met zijn zoons Abraham (1906), Emanuel (1908) en neef Juda Been (Amsterdam, – Extern kommando Blechhammer, ).
Markensteeg 1-1hoog – Emanuel Halverstad
Ook het gezin van Emanuel Halverstad (Amsterdam, – Amsterdam, ) woonde hier. Dit huis werd in mei 1938 afgebroken.
Markensteeg 1a voorhuis – Goudeket
S. Goudeket had hier, op de hoek met de Jodenhouttuinen, zijn handel in aardappelen. Het pand werd afgebroken in 1928.
Markensteeg 2 – S. Agsteribbe
Rond 1896 woonde S. Agsteribbe hier. Hij speelde viool en slagwerk en trad in dat jaar toe tot de Amsterdamsche Toonkunstenaars Vereeniging. Salomon Agsteribbe (Amsterdam, 8 augustus 1860) was gehuwd met Rachel Sloggem (Amsterdam, 2 juni 1855).
Markensteeg 2 – volksdrogist Polak
A. Polak opende in juni 1916 zijn volksdrogisterij op dit adres. Dit adres was op de hoek met de Jodenhouttuinen. Het pand werd in 1931 onbewoonbaar verklaard.
Markensteeg 2 – David Dotsch
David Dotsch was kapper en hij was hier in 1921 gevestigd. David werd in Amsterdam geboren op 13 november 1899 en huwde met Henriette Speelman (Amsterdam, 6 augustus 1900 – Auschwitz, 19 november 1942). Zij hadden een dochter Regina (Amsterdam, 10 mei 1926 – Auschwitz, 19 november 1942) die ook kapster werd. Later vestigde David zijn zaak op de Jodenbreestraat 101. David werd in Auschwitz vermoord op 31 januari 1944. Het pand werd afgebroken op 25 oktober 1932.
Markensteeg 3 – pakhuis
In dit pand heeft een groentehandel gezeten en daarna werd het een pakhuis in gebruik bij M. Bouman van de Jodenbreestraat 70. Het pand werd in 1928 afgebroken.
Markensteeg 4 – potten en pannen Barend Groenteman
Barend Groenteman (Amsterdam, 26 oktober 1893 – Sobibor, 4 juni 1943) verkocht hier potten en pannen; later was er een schoenmakerswerkplaats gevestigd. Barend was gehuwd met Vogeltje de Rood (Amsterdam, – Sobibor, ) en zij hadden twee kinderen: Hendrika (Amsterdam, – Sobibor, ) en Joseph (Amsterdam, – Sobibor, ). Barend en Vogeltje woonden in het begin van de oorlog op de Valkenburgerstraat 184-1. Het pand werd afgebroken in 1932.
Markensteeg 5 – Tabak- en sigarenmagazijn Ph. Presser
Rond 1917 was hier de tabaks- en sigarenmagazijn van Ph. Presser gevestigd.
Markensteeg 6 – tabak en sigaren S. Porcelijn
In 1895 was de tabakszaak van S. Porcelijn op dit adres gevestigd.
Markensteeg 6 – tabak en sigaren D. A. Cozijn
David Cozijn (Amsterdam, – Auschwitz, ) opende in maart 1896 een magazijn van tabak en sigaren op dit adres. David was gehuwd met Esther van der Bokke (Amsterdam, – Amsterdam, ). Barend verkocht ook koffie en thee. In het begin van de oorlog woonde David in het Gemeentelijk Verzorgingshuis voor Ouden van Dagen op de Roetersstraat 2.
Markensteeg 6 – tabak, sigaren, koffie en thee Presser
In 1906 was op dit adres de tabak, sigaren, koffie en theezaak van Ph. Presser gevestigd. Philip Presser werd op 21 februari 1877 in Amsterdam geboren en was gehuwd met Jeannette Bartels (Amsterdam, 10 februari 1877 – Sobibor, 4 juni 1943) en zij hadden vier zoons, Bernard (Amsterdam, 15 juli 1907), Jozef Hijman (Amsterdam, 24 maart 1910 – onbekend, 31 maart 1944), Louis (Amsterdam, 7 januari 1912 – Sobibor, 16 juli 1943) en Simon (Amsterdam, 4 april 1916 – Auschwitz, 9 maart 1944). Vader Philip werd in Sobibor vermoord op 4 juni 1943.
Markensteeg 7 – Vleeschhouwer A. Gazan
Deze slager verhuisde zijn bedrijf aan het begin van 1902 naar dit adres. Vermoedelijk was dit Aron Salomon Gazan (Middelharnis, 19 maart 1858 – Amsterdam, 26 november 1935) die op nummer 11 woonde. Aron was gehuwd met Betje de Jager (Amsterdam, 19 april 1852 – Amsterdam, 17 november 1931).
Markensteeg 8 – E. Rodrigues en Anna Polak
Op 25 december 1906 vierden E. Rodrigues en Anna Polak hun 25-jarig huwelijk. De receptie was vier dagen later, op 29 december.
Markensteeg 8 – comestibles Pront
In 1910 had Alexander Pront (Amsterdam, 29 juli 1883 – Amsterdam, ) hier een zaak in fruit, chocolade, suikerwerken en comestibles. In 1922 verkocht zijn echtgenote Eva Pront (Amsterdam, – Sobibor, ), die later op het Krugerplein 40 woonde, hier vis. Pand werd in 1932 afgebroken.
Markensteeg 9 – slagerij L. van der Woude
Slagerij L. van der Woude was hier rond 1895 gevestigd en sponsorde 100 broodjes met worst ten behoeve van wachtposten rond een stakingsgolf in de diamantindustrie. Vermoedelijk was dit Levie van der Woude (Amsterdam, 25 november 1865).
Markensteeg 9 – slagerij Polak
Gabriel Polak (Amsterdam, 21 augustus 1877 – Sobibor, ) had hier rond 1922 zijn slagerij. Gabriel was gehuwd met Schoontje Jacobs (Amsterdam, 11 januari 1878 – Sobibor, ) en zij hadden twee kinderen; Mozes Gabriel (Amsterdam, 23 mei 1902 – Sobibor, ) en Jacob Isaak (Amsterdam, 23 januari 1904 – Sobibor, ). Gebouw gesloopt in 1945.
Markensteeg 10 – kapper Bolle
Benedictus Bolle (Amsterdam, 26 augustus 1880 – Diemen, ) was kapper en hij wenste in 1901 zijn klanten een goed nieuwjaar. Benedictus was gehuwd met Esther Stijsel (Amsterdam, – Amsterdam, ). Benedictus en Esther hadden twee dochters, Anna (Antwerpen, 13 april 1907 – Auschwitz, ) en Carolina (Amsterdam, 26 augustus 1911).
Markensteeg 10 – kapper De Visser
D. de Visser was kapper en zat op dit adres rond 1910.
Markensteeg 10 – kapper S. J. Hemelrijk jr.
In 1928 was op dit adres kapper Hemelrijk gevestigd. Hoewel Simon Johannes Hemelrijk (Amsterdam, 13 maart 1886) voor zover na te gaan niet Joods was, richtte hij zich met zijn advertenties in het Nieuw Israëlietisch Weekblad wel op de Joodse klanten.
Markensteeg 10hs – Abraham van der Kar
Op dit adres woonde in de oorlog Abraham van der Kar, vrachtrijder (Amsterdam, 12 augustus 1907 – Auschwitz, 30 september 1942).
Markensteeg 11 – kleermaker Verkozen
Meester kleermaker Marcus Verkozen (Alkmaar, 12 juni 1831) wenste zijn begunstigers en vrienden een goed nieuwjaar toe in september 1895.
Markensteeg 11 – kapper Jozef Stijsel
Volgens zijn advertentie in Het Weekblad van den Algemeene Nederlandsche Diamantwerkersbond van 4 mei 1906 nam Jozef Stijsel de barbierszaak van B. Bolle over.
Markensteeg 11 – gebroeders Koster
In november 1915 plaatsten de gebroeders Koster een advertentie waarin werd gemeld dat zij konden zorgen voor het zouten en roken van vlees.
Markensteeg 11hs – gezin De Vries
Op dit adres woonden in de oorlog Simon de Vries, loodgieter (Amsterdam, 29 augustus 1884 – Sobibor, 26 maart 1943) en zijn vrouw Rachel Speijer (Amsterdam, 11 augustus 1875 – Amsterdam, 27 februari 1943). Pand werd gesloopt in november 1945.
Markensteeg 11-1 – gezin De Swarte
Op dit adres woonden in de oorlog Hijman de Swarte, koopman (Amsterdam, 24 januari 1887 – Sobibor, 11 juni 1943), Leentje de Swarte – Vogel (Amsterdam, 18 april 1915 – Sobibor, 11 juni 1943), Salomon Vogel (Amsterdam, 15 januari 1935 – Sobibor, 11 juni 1943), Max de Swarte (Amsterdam, 15 december 1941 – Sobibor, 11 juni 1943) en Anna de Swarte (Amsterdam, 254 januari 1943 – Sobibor, 11 juni 1943).
Markensteeg 12 – bode Marcus Kopuit
Marcus Kopuit was rond 1880 de bode van het Diamantverstelders-fonds. Marcus Salomon Kopuit (Amsterdam, 19 oktober 1817) was gehuwd met Saartje Bok (Amsterdam, 7 januari 1820).
Markensteeg 12 – snoepwinkel Santilhano
Hier was van 1899 tot 1929 de snoepwinkel van Jacob Santilhano (22 november 1865) en zijn vrouw Elisabeth Stokking (Amsterdam, 28 mei 1864) gevestigd. Het pand werd in november 1945 gesloopt.
Markensteeg 13 – zakkenhandel Van Kleef
De zakkenhandel van W. van Kleef was hier gevestigd. Het pand werd in november 1945 gesloopt. Waarschijnlijk betrof dit Wolf van Kleef (Amsterdam, 16 september 1886 – Auschwitz, ). Hij woonde met zijn vrouw Maria Goudeketting (Amsterdam, 15 augustus 1887 – Sobibor, ) en hun kinderen Marcus (Amsterdam, 13 maart 1912 – Auschwitz, ) en Raphaël (Amsterdam, 9 april 1914 – Auschwitz, ) vanaf juni 1911 op nummer 10-1. Ten tijde van de oorlog woonden Maria en Wolf op de Nieuwe Prinsengracht 48huis.
bron:
“De Markensteeg in 1913”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 24-12-1965. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873231:mpeg21:a0113
Stadsarchief Amsterdam, woningkaart Markensteeg 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13
stadsarchief Amsterdam, persoonskaart S J Hemelrijk
stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Santilhano
“Advertentie Verkozen”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 27-09-1895. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858450:mpeg21:a0013
“Binnenland. AMSTERDAM Cozijn, 27 Febr. 1896.”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 28-02-1896. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858472:mpeg21:a0028
“Advertentie Presser”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 19-09-1906. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871856:mpeg21:a0024
www.joodsmonument.nl, lemmata Markensteeg 10hs, 11hs, 11-1 (geraadpleegd 16 juni 2017)
“Advertentie De Swarte”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 30-09-1910. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872699:mpeg21:a0062
“Advertentie De Visser”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 11-09-1912. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860223:mpeg21:a0069
“Advertentie Polak”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 09-06-1916. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860457:mpeg21:a0015
“Advertentie Dotsch”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 30-09-1921. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874022:mpeg21:a0036
“Advertentie Pront”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 27-01-1922. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874039:mpeg21:a0021
“Advertentie Polak”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 07-04-1922. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860202:mpeg21:a0009
“Advertentie Hemelrijk”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 14-09-1928. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858035:mpeg21:a0053
www.joodsmonument.nl, lemmata familie Presser (geraadpleegd 16 juni 2017)
www.joodsmonument.nl, lemmata Markensteeg 10hs, 11hs, 11-1 (geraadpleegd 16 juni 2017)
www.joodsmonument.nl, lemmate familie Dotsch (geraadpleegd 16 juni 2017)
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Cozijn, D. – 10-02-1859 – 5422-0285-1220
Stadsarchief Amsterdam, adreskaart a vóórhuis – Handel in Aardappelen afgebroken – 1122_WKSAA00223000516
Stadsarchief Amsterdam, archiefkaart Bolle, B. – 26-08-1880 – 5422-0153-5530
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart [van] Kleef, W. – 16-09-1886 – 5422-0754-3170
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Polak, G. – 21-08-1877 – 5422-1152-1220
A. Gazan, Israëlietisch nieuws- en advertentieblad voor Nederland, jrg 1, 1902, no 8, 07-02-1902. Geraadpleegd op Delpher op 09-12-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005732009:00001
Nabarro, Weekblad van den Algemeenen Nederlandschen Diamantbewerkersbond, jrg 6, 1900, no 34, 24-08-1900. Geraadpleegd op Delpher op 11-06-2022, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMIISG06:001480034:00001.
Isaac Nabarro, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 1946.
Barend Groenteman, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 286.
Aron Salomon Gazan, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 1946.
Marcus Verkozen, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 1946.
W. J. Wessel, Onafhankelijk Israëlitisch orgaan voor Nederland. 7 november 1879. Geraadpleegd op Delpher op 23-06-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005603072:00001.
Marcus Salomon Kopuit, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 1946.
Marcus Kopuit, Onafhankelijk Israëlitisch orgaan voor Nederland. 19 maart 1880. Geraadpleegd op Delpher op 23-06-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005603091:00001.
Porcelijn, De handwerksman. 1895-06. Geraadpleegd op Delpher op 23-06-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMIISG17:021331004:00001.
Levie van der Woude, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 1946.
L. van der Woude, Weekblad van den Algemeenen Nederlandschen Diamantbewerkersbond. 1 november 1895. Geraadpleegd op Delpher op 23-06-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMIISG06:000002050:00001.
Salomon Agsteribbe, Stadsarchief Amsterdam, Bevolkingsregister 1874-1893, archiefnummer 5000, inventarisnummer 1946.
S. Agsteribbe, Weekblad voor muziek. 1 januari 1896. Geraadpleegd op Delpher op 23-06-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBU02:164200053:00001.
Stijsel, Weekblad van den Algemeenen Nederlandschen Diamantbewerkersbond. 4 mei 1906. Geraadpleegd op Delpher op 23-06-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMIISG06:001494018:00001.
Rodrigues Polak, Weekblad van den Algemeenen Nederlandschen Diamantbewerkersbond. 21 december 1906. Geraadpleegd op Delpher op 23-06-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMIISG06:001494051:00001.
Isaac van Loggem, Weekblad van den Algemeenen Nederlandschen Diamantbewerkersbond. 20 augustus 1915. Geraadpleegd op Delpher op 24-06-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMIISG06:001449034:00001.
Koster, De Slagerscourant. 4 november 1915. Geraadpleegd op Delpher op 24-06-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB16:002152032:00001.
Presser, Maandblad van “Mizrachie, afd. van den Nederl. Zionistenbond. 1917-09.Geraadpleegd op Delpher op 24-06-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005549018:00001.
illustratie:
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Markensteeg nr. 1A – 3 – 5, links ingang Jodenhouttuinen. juni 1913. OSIM00002000088
“Advertentie Verkozen”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 27-09-1895. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858450:mpeg21:a0013
“Advertentie Presser”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 19-09-1906. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871856:mpeg21:a0024
“Advertentie Polak”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 09-06-1916. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860457:mpeg21:a0015
“Advertentie Pront”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 27-01-1922. Geraadpleegd op Delpher op 16-06-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874039:mpeg21:a0021
A. Gazan, Israëlietisch nieuws- en advertentieblad voor Nederland, jrg 1, 1902, no 8, 07-02-1902. Geraadpleegd op Delpher op 09-12-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005732009:00001.
Eva Pront – Nikkelsberg, https://www.joodsmonument.nl/nl/page/31015/eva-de-haas-nikkelsberg.
W. J. Wessel, Onafhankelijk Israëlitisch orgaan voor Nederland. 7 november 1879. Geraadpleegd op Delpher op 23-06-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUBA15:005603072:00001.
Porcelijn, De handwerksman. 1895-06. Geraadpleegd op Delpher op 23-06-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMIISG17:021331004:00001.
Isaac van Loggem, Weekblad van den Algemeenen Nederlandschen Diamantbewerkersbond. 20 augustus 1915. Geraadpleegd op Delpher op 24-06-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMIISG06:001449034:00001.
Koster, De Slagerscourant. 4 november 1915. Geraadpleegd op Delpher op 24-06-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB16:002152032:00001.
gepubliceerd:
15 juni 2017
laatst bijgewerkt:
24 juni 2023