Lisette Juliette Bolle werd geboren op 21 januari 1924 in Amsterdam als dochter van Philip Raphael Bolle (Den Haag, 25 december 1891 – Amsterdam, 31 maart 1932) en Flora van Dam (Amsterdam, 6 oktober 1894 – Den Haag, 9 oktober 1983). Lisette was de jongste dochter, ze had een oudere zus Nina Lisette (Den Haag, 23 april 1921 – Sobibor, 16 juli 1943).
In haar jeugd in Amsterdam woonde het gezin op de Marnixstraat 400 (vanaf november 1922) en vanaf 1927 op de Willemsparkweg 150. Lisette overleed op 26 juli 2015 te Rotterdam.
Jeugd
Lisette was drie jaar oud toen het gezin verhuisde naar de Willemsparkweg 150. Een chique straat in de buurt van het Vondelpark bijna op de hoek met de Cornelis Schuytstraat. Lisette wilde het onderwijs in maar die droom werd wreed verstoord door het uitbreken van de oorlog. Ze was toen 16 jaar oud, kon niet naar de Kweekschool en ging werken als verpleegster in de Joodse Invalide op het Weesperplein / Nieuwe Achtergracht.
Overlijden vader
De vader van Lisette was drogist van beroep en vanaf 1922 procuratiehouder bij de Bank van Onroerende Zaken. Hij overleed al op de jonge leeftijd van 40 jaar in het Tesselschade Ziekenhuis (Tesselschadestraat 1, afgebroken) ten gevolge van een ongeval en werd op 1 april op de Joodse begraafplaats in Muiderberg begraven. Moeder Flora hertrouwde op 18 maart 1940 met Albert Louis Oger (Brussel, 15 maart 1886). Albert overleed 6 jaar later, op 8 maart 1947. Op 1 september 1948 huwde moeder voor de derde keer, nu met Paul L. C. Dom (Antwerpen, 4 juni 1885 – Den Haag, 28 februari 1978).
Oorlog
In het begin van de oorlog was de Joodse Invalide nog een redelijk veilige werkplaats, maar dat veranderde snel. Op 1 juli 1943 werden de laatste 236 patiënten en personeel gedeporteerd. Al voor die tijd was Lisette in contact gekomen met de hervormde predikant Bas Ader. Hij vond toen de dreiging te groot werd voor Lisette een onderduikplek in Driebergen.
Bas Ader was al sinds het begin van de oorlog actief in het verzet. Hij werkte daar onder de naam “Van Zaanen” en zijn pastorie in Nieuw Beerta werd een centrum voor de hulp aan Joden, onderduikers en piloten. Ader en zijn vrouw Johanna Adriana Ader-Appels hadden acht onderduikers in huis, waarvan er zes Joods waren. Ader was betrokken bij het redden van Joden uit de Hollandse Schouwburg.
Al vanaf 4 maart 1944 begon Lisette Bas Ader te helpen. Ze had de schuilnaam Henny en bracht met grote regelmaat onderduikers naar Limburg. Toen Bas Ader op 7 april 1944 (Goede Vrijdag) zelf in onderduik moest gaan – in Amsterdam op de Blasiusstraat – vroeg hij Lisette om zijn rechterhand te zijn en bij hem in onderduik te gaan. Lisette deed dat en in die periode werkte Ader met andere verzetsleden het plan uit rond kamp Westerbork. Volgens dit plan had er geen enkele trein meer vanuit Westerbork moeten vertrekken en had het kamp bevrijd moeten worden door met een trein met 200 verzetslieden het kamp in te rijden – als een soort paard van Troje – en zo de gevangen te bevrijden. Het plan werd nooit uitgevoerd.
Het plan werd nooit uitgevoerd want Ader werd op 22 juli 1944 in Haarlem gearresteerd. Lisette kon op tijd wegkomen uit de onderduik in de Blasiusstraat. Lisette overleefde het einde van de oorlog op verschillende schuiladressen, Ader kwam in de gevangenis en werd op 20 november 1944 in Veenendaal gefusilleerd. Na de oorlog werd hij herbegraven op het Ereveld Loenen en in 1967 werd het echtpaar Ader postuum onderscheiden met de onderscheiding “Rechtvaardige onder de Volkeren” van Yad Vasjem.
Na de oorlog
Na de oorlog ging Lisette alsnog naar de Kweekschool en kon haar ambitie om het onderwijs in te gaan volgen. Ze trouwde met Julius André Cats, ging met hem in Rotterdam wonen en stichtte daar hun gezin. Ze kregen drie kinderen.
Op 26 juli 2015 overleed Lisette Bolle in Rotterdam. Ze was de laatste van de groep die het plan om Westerbork te bevrijden kende.
bron:
Heuvel, Constant van den, In Memoriam: Lisette Juliette Cats-Bolle 1924 – 2015 op www.hetkruisopdeberg.nl (geraadpleegd 13 aug 2015),
www.maxvandam.info, lemma Raphael Bolle (geraadpleegd 13 aug 2015)
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Philip Raphael Bolle
Algemeen Handelsblad, 31 maart 1932, familiebericht Philip Raphael Bolle.
www.wikipedia.nl, lemma Bastiaan Jan Ader (geraadpleegd 13 aug 2015)
Suijdendorp, Gerard, Kamp Westerbork en het mislukte bevrijdingsplan van Bastiaan Ader op www.isgeschiedenis.nl (geraadpleegd 13 aug 2015)
Illustraties:
foto herdenking 70 jaar bevrijding westerbork © joodsamsterdam.nl
Laatste aanpassing:
20 december 2020