De Linneausparkweg is een straat in de Watergraafsmeer. De straat was van groot belang voor het Joodse leven in Amsterdam-Oost.
Linnaeusparkweg 1 – synagoge
In het begin van de vorige eeuw is er in deze straat een sjoel geweest. Deze werd op 27 januari 1910 gewijd. In 1923 meldde het Centraal Blad voor Israëlieten in Nederland dat deze sjoel regelmatig te klein bleek.
Linnaeusparkweg 2 – bakker v. d. Kar
Rond 1918 werd de koosjere bakker ORT S. M. v. d. Kar op dit adres gevestigd.
Linnaeusparkweg 10 – Nederlandse Zionisten Bond afdeling Amsterdam
In 1912 was op dit adres het secretariaat van de NZB afdeling Amsterdam gevestigd.
Linnaeusparkweg 18 – Verenigingslokaal (Synagoge) Be’er Majjim Gajjim
Dit verenigingslokaal Be’er Majjim Gajjim (waterbronnen voor de vrienden) was hier in 1915 gevestigd. Waarschijnlijk betrof dit de opvolging van de tijdelijke synagoge van Linnaeusparkweg 1, die weer een opvolger was van de chewresjoel aan de Zacharias Jansestraat. Het pand werd in 1920 zelfs door de vereniging aangekocht. In 1921 verklaarde de vergadering van de Nederlandse Hoofdsynagoge dat deze aankoop alleen was toegestaan indien het was voor het opvangen van de tijdelijke nood van het tekort een synagoge de Watergraafsmeer.
In oktober 1922 richtte rabbijn Ph. Coppenhagen met succes een soeka in achter dit pand (een loofhut voor loofhuttenfeest).
In 1928 werd deze synagoge opgevolgd door de toen nieuwe synagoge aan de Linnaeusstraat. In 1929 werd het pand verkocht. Het pand werd niet alleen als synagoge gebruikt, op 25 november 1922 overleed Charlotte Troetel – Hirsch op dit adres.
Linnaeusparkweg 24 – gezin Werkendam
Voor de oorlog heeft hier het gezin van David Werkendam gewoond. Zoon Max zat in het verzet.
Linnaeusparkweg 25 – schuilplaats liquidatie
Voor dit adres werd Wim Heinneicke (1909 – 1944) doodgeschoten. Hij was onderdeel en naamgever van een groep Jodenjagers, de Colonne Heinneicke. Ze waren in 1943 verantwoordelijk voor het verraad van tussen de 8000 en 9000 Joden. In juni 1942 was Heinneicke in dienst gekomen van de Liro-bank. Daar gaf hij leiding aan de naar hem genoemde afdeling, die zo’n dertig tot vijftig man groot was. Na Dolle Dinsdag, in september 1944, zocht hij toenadering tot de illegaliteit en begon informatie over de Sicherheitsdienst door te spelen. Waarschijnlijk zag hij de bui wel hangen, maar zijn plan om in een goed blaadje te komen is niet gelukt. Hij werd op 8 december 1944 toen hij zijn huis verliet neergeschoten door een onbekend gebleven lid van de KP. Dit lid hield zich schuil in de portiek van dit pand. Heinneicke overleed enkele dagen later.
Linnaeusparkweg 30 – O. Gezau
Mejuffrouw O. Gezau was in 1937 betrokken bij de Vereniging tot Bescherming van Joodse Meisjes. De vereniging organiseerde een toneelstuk in de Hollandsche Schouwburg en kaarten voor deze voorstelling waren onder anderen bij haar verkrijgbaar.
Linnaeusparkweg 38 – arts J. Mendels
In 1938 vestigde hier arts Jonas Mendels (Amsterdam, – Auschwitz, ) zich. Jonas was internist en röntgenoloog en werkte bij het Nederlands Israëlitisch Ziekenhuis. Rond de bezetting werkte hij bij het Apeldoornsche Bosch. Jonas was gehuwd met Hetty van Gelder (Amsterdam, – Polen, ). In november 1940 krijgen ze hun zoon Eljah, hij overleefde de oorlog in de onderduik in Leeuwarden. Toen Mendels in 1939 naar Apeldoorn vertrok werd de praktijk overgenomen door Dr. L. I. Snoek
Linnaeusparkweg 39 – Muziekschool Watergraafsmeer
Daniel Belinfante (Amsterdam, – Extern kommando Myslowitz, ) was de directeur van de vanaf ca. 1931 hier gevestigde muziekschool. Daniel was gehuwd met Martha Dekker en ten tijde van de oorlog woonden zij op de Zwaluwenweg 9 in Blaricum.
Linnaeusparkweg 45 – hoofdprijs loterij
Het huis op dit adres was in 1932 de hoofdprijs voor de loterij die ten bate van ‘De Joodsche Invalide‘ werd gehouden.
Linneausparkweg 50-1 – gezin Van Beetz
Tijdens de oorlog woonden op dit adres Clara (Clairy) Pool en haar man Wolf van Beetz (Amsterdam, – Auschwitz, ) met hun zoon Harry. Clara en Harry overleefden de oorlog, Op de Utrechtsestraat 18 hadden Clara en Wolf hun zaak Ratjari.
Linnaeusparkweg 51 – Benjamin de Gorter
Benjamin de Gorter (Amsterdam, – Sobibor, ) was op dit adres rond 1920 gevestigd en had een bedrijf in fournituren, vellen en pelterijen (bont). Benjamin was gehuwd met Jeanette Coronel (Amsterdam, – Sobibor, ) en zij hadden een zoon Salomon Benjamin (Amsterdam, – Sobibor, ). Ten tijde van de oorlog woonde het gezin op de Jekerstraat 2-1.
Linnaeusparkweg 51 – pension Verdoner
In 1925 verhuurde gezin Verdoner op dit adres twee kamers onder de naam Pension Verdoner.
Linnaeusparkweg 57hs – Stella Fontaine
Volgens een advertentie uit oktober 1939 woonde Stella Fontaine op dit adres. Na de oorlog kon Stella hier nier direct terugkeren, in 1946 keerde ze hier terug. Eind jaren dertig woonden twee Joodse vluchtelingen bij het gezin van Stella, Julius Freidrich Israël (Fritz) Adler (Kelsterbach, 24 augustus 1888 – Auschwitz, 14 oktober 1944) en professor Arthur Rosenthal (Duitsland, 24 februari 1887 – Lafayette, Indiana, 15 september 1959). Fritz kwam op 26 april 1939 in het Lloyd Hotel terecht, toen een vluchtelingenopvang. Vanaf 3 juli 1939 huurde hij een kamer bij Stella en haar man Sam. Arthur emigreerde in 1939 via Amsterdam naar de Verenigde Staten en wachtend op de papieren en de toestemming woonde hij enige tijd op dit adres.
Linnaeusparkweg 59 – Ph. de Paauw
Ph. de Paauw woonde op dit adres in 1915 en hij was penningmeester van de synagoge Watergraafsmeer (zie nummer 1).
Linnaeusparkweg 71 – secretariaat Be’er Majjim Gajjim
Het secretariaat van deze vereniging met de synagoge op nummer 18 was in 1921 op dit adres gevestigd. In die tijd woonde Jacob Levisson (Den Haag, – Auschwitz, ) op dit adres. Jacob kwam uit Den Haag en woonde rond de oorlog weer in deze plaats. Hij was gehuwd met Anna Francis Benjamin (Amsterdam, – Auschwitz, ) en zij hadden vier kinderen waarvan er geen de oorlog overleefde.
Linnaeusparkweg 73 – weduwe Keetje de Pauw – Soubice
In maart 1938 vierde weduwe Keetje de Pauw – Soubice (Amsterdam, – Amsterdam, ) haar 70e verjaardag.
Linnaeusparkweg 79 – Gezin Nol / Wim Heinneicke
Dit was tijdens de oorlog het woonhuis van de beruchte Jodenjager Wim Heinneicke (zie ook nummer 25). Het huis zelf was van het Joodse gezin Nol, dat in de onderduik ging.
Jacob Mozes Nol (Monnickendam, – Amsterdam, ) was gehuwd met Susanna van der Sluis (Amsterdam, – Auschwitz, ) en zij hadden drie kinderen; Mozes, Jozef en Betje (Amsterdam, – Sobibor, ). Zoon Mozes woonde bij hen in op dit adres. Mozes (Amsterdam, – Auschwitz, ) was gehuwd met Helena Felza Grünwald (Den Helder, – Auschwitz, ). Hoewel leden van dit gezin in onderduik gingen heeft alleen Jozef de Tweede Wereldoorlog overleefd.
Linnaeusparkweg 87 – arts Mathilde van Son
Arts Mathilde van Son (Deventer, – Auschwitz, ) vestigde zich op dit adres in 1926. Ten tijde van de oorlog woonde zij met haar man, advocaat Joseph Isaac Prins (Alkmaar, – Auschwitz, ) en hun zoontje Abraham (Amsterdam, – Auschwitz,
Linnaeusparkweg 111hs – arts Mathilde Prins – Van Son
Mathilde van Son (zie nummer 87) woonde in de oorlog op dit adres en had hier haar praktijk. Mathilde werkte voor Joodse patiënten.
Linnaeusparkweg 179 – gezin Heertje
De familie Heertje had op dit adres een fietsenzaak. Emanuel Heertje werd op 12 mei 1892 in de Uilenburgerstraat geboren en huwde in 1918 in Zaandam met Heintje Aluin.
Aan het einde van de jaren dertig kwamen Heintje en Emanuel hier wonen, ze hadden toen twee zonen, Hans en Emile.
bron:
“„NACHALIËL (synagoge)””. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1926/08/27 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 21-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000585077:mpeg21:p00002
“Familiebericht”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1938/03/10 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 21-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000580054:mpeg21:p00004
Liquidatie Heinneicke via https://www.jaarvanverzet.nl/verzetsactie/liquidatie-wim-henneicke/ (geraadpleegd 21 mei 2020)
Liquidatie Heinneicke via https://geheugenvanoost.amsterdam/page/2130/de-liquidatie (geraadpleegd 21 mei 2020)
Liquidatie Heinneicke via https://www.4en5meiamsterdam.nl/nl/page/15395/blog-liquidatie-van-een-jodenjager
Stadsarchief Amsterdam, woningkaart Linnaeusparkweg 79-1, Woningkaarten, archiefnummer 5445, inventarisnummer 209
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Jacob Mozes Nol, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 593
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Mozes Nol, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 593
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Nol (geraadpleegd 21 mei 2020)
“Binnenland wijding synagoge.”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1910/01/21 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 21-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000574109:mpeg21:p00001
“Advertentie NZB”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1912/04/12 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 21-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000573008:mpeg21:p00003
“Binnenland Ph. de Paauw.”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1915/06/18 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 21-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000569017:mpeg21:p00002
“Advertentie Be’er Majjim Gajjim”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1918/02/15 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 21-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000569172:mpeg21:p00001
“Stadsnieuws bedehuis”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1921/11/04 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 21-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000584036:mpeg21:p00002
“Advertentie bakker v d kar”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1918/09/06 00:00:00, p. 15. Geraadpleegd op Delpher op 22-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859695:mpeg21:p015
“Advertentie De Gorter”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1920/07/09 00:00:00, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 22-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859791:mpeg21:p008
Stadsarchief Amsterdam, Benjamin de Gorter, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 276
“Hagomel Gasadim La’anlim (be’er majjim chajjim).”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1920/07/30 00:00:00, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 22-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859794:mpeg21:p006
“Vergadering van den Kerkeraad der Nederl. Israël. Hoofdsynagoge,”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1921/06/17 00:00:00, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 22-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860160:mpeg21:p001
“Synagoge-Oost.”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1921/12/09 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 22-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860185:mpeg21:p002
Stadsarchief Amsterdam, Levisson, Bevolkingsregisters geannexeerde gemeenten, archiefnummer 5008, inventarisnummer 223
www.joodsmonument.nl, lemmata Levisson (geraadpleegd 22 mei 2020).
“AMSTERDAM—OOST / Coppenhagen.”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1922/10/20 00:00:00, p. 12. Geraadpleegd op Delpher op 22-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874074:mpeg21:p012
“Familiebericht Troetel”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1922/12/01 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 22-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000584093:mpeg21:p00015
“Advertentie Verdoner”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1925/04/17 00:00:00, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 22-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872536:mpeg21:p007
“Advertentie Mathilde van Son”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1926/04/02 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 22-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000585056:mpeg21:p00016
“REDE VAN Mr. B.E. ASSCHER.”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1928/09/14 00:00:00, p. 13. Geraadpleegd op Delpher op 22-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858035:mpeg21:p013
“Stadsnieuws verkoop nummer 18.”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1929/01/25 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 22-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000578004:mpeg21:p00002
“Advertentie Muziekschool”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1931/02/19 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 23-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000578113:mpeg21:p00004
“VERENIGING TOT BESCHERMING VAN JOODSE MEISJES.”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1937/02/25 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 23-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000582105:mpeg21:p00006
“Advertentie Mendels”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1938/05/27 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 23-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000580065:mpeg21:p00004
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Mendels (geraadpleegd 23 mei 2020).
“stella fontaine”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1939/02/23 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 23-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000580105:mpeg21:p00005
“Advertentie Mathilde Prins – van Son”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 1941/05/09 00:00:00, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 23-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318154:mpeg21:p009.
Diewertje Blok, Dagelijkse Lichtheid, het tienerdagboek van mijn Joodse moeder tijdens de Tweede Wereldoorlog Amsterdam 2022) 36, 179, 187.
illustratie:
“Familiebericht”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1938/03/10 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 21-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000580054:mpeg21:p00004
“Advertentie bakker v d kar”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1918/09/06 00:00:00, p. 15. Geraadpleegd op Delpher op 22-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859695:mpeg21:p015
“Advertentie De Gorter”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1920/07/09 00:00:00, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 22-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859791:mpeg21:p008
“Advertentie Muziekschool”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1931/02/19 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 23-05-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000578113:mpeg21:p00004
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Jansen, C.F. (1895-1961). Linnaeusparkweg 1 – 29a, Gezien van de Hogeweg naar de Linnaeuskade. 15 januari 1925. 010118000110
gepubliceerd:
5 mei 2020
laatst bijgewerkt:
16 september 2022