De Leliegracht ontstond rond 1612. Vanaf de Brouwersgracht werd de grachtengordel in zuidelijke richting gegraven. Aan de kant van de Prinsengracht zijn de restanten van een sluis te herkennen, het water van de Prinsengracht bleef in eerste instantie op polderniveau, terwijl het niveau van het water in de Leliegracht, Keizersgracht en Herengracht op het hogere stadsniveau lag.
Leliegracht 9 – C. M. W. Bernard
De Misthoorn was een van de meest antisemitische krantjes die in de oorlog werd uitgegeven. C. M. W. Bernard adverteerde er in, was makelaar in effecten, en hij woonde in 1942 op nummer 9.
Leliegracht 13 – Rein Sjenitzer
Rein Sjenitzer jr. adverteerde in 1959 in het Nieuw Israëlietisch Weekblad met het bedrijf ‘Overtoom – verkoopassociatie voor metaalindustrieën’ – en naast dit adres was ook de Bloemgracht 51 een contactadres. Rein Sjenitzer (Amsterdam, 19 juli 1917) is inderdaad de oprichter van het bekende bedrijf Overtoom, onder andere in kantoormeubelen. Het bedrijf werd in 1946 opgericht aan de Overtoom en in 1959 ging het bedrijf, wegens ruimtegebrek, naar Den Dolder. In 1986, het jaar dat Rein met pensioen ging, werd het bedrijf verkocht aan Borsumij en in 1995 werd het doorverkocht aan het Franse Manutan. De laatste jaren is de naam Overtoom verdwenen en vervangen door Manutan. Rein Sjenitzer overleed op 16 mei 1998.
Leliegracht 28 – Atelier
Op nummer 28 was er in 1941 een atelier gevestigd van Weensche Modekunst.
Leliegracht 50 – Stork
Op 12 juli 1942 werd er een wijdingsbijeenkomst georganiseerd voor bewoners van het centrum in de Nieuwe Synagoge. Zadok Stork was een van de adressen waar men kaarten kon verkrijgen voor deze bijeenkomst. 
Zadok was de zoon van Gompel Stork (Amsterdam, 5 oktober 1880 – Auschwitz, 26 oktober 1942) die sinds 1932 op dit adres woonde. Gompel was diamantbewerker en zijn vrouw was Esther Spier (Amsterdam, 28 mei 1882 – Auschwitz, 26 oktober 1942). Gompel en Esther hadden drie kinderen,
Jacob (Amsterdam, 20 november 1911), Zadok (Amsterdam, 23 januari 1913) en Reina (Amsterdam, 23 februari 1919).
Jacob verloofde zich in 1934 met Lea Wallage en zat in de oorlog op de Staatsmijnstraat 14 in Kerkrade ondergedoken.
Zadok werd grossier in tabaksproducten en trouwde op 15 april 1942 met Aaltje Goudsmit (Amsterdam, 3 mei 1917). Zij emigreerden in 1956/1957 naar Canada waar Zadok in 1960 overleed.
Reina overleefde de oorlog eveneens, trouwde met Alfred Hen en woonde in 1959 in Toronto. In 1946 kregen zij, in Enschede, hun zoon George.
Leliegracht 54 – L. F. Bosman
Lilly Freddy Bosman (Amsterdam, 15 november 1910 – Amsterdam, 29 april 1991) was apotheker en zij adverteerde in Het Joodsche Weekblad dat ze in 1942 bijlessen scheikunde verzorgde en de theoretische opleiding voor apothekersassistente.
Leliegracht 54 – gezin Lutomirski
Op Leliegracht 54 woonden eveneens de effectenhandelaar Max Lutomirski (Amsterdam, 17 december 1885 – Amsterdam, 4 augustus 1940) en zijn vrouw Rosette Sternheim (Utrecht, 18 augustus 1881 – Bergen-Belsen, 25 december 1944). Lilly Freddy Bosman staat op de persoonskaart van Max Lutomirski in het gedeelte ‘eigen kinderen en stiefkinderen’ vermeld.
Leliegracht 58hs – groenteboer Van Hoeve
Op dit adres was de zaak van de groenteboer gevestigd die Miep Gies in de oorlog hielp om de onderduikers in het achterhuis, waaronder de familie Frank, van aardappelen te voorzien. Hij leverde ze af bij Miep Gies op kantoor. Hij vermoedde wel dat ze voor onderduikers waren, maar wist niet precies wat en hoe.
Hendrikus (Hendrik) van Hoeve was een betrouwbare man. Hendrik werd geboren in Amsterdam op 24 januari 1901, hij overleed in Amsterdam op 12 april 1977. Hij was gehuwd met Hendrika (Riek) Wilhelmina Scholten (Amsterdam, 19 augustus 1912 – Amsterdam, 28 juni 1975) en zij hadden twee kinderen; Stephanus (1938) en Johanna Wilhelmina (1946).
Ook Van Hoeve had onderduikers in zijn huis en dit werd ontdekt. Daarvoor werd hij op 25 mei 1944 gearresteerd en op transport gezet. Hendrik kwam in Concentratiekamp Neuengamme bij Hamburg terecht. Hij overleefde de oorlog.
Anne Frank krijgt te horen dat Hendrik van Hoeve gearresteerd was. Ze schrijft in haar dagboek: ‘Iedere dag wat anders, vanochtend is Van Hoeven gepakt, hij had twee Joden in huis. Het is een zware slag voor ons, niet alleen dat die arme Joden weer aan de rand van de afgrond staan, voor v. Hoeven is het vreselijk. De wereld staat hier op z’n kop, de meest fatsoenlijke mensen worden weggestuurd naar concentratiekampen, gevangenissen en eenzame cellen en het uitschot regeert over jong en oud, rijk en arm.’
bron:
Stadsarchief Amsterdam, woningkaart Leliegracht 58hs
ibidem, persoonskaart Hendrikus van Hoeve
Funda 7 april 2017 http://www.funda.nl/koop/amsterdam/appartement-49105618-leliegracht-58-hs/
“Advertentie”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam“. Amsterdam, 20-06-1941. Geraadpleegd op Delpher op 07-04-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318160:mpeg21:a0030
“Advertentie”. “De misthoorn : onafhankelijk en onpolitiek orgaan tot wering van den joodschen invloed : officieel orgaan van het Comité tot Bestudeering van het Joodsche Vraagstuk“. Driebergen, 21-02-1942. Geraadpleegd op Delpher op 08-04-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010453738:mpeg21:a0020
“Advertentie Bosman”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam“. Amsterdam, 08-05-1942. Geraadpleegd op Delpher op 08-04-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318317:mpeg21:a0059
www.joodsmonument.nl, lemma Max Lutomirski (geraadplaagd 8 april 2017)
ibidem, lemma Gompel Stork (geraadpleegd 8 april 2017)
stadsarchief Amsterdam, persoonskaart Max Lutomirski
ibidem, persoonskaart Gompel Stork
ibidem, gezinskaart Gompel Stork
ibidem, persoonskaart Zadok Stork
www.vbvinfo.nl, onderduikplaats Jacob Stork
www.ushmm.org, holocaust survivors and victims database, lemma Reina Hen-Stork (geraadpleegd 8 april 2017)
“Familiebericht Reina Hen-Stork”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 15-05-1959. Geraadpleegd op Delpher op 08-04-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010873718:mpeg21:a0082
“Familiebericht George Hen”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 26-04-1946. Geraadpleegd op Delpher op 08-04-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872194:mpeg21:a0040
“Binnenland. Een nieuwe gemeentelijke Godsdienstschool.”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 22-11-1907. Geraadpleegd op Delpher op 08-04-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872647:mpeg21:a0038
“Familiebericht Jacob Stork”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 16-03-1934. Geraadpleegd op Delpher op 08-04-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874829:mpeg21:a0087
http://www.volkskrant.nl/economie/sjenitzer-maakte-overtoom-beroemd~a456929/
Illustraties:
“Advertentie”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam“. Amsterdam, 20-06-1941. Geraadpleegd op Delpher op 07-04-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318160:mpeg21:a0030
“Advertentie”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam“. Amsterdam, 20-06-1941. Geraadpleegd op Delpher op 07-04-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318160:mpeg21:a0030
“Advertentie”. “De misthoorn : onafhankelijk en onpolitiek orgaan tot wering van den joodschen invloed : officieel orgaan van het Comité tot Bestudeering van het Joodsche Vraagstuk“. Driebergen, 21-02-1942. Geraadpleegd op Delpher op 08-04-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010453738:mpeg21:a0020
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Eilers, Bernard F. (1878-1951). Leliegracht. Gezien in westelijke richting naar de Prinsengracht. Rechts Leliegracht 60-50 (gedeeltelijk zichtbaar). Links Leliegracht rond 33-51. In het midden vaste brug nummer 62. Op de voorgrond binnenvaartschepen. mei 1910 t/m april 1912. 010186000204.
gepubliceerd:
7 april 2017
laatst bijgewerkt:
27 juli 2023