Deze straat werd aangelegd bij de grote stadsuitbreiding van 1658 en liep van de Heiligewegspoort naar de Leidsepoort in de richting van Leiden. De Leidsestraat was een deel van de Heiligeweg die voerde naar de, tussen Kalverstraat en het Rokin gelegen, ‘Kapel ter Heilige Stede’.
Van 1877 tot 1903 reed er een paardentram door deze straat, na 1903 werd deze vervangen door een elektrische tram. In 1980 werd de straat geherprofileerd waardoor rijweg en trottoirs verdwenen. Het enkelspoor voor de tram werd vervangen door een strengelspoor, zoals dat ook te vinden is in de Utrechtsestraat.
Leidschestraat 4 – H. Culp Jersey Modellen
Helena Anna Maria Culp-Toethuis (Amsterdam, 11 juli 1904) woonde hier vanaf 1936 en zocht in 1942 een hulp in de huishouding.
De zaak die er gevestigd was, H. Culp Jersey Modellen, was de zaak van Hanns Julius Culp (Rotterdam, 24 november 1904 – Auschwitz, 30 september 1942). Voor zover bekend overleefde Helena de oorlog.
Hanns was de zoon van Richard Egon Culp (1877 – 1949) en Hedwig Ostwald (1875 – 1961), en naast Hanns hadden Richard en Hedwig een zoon Willem (Utrecht, 28 februari 1907 – Auschwitz, 26 september 1942). Willem was gehuwd met Betty Woudhuijsen (Haarlem, 31 maart 1913 – Auschwitz, 26 september 1942) en zij probeerden in de oorlog naar Zwitserland te ontkomen. Ze werden in Frankrijk gearresteerd en via Drancy naar Auschwitz gedeporteerd.
Zorgen voor personeel
In april 1942 moest Hanns Culp zijn niet-Joodse personeel ontslaan. Zo ook mej. Braspenning, die sinds februari 1940 bij hem had gewerkt. Hanns gaf zijn personeel een getuigschrift mee en deze is bewaard gebleven.
Leidschestraat 7 – Forty-Four
Forty Four was de herenmodezaak van Salomon Lopes Dias (1871-1928). Kort na de oprichting overleed hij. De zaak werd voortgezet door zijn zonen Jitschak (Jacques, later Jack) en Simon. In de jaren dertig werd Simon (1902 – 1989) door Jacques (1903 – 1995) uitgekocht. Ook de jongste broer Emanuel (1912 – 1983) werkte in Amsterdam en bij de filialen Rotterdam en Den Haag als verkoper en inkoper. Tijdens de oorlog kwamen de winkels onder beheer van een door de bezetter aangewezen Verwalter. Jacques was in 1939 naar Amerika geëmigreerd en begon daar ook een winkel in Baltimore. Daar ging hij zich Jack noemen. Na de oorlog bleef hij de eigenaar van de Forty Four-zaken, Emanuel was er adjunct-directeur en inkoper, tot hij in 1961 door zijn broer werd uitgekocht. Als Emile Lopez werkte hij ook voor de radio en televisie, en dit nam veel tijd in beslag. In 1970 verkocht Jack de winkels aan de Kroonenberg groep.
Leidschestraat 8-10 – Schoenenzaak Pfeijffers
Deze schoenenzaak was op dit adres in 1940 gevestigd.
Leidschestraat 9 – J. Mendels
Op dit adres was de winkel van J. Mendels gevestigd in 1910.
Leidschestraat 19 – bonthandel Cohen
Op dit adres woonde bonthandelaar Eduard Cohen (Assen, 28 juli 1884 – Auschwitz, 22 mei 1944), zijn vrouw Mietje Goldsmith (Winsum, 3 oktober 1881 – Auschwitz, 22 mei 1944) en hun zoon Frits (Amsterdam, 17 juni 1918 – Auschwitz, 30 september 1942). Hun zoon Henri (Amsterdam, 16 april 1915 – 3 mei 1942) woonde op de Albrecht Dürerstraat 23-2.
Leidschestraat 21 – foto Caro
Foto Caro zat in augustus 1942 op dit adres en adverteerde in het Joodsche Weekblad.
Leidschestraat 25 – Boekhandel Cohen
De boekhandel van I. Cohen was hier in 1924 gevestigd.
Leidschestraat 27 – Charles Brandes
Charles Brandes had op dit adres in 1915 een zaak waar op allerlei manieren aan schoonheid gewerkt werd met massage, ontharing en chiropody (behandeling van voeten, likdoorns en spataderen e.d.). Dit bijna op een manier die men niet zou verwachten in 1915.
Carolus Borremeus Brandes (Rotterdam, 21 maart 1854 – Amsterdam, 1 juni 1933) was kapper van beroep. Hij trouwde op 29 november 1877 met Tiessina Suyderhoudt (Amsterdam, 13 november 1854 – Amsterdam, 3 maart 1942), scheidde van haar en op 11 oktober 1911 met Johanna Catharina Niehoff (Amsterdam, 13 februari 1874). Ondanks het feit dat ze zich middels advertenties in het Nieuw Israëlietisch Weekblad (mede) op Joods publiek richtten, waren ze volgens het Stadsarchief Rotterdam katholiek.
Leidschestraat 29 – Pelterijen Emmeriks
C. Emmeriks was bontwerker en had zijn bontzaak op dit adres rond 1892. “Moffen voeren van af ƒ 1,50” slaat natuurlijk op polsmoffen.
Leidschestraat 32 – Schröder
Een zaak met meubelen, maar ook met zaken als peignoirs, was op dit adres gevestigd in 1934.
Leidschestraat 41 – N. Smit
Hier was de schoenenzaak van N. Smit tot december 1929 gevestigd.
Leidschestraat 45 – P. J. Coppen & Co.
Deze zaak, een bontwerker, vestigde zich in 1932 op dit adres.
Leidsestraat 48 – Eichholtz
De delicatessenzaak van Eichholtz op dit adres zette in 1983 in het Nieuw Israëlietisch Weekblad een advertentie waarbij zij zich duidelijk op hun Joodse klanten richtte. Deze zaak is nog steeds op dit adres gevestigd en zit hier al 125 jaar. Bernard Eichholtz opende in 1888 er zijn Handel in Comestibles. Van oudsher richtte de zaak zich op de gegoede Amsterdammer die op de Grachtengordel woonde. Tot 1982 bleef Eichholz een familiebedrijf.
Leidschestraat 49 – N.V. Kleedermakerij “Old Bond Street”
In 1928 was hier deze kledingzaak gevestigd. De zaak had ook een bontafdeling. De zaak werd hier in februari 1928 gevestigd en was van L. van Gelder.
Leidschestraat 50 – Pelterijenhuis
Deze bonthandel werd op dit adres geopend in 1933 en men liet dit vermelden in het Nieuw Israëlietisch Weekblad.
Leidschestraat 56 – Wessel Couzijn
Op 21 oktober 1922 hield Wessel Couzijn (Amsterdam, 18 september 1909 – Amsterdam, 19 februari 1931) zijn bar mitswah. Hij woonde met zijn ouders op dit adres. Wessel was de zoon van Marcus Couzijn (Amsterdam, 21 maart 1880 – Apeldoorn, 29 december 1939) en Rebecca Cohen de Lara (Amsterdam, 14 februari 1883 – Auschwitz, 13 november 1942). Wessel overleed na een ongeval op 21-jarige leeftijd. Zijn ouders woonden toen op het Waterlooplein 41-2. Wessel had een zus, Marianne (Amsterdam, 19 augustus 1911 – Sobibor, 21 mei 1943).
Leidschestraat 56hs – Eugen Heimlich
Eugen Heimlich (Boedapest, 4 oktober 1884 – Auschwitz, 31 december 1943) was importeur van Hongaarse artikelen.
Leidschestraat 58 – L. E. Streep
Kleermaker L. E. Streep ging in mei 1896 van de Nieuwe Amstelstraat 43-45 naar dit adres.
Levie Ephraim Streep (Amsterdam, 18 oktober 1849 – 21 oktober 1928) was kleermaker. Hij was gehuwd met Marianne van Os (Amsterdam, 9 oktober 1853 – Amsterdam, 26 januari 1929. Zij hadden de volgende kinderen:
Ephraim (Amsterdam, 8 september 1874 – Amsterdam, 20 oktober 1941),
Jacques (Amsterdam, 18 oktober 1876 – Auschwitz, 5 oktober 1942),
Sophia (Amsterdam, 12 december 1877 – Amsterdam, 30 juni 1941 (?) – begraven 1 juli 1941),
Alida (Amsterdam, 24 januari 1879 – Amsterdam, 11 september 1942),
Emanuel (Amsterdam, 19 februari 1882 – Apeldoorn, 4 juni 1919),
Jerris Clara (Amsterdam, 7 september 1886 – Amsterdam, 11 september 1942).
Verschillende leden uit dit gezin hebben onder druk van de omstandigheden in de Tweede Wereldoorlog een einde aan hun leven gemaakt – NIOD, Archief Joodse Raad, doos 36d, brief dd 16 september 1942.
Leidschestraat 58 – Maison Henri Lorjè
Maison Henri Lorjè zocht in februari 1904 een winkeljuffrouw in de zaak met paraplu’s, parasols en bont.
Leidschestraat 60 – Maison Blitz
In 1918 was hier Maison Blitz gevestigd. Middels een advertentie zocht men een kostuumnaaister.
Leidschestraat 68 – opticiens Gebroeders Prins
Deze zaal werd hier gevestigd in 1931. Hiervoor werd de zaak op het Spui en de Kerkstraat opgeheven.
Leidschestraat 70-72 – N. Smit
In 1929 verplaatste N. Smit zijn schoenenzaak van de Leidschestraat 41 naar dit adres.
Leidschestraat 71 – M. Lewin
M. Lewin was dames-tailleur en verplaatste zijn zijn in augustus 1909 van de Nieuwe Prinsengracht 104 naar dit adres.
Leidschestraat 76-78 – methode Henskens
De Methode Henskens, voor ontharing, was op dit adres gevestigd in 1931 en adverteerde in het Nieuw Israëlietisch Weekblad.
Leidschestraat 76 – Adviesbureau Kruisman & Co.
Op dit adres woonde Elsje Halberstadt, houder van dit adviesbureau. Elsje (Amsterdam, 9 november 1882 – Sobibor, 21 mei 1943) was een dochter van Jacob Halberstadt (1857 – 1923) en Rosine Rosen (1854 – 1939).
Leidschestraat 79 – Schneider
Het behangselmagazijn van Christiaan Bernardus Schneider (Amsterdam, 3 december 1858) was op dit adres gevestigd in april 1900.
Leidschestraat 80 – Franssen’s Luxe schoenen
Deze schoenenzaak was hier in 1938 gevestigd.
Leidschestraat 82-84 – Restaurant Dikker & Thijs
In maart 1943 smeedde verzetsgroep C6 een complot om in dit restaurant de leider van de NSB, Mussert, neer te schieten. Een kelner van het restaurant zat in het complot. Het ging niet door, Dikker & Thijs werd door de bezetter aangemerkt als ‘luxe bedrijf’ en een dag voor de aanslag gesloten.
Leidschestraat 85 – De Volksche Boekhandel
Deze boekhandel was een NSB-boekhandel en op dit adres gevestigd in 1942. Deze boekhandel adverteerde in het antisemitische blad De Misthoorn. In 2016 is hier het falafel-restaurant Maoz gevestigd.
Leidschestraat 87 – Henny Lipinski
Henny (Hinda) Lipinski (Rusecz, – Auschwitz, ) verloofde zich op 27 november 1927 met kapper Bernard Vrengel (Winschoten, – Polen, ). Zij kregen een dochter Liba (Amsterdam, – Auschwitz, ) en woonden aan het begin van de oorlog op de Tilanusstraat 68-3.
Leidschestraat 87 – kapper Fiszbajn
Kapper Fiszbajn was op dit adres gevestigd en werd in juli 1942 aangemerkt als een Joodsch Lokaal. Dat was de naam van de eigenaar, de zaak stond bekend als Maison Neustadt. Faijwel Fiszbajn werd op 3 mei 1911 geboren in Polen en woonde op 87b-hs.
Leidschestraat 92 – sigarenmagazijn Martijn van Dam
Dit sigarenmagazijn had in 1938 vestigingen op het Westeinde 1, de Reguliersbreestraat 46, Nieuwendijk 78 en de Leidsestraat 92. Op dit adres was volgens Joods Monument Alexander Frederik van Dam (Amsterdam, 6 april 1900 – Auschwitz, 14 februari 1943) woonachtig.
Leidschestraat 95 – Kempinski Amsterdam
Restaurant en Wijnhandel Kempinski was hier gevestigd in 1940 en adverteerde in het Nieuw Israëlietisch Weekblad. In 1937/1938 werden met dit adres ook advertenties geplaatst met de naam “Delicateria”, waarbij koffie en thee ƒ 0,10 kostte. In 1926 was hier een lunchroom van Koffie Hag gevestigd.
Leidsestraat 97 – Miss Etam
In dit pand was Miss Etam gevestigd.
Leidschestraat 98 – Etiène Frères
Dit bedrijf, Etiène Frères, was een wijnhandel en werd opgericht door vier Joodse zakenlui.
Leidschestraat 107 – firma Effing
De gebroeders Zahn hadden hun kristal- en glaswinkel op het Singel. Volgens een advertentie van mei 1909 in het Nieuw Israëlietisch Weekblad blijkt dat deze zaak nu van de firma Effing was, en een zaak in kristal en glas opende op dit adres. De gevel van Zahn is nog steeds te zien op het Singel.
Bron:
“Advertentie Emmeriks”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 16-09-1892. Geraadpleegd op Delpher op 03-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858576:mpeg21:a0005
“Advertentie foto Caro”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam“. Amsterdam, 07-08-1942. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318330:mpeg21:a0063
“Eerste lijst van zaken, die gekenmerkt zijn als „Joodsch lokaal” Kappers”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam“. Amsterdam, 10-07-1942. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318326:mpeg21:a0001
“Advertentie Maison Neustadt”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam“. Amsterdam, 10-07-1942. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318326:mpeg21:a0043
“Advertentie Volksche Boekhandel”. “De misthoorn : onafhankelijk en onpolitiek orgaan tot wering van den joodschen invloed : officieel orgaan van het Comité tot Bestudeering van het Joodsche Vraagstuk“. Driebergen, 06-06-1942. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010453753:mpeg21:a0019
“Advertentie Culp”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam“. Amsterdam, 09-01-1942. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318189:mpeg21:a0034
www.joodsmonument.nl, lemma Hanns Julius Culp (geraadpleegd 10 december 2016)
“Advertentie Kempinski”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 02-08-1940. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858243:mpeg21:a0038
Advertentie Pfeijffers”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 19-04-1940. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874620:mpeg21:a0054
“Advertentie Martijn van Dam”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 30-12-1938. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874656:mpeg21:a0010
“Advertentie Franssen’s”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 23-09-1938. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874642:mpeg21:a0018
“Advertentie Delicateria”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 24-12-1937. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872989:mpeg21:a0031
“Advertentie Schröder”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 05-01-1934. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874879:mpeg21:a0013
“EEN NIEUW MAGAZIJN Pelterijenhuis”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 01-09-1933. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874860:mpeg21:a0092
“Advertentie P J Coppen & Co”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 23-09-1932. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874796:mpeg21:a0021
“EEN NIEUWE AFDEELING gebroeders PRINS.”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 16-10-1931. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874722:mpeg21:a0114
“Advertentie ontharing”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 10-04-1931. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858664:mpeg21:a0051
“Advertentie N Smit”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 27-12-1929. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874396:mpeg21:a0007
www.joodsmonument.nl, lemma Leidschestraat 56, 76, 92 (geraadpleegd 10 december 2016)
“Advertentie Old Bond Street”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 02-11-1928. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858058:mpeg21:a0012
“OLD BOND STREET”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 24-02-1928. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858044:mpeg21:a0099
“Advertentie Koffie Hag”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 02-04-1926. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871910:mpeg21:a0030
“Advertentie boekhandel Cohen”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 02-05-1924. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872479:mpeg21:a0027
“Advertentie Blitz”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 01-02-1918. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860543:mpeg21:a0024
“Advertentie Brandes”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 16-04-1915. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859561:mpeg21:a0015
stadsarchief Rotterdam, gezinskaart Brandes
“Advertentie”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 06-08-1909. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872738:mpeg21:a0008
“De firma J.C. Effing voorheen Gebr. Zahn,”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 30-04-1909. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872689:mpeg21:a0044
“Advertentie lorje”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 12-02-1904. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871689:mpeg21:a0023
“Advertentie Schneider”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 13-04-1900. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874250:mpeg21:a0005
“Advertentie Streep”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 01-05-1896. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858480:mpeg21:a0004
Eichholtz “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 09-09-1983, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 24-09-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859037:mpeg21:p022
www.maxvandam.info, lemma Levie Ephraim Streep (geraadpleegd 10 dec 2016)
stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Levie Ephraim Streep
Stadsarchief Amsterdam, gezinskaart Culp, H.J. – 24-11-1904 – 5422-0289-2160
Dikker & Thijs: Bianca Stigter, Atlas van een bezette stad. Amsterdam 1940 – 1945 (Amsterdam 2019) 186.
Leidsestraat 79, Schneider, Stadsarchief Amsterdam Overgenomen delen Amsterdam 1930, archiefnummer 5416, inventarisnummer 213
kapper Fiszbajn, Stadsarchief Amsterdam Gezinskaarten Amsterdam 1893-1939, archiefnummer 5422, inventarisnummer 403
informatie Forty Four per email A Lopes Dias, d.d. 9 oktober 2020
Illustratie:
“Advertentie Emmeriks”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 16-09-1892. Geraadpleegd op Delpher op 03-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858576:mpeg21:a0005
“Advertentie foto Caro”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam“. Amsterdam, 07-08-1942. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318330:mpeg21:a0063
“Advertentie N Smit”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 27-12-1929. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874396:mpeg21:a0007
“Advertentie Streep”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 01-05-1896. Geraadpleegd op Delpher op 10-12-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858480:mpeg21:a0004
Eichholtz “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 09-09-1983, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 24-09-2017, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859037:mpeg21:p022
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Hoffman, Gerbrand (1880-1955). Julianafeesten 1910. Gezien vanaf brug Prinsengracht naar Leidsestraat. Op de achtergrond: Stadsschouwburg. 26 mei 1910 t/m 2 juni 1910. OSIM00008004880
Laatst bijgewerkt:
27 oktober 2020