De Kraaipanstraat is een straat in de Transvaalbuurt. Deze buurt ligt ingeklemd tussen de Ringvaart en de spoordijk. In 1903 tekende Berlage het stratenplan. Het werd de eerste geplande arbeidersbuurt van Amsterdam, en een proeftuin voor de sociale woningbouw. De populatie was overwegend Joods en kwam uit de oude voornamelijk Joodse buurten rond het Waterlooplein en daarmee kreeg de buurt een heel eigen karakter.
Kraaipanstraat 5 – Em. Ed. Cardozo
Em. Ed. Carodozo woonde op dit adres in 1928 en was vertegenwoordiger voor de firma G. Uyt den Boogard Wzn, Gelderse Stoomwasscherij.
Kraaipanstraat 44hs – Aaron en Jetje Rooijen
Op 28 april 1923 vierde Maurice van Rooijen zijn Bar Mitswa (kerkelijk meerderjarig). Maurice was een zoon van Jetje Engelander (Amsterdam, – Sobibor, ) en Aaron van Rooijen (Amsterdam, – Auschwitz, ). Aaron en Jetje woonde aan het begin van de oorlog op de Kraaipanstraat 44hs, ten tijde van de Bar Mitswa van hun zoon op de Lange Houtstraat 59.
Kraaipanstraat 58 – Louis Bothaschool
Voor de oorlog was dit de Louis Bothaschool. Hoofd van de school was Eli van Tijn. Van oktober 1941 tot september 1943 bepaalde de bezetter dat deze school alleen voor Joodse kinderen was, wat binnen de hoofdzakelijk Joodse Transvaalbuurt een logische keus was. Eli van Tijn, zelf Joods, bleef hoofd van de school. Hij organiseerde verzet vanuit deze school met de groep Gerretsen. Op zolder was voor veel mensen een onderduikplaats, te bereiken via een luik boven het kolenhok.
Kraaipanstraat 60 – Talmoed Thoraschool
Hier was de Talmoed Thoraschool. Voor de oorlog een Joodse lagere school. Op 30 april, 1 en 3 mei 1942 werden hier de Jodensterren verkocht en werd deze locatie gebruikt als Voorlichtingsbureau van de Joodse Raad. Voor Amsterdam waren er 569355 sterren beschikbaar, die gebruikt werden voor de identificatie van Joodse bewoners door de bezetter én ook nog betaald moesten worden. De sterren werden gemaakt bij Stoomweverij De Nijverheid in Enschede. Dit was een Joodse textielfabriek onder Duits beheer.
In september 1943 werd het voorlichtingsbureau verplaatst naar het Afrikanerplein 19.
Kraaipanstraat 67-1 – gezin Leger
Op 67-1 woonde het Liebman Leger (Amsterdam, 28 mei 1883 – Auschwitz, 29 oktober 1942), diamantbewerker en getrouwd met Vogeltje Polak (Amsterdam, 10 april 1888 – Auschwitz, 29 oktober 1942). Zij hadden vier kinderen: Jeannette, Rachel (Amsterdam, 7 februari 1917 – Auschwitz, 31 januari 1944), Dora (Amsterdam, 31 augustus 1924 – Auschwitz, 30 september 1942) en Samuel (Amsterdam, 2 april 1927 – Auschwitz, 28 februari 1943).
Jeannette is de enige overlevende van de Tweede Wereldoorlog, de rest van het gezin is vermoord in Auschwitz. Jeannette is na de oorlog naar Palestina gegaan, is daar getrouwd en stichtte een gezin. Inmiddels is zij overleden, maar haar kinderen willen graag meer weten over hun familie. Hun moeder was te emotioneel was om er over te vertellen. Deze informatie wordt gezocht door de onderduikfamilie waar Jeannette ondergedoken heeft gezeten, zodoende hebben zij altijd een zeer intens contact met Jeannette en haar gezin. Informatie die wordt gezonden aan ons wordt doorgestuurd.
Kraaipanstraat 69-2 – Judy Buijtekant
Judy Buijtekant verloofde zich op 26 december 1941 met Arie Wijnschenk. Dit adres was het adres van haar ouders. Judith Buijtekant (Amsterdam, – Auschwitz, ) was de dochter van Mietje Krieker (Amsterdam, – Sobibor, ) en koopman Isaäc Buijtekant (Amsterdam, – Auschwitz, ). Ze verloofde zich met Aron Wijnschenk (Amsterdam, – Sobibor, ). Mietje en Isaäc hadden naast Judith de volgende kinderen: Nathan (Amsterdam, – Sobibor,
bron:
“Advertentie Cardozo”. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 1928/03/23 00:00:00, Geraadpleegd op Delpher op 05-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000579055:mpeg21:p00010
“Advertentie onderwijzeres”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1940/01/12 00:00:00, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 05-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874606:mpeg21:p003
“Familiebericht Buytekant”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 1941/12/26 00:00:00, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 05-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318187:mpeg21:p008
www.joodsmonument.nl, lemmata gezin Buijtekant (geraadpleegd 5 december 2020).
“Voorlichtingsbureau verhuist”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 1942/09/11 00:00:00, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 05-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318336:mpeg21:p001
illustratie:
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank, Kraaipanstraat 2-38 (links, v.r.n.l.), ontworpen door de architecten Gratama en Versteeg (1922-1923), gezien in oostelijke richting naar de achterzijde van de huizen aan de Schalk Burgerstraat. Rechts Kraaipanstraat 47-51 (v.l.n.r.). Ca. 1930. OSIM00004001416
“Advertentie onderwijzeres”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1940/01/12 00:00:00, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 05-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874606:mpeg21:p003
“Familiebericht Buytekant”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 1941/12/26 00:00:00, p. 8. Geraadpleegd op Delpher op 05-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318187:mpeg21:p008
“Voorlichtingsbureau verhuist”. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 1942/09/11 00:00:00, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 05-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318336:mpeg21:p001
laatst bijgewerkt:
5 december 2020