Advocaat en procureur Joseph van Dijk (Amsterdam, – Haifa, ) woonde op de Sarphatistraat 68hs met zijn vrouw Rosette de Vries (Haarlem, – Haifa, ) en zijn dochters Elisabeth Judith (1933) en Judith (1935).
Mizrachie
Joseph was actief voor de Mizrachie (religieus zionisme) en op 8 mei 1933 werd er op zijn kantoor op de Sarphatistraat een les ter kennismaking gegeven van een cursus nieuw Hebreeuws.
Oorlog
Joseph was actief in de Joodse gemeenschap. Tijdens de oorlog probeerde hij, en hij sprak goed Duits, gevangen genomen Joden vrij te krijgen. Maar ook het gezin van Joseph en Rosette ontkwam niet aan de arrestaties.
In 1943 werd er door drie nazi’s aangebeld en werd het gezin medegedeeld: ‘Jullie hebben vijf minuten, sta dan klaar’. Rosette kleedde Elisabeth en Judith in meerdere lagen kleding en het gezin werd naar de Hollandsche Schouwburg gebracht. Leden van het verzet konden de dochters wegsmokkelen, maar Elisabeth en Judith wilden bij hun ouders blijven.
Op de avond van Rosj Hasjana 1943, het Joodse nieuwjaar, in september, werd het gezin overgebracht naar Westerbork. Elke dinsdag vertrokken de transporten vanuit Westerbork naar het oosten en voor elke deportatie was er een angstaanjagende sfeer in het kamp. In een van de deportaties moest een grootvader van Judith, Henri van Dijk (Amsterdam, – Auschwitz, ) mee naar Auschwitz, waar hij werd vermoord. Zijn eerste vrouw, Elisabeth Philips (Amsterdam, – Amsterdam, ) was al eerder overleden.
Het gezin van Rosette en Joseph werd naar Bergen-Belsen gestuurd. Ook de andere grootouders, rabbijn Simon Philip de Vries (Neede, – Bergen-Belsen, ) en Judith de Jong (Haaksbergen, – Bergen-Belsen, ), waren mee naar dit kamp en vanwege de verschrikkelijke omstandiheden in Bergen-Belsen overleden zij daar.
Ook moeder Rosette sprak goed Duits en moest werken in de kantoren van de nazi’s. Ze stal verbrande korsten brood en gaf deze aan haar dochters. Judith leerde in het kamp, met name rekenen en handwerken. Zo maakte ze samen met haar zus Elisabeth een kleedje voor de challe (gevlochten brood) voor de sjabbat, borduurde er Hebreeuwse teksten op en bewaarde het droge brood er in.
In april 1945 werd het gezin op een trein gezet. Dit was een trein van het ‘verloren transport‘. Veel gevangenen stierven in die trein. Tijdens een van de keren dat de train stopte lukte het Elisabeth en Judith om uit de trein te gaan en een zak aardappelen te pakken te krijgen, de redding voor velen in de wagon. Na twee weken bevrijdde het Rode Leger de trein in de buurt van Tröbitz.
Judith kwam daarna in Zwitserland terecht en ontmoette Saul Sohlberg daar, die ze kende van de lagere school in Amsterdam. Ze trouwden en maakten alija in 1959. Ze hebben nu vier kinderen, 24 kleinkinderen en 33 achterkleinkinderen.
Judith Sohlberg – van Dijk – Jom Hasjoa 2023
Op 17 april 2023 was Judith een van de zes personen die een toorts hebben aangestoken tijdens de plechtigheid voor Jom Hasjoa in Yad Vasjem in Jerusalem. Deze toortsen representeren de zes miljoen Joden die werden vermoord en worden aangestoken door overlevenden van de Holocaust.
Noam Sohlberg, de zoon van Judith, is een van de leden van het hooggerechtshof in Israël.
bron:
Joseph van Dijk, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 208.
Judith van Dijk, Familiebericht. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 26-04-1935, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 16-04-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000582009:mpeg21:p00004.
Elisabeth Judith, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 10-03-1933, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 16-04-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874820:mpeg21:p006.
Mizrachie, STADSNIEUWS.. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 05-05-1933, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 16-04-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000581010:mpeg21:p00009.
Judith Sohlberg, Yad Vasjem, https://www.yadvashem.org/remembrance/archive/torchlighters/sohlberg.html (geraadpleegd 16 april 2023).
Noam Sohlberg, informatie met dank aan Herbert Markus.
illustratie:
Judith van Dijk, Familiebericht. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 26-04-1935, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 16-04-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000582009:mpeg21:p00004.
gepubliceerd:
16 april 2023
laatst bijgewerkt:
1 mei 2023