De bezetter wees in Amsterdam een groot aantal scholen aan en bepaalde dat daar uitsluitend Joodse leerlingen les kregen van Joodse leerkrachten. De Bode, Orgaan van den Bond van Nederlandse Onderwijzers, gaf op 3 oktober 1941 een overzicht van deze scholen:
ORGANISATIE ONDERWIJS AAN JOODSE KINDEREN.
A. Er worden opgericht in totaal 24 openbare Joodse inrichtingen van onderwijs, namelijk:
Drie scholen voor voorbereidend onderwijs, waaronder enkele met Montessoriklassen;
Zestien scholen voor gewoon lager onderwijs, waarvan één in het bijzonder is bestemd voor het Montessori-onderwijs;
Eén school voor voortgezet gewoon lager onderwijs,
Eén school voor uitgebreid lager onderwijs;
Eén school voor buitengewoon lager onderwijs;
Twee scholen voor middelbaar en voorbereidend hoger onderwijs, waarvan de ene zal zijn een hogere burgerschool met 5-jarige cursus A en de andere een Lyceum.
Deze scholen zullen voorlopig zijn openbare scholen. Zij zullen des Zaterdags, evenals des Zondags, gesloten zijn. Ook des Woensdagsmiddags wordt les gegeven.
B. De scholen worden aangeduid als volgt:
de voorbereidende scholen: „Joodse Voorbereidende School” en een letter;
de scholen voor gewoon lager onderwijs, waar geen Montessori-onderwijs wordt gegeven: „Joodse School voor Gewoon Lager Onderwijs” en een nummer;
de school voor gewoon lager onderwijs, waar Montessori-onderwijs wordt gegeven: „Joodse Montessorischool voor Gewoon Lager Onderwijs”;
de school voor Voortgezet Gewoon Lager Onderwijs: „Joodse School voor Voortgezet Gewoon Lager Onderwijs”;
de school voor uitgebreid lager onderwijs: „Joodse School voor Uitgebreid Lager Onderwijs”;
de school voor buitengewoon lager onderwijs: „Joodse School voor Buitengewoon Lager Onderwijs”;
de hogere burgerschool: „Joodse Hogere Burgerschool met 5-jarige cursus A”;
het lyceum: “Joods Lyceum”.
C. de scholen zullen worden gevestigd en worden samengesteld als volgt:
1. Joodse voorbereidende school Ir. A: in het schoolgebouw aan de Sparrenweg 11 (thans openbare school voor gewoon lager onderwijs, genaamd Vrolikschool) met één buitenklasse in het schoolgebouw aan de Nieuwe Uilenburgerstraat 27, twee buitenklassen (Montessori-onderwijs) in het schoolgebouw aan de 2e Boerhaavestraat 82 (thans 4e Openbare Lagere Montessori-school) één buitenklas in het schoolgebouw aan de Plantage Muidergracht 20. (Thans openbare school voor gewoon lager onderwijs genaamd Plantageschool);
2. Joodse voorbereidende school Ir. B: in het schoolgebouw aan de Joubertstraat 15 (thans openbare school voor Voorbereidend Onderwijs No. 25) met één buitenklas in het schoolgebouw aan de 1e van Swindenstraat 135 (thans openbare school voor voorbereidend onderwijs No. 15);
3. Joodse voorbereidende school Ir. C: in het schoolgebouw aan het Daniël Willinkplein 11 (thans openbare school voor voorbereidend onderwijs No. 42). De school zal 2 Fröbel- en 2 Montessori-klassen tellen.
4. Joodse school voor Gewoon Lager Onderwijs No. 1: in het schoolgebouw Oude Schans No. 35 (thans openbare school voor gewoon lager onderwijs, genaamd Van Alphenschool);
5. Joodse school voor Gewoon Lager Onderwijs No. 2: in het schoolgebouw aan de Nieuwe Uilenburgerstraat 96 (thans openbare school voor gewoon lager onderwijs, genaamd J. D. Meyerschool);
6. Joodse school voor gewoon lager onderwijs No. 3: in het schoolgebouw Waterlooplein 24 (thans openbare school voor gewoon lager onderwijs, genaamd Waterlooschool);
7. Joodse school voor gewoon lager onderwijs No. 4: in het schoolgebouw PIantage Muidergracht 20 (thans openbare school voor gewoon lager onderwijs);
8. Joodse school voor gewoon lager onderwijs No. 5; in het schoolgebouw aan de Sparrenweg 11 (thans openbare school voor gewoon lager onderwijs, genaamd Vrolikschool);
9. Joodse school voor Gewoon Lager Onderwijs No. 6: in het schoolgebouw aan de Sparrenweg 11 (thans openbare school voor G.L.0., genaamd Camperschool) met drie buitenklassen in het schoolgebouw aan de 1e van Swindenstraat 135 (thans openbare school voor V.O. No. 15);
10. Joodse school voor Gewoon Lager Onderwijs No. 7: in het schoolgebouw aan de President Brandstraat 7 (thans openbare school voor G.L.0., genaamd Christiaan de Wetschool);
11. Joodse school voor gewoon lager onderwijs No. 8: in het schoolgebouw aan de President Brandstraat 9 (thans openbare school voor G.L.0., genaamd President Brandschool);
12. Joodse school voor G.L.O. No. 9: in het schoolgebouw Kraaipanstraat 58 (thans openbare school voor G.L.O., genaamd Louis Bothaschool);
13. Joodse school voor G.L.O. No. 10: in het schoolgebouw aan de Jekerstraat 84 (thans openbare school voor G.L.0., genaamd Vondelschool);
14. Joodse school voor G.L.O. No. 11: in het schoolgebouw aan de Jekerstraat 86 (thans openbare school voor G.L.0., genaamd Michel de Klerkschool);
15. Joodse school voor G.L.O. No. 12: in het schoolgebouw Borssenburgplein 13 (thans openbare school voor G.L.O., genaamd Borssenburgschool);
16. Joodse school voor G.L.O. No. 13: in het schoolgebouw aan de Jan van Eyckstraat 21 (thans openbare school voor G.L.O., genaamd Daltonschool);
17. Joodse school voor G.L.O. No. 14: in het schoolgebouw aan de Cliffordstraat 36 (thans buiten gebruik);
18. Joodse school voor gewoon lager onderwijs No. 15: in het schoolgebouw aan de Floraweg 15 (waarin vroeger gevestigd is geweest de openbare school voor G.L.0., genaamd Campanulaschool);
19. Joodse Montessorischool voor G.L.O.: in het schoolgebouw aan de 2e Boerhaavestraat 82 (thans 4e Montessorischool voor G.L.O.) met drie buitenklassen in het schoolgebouw aan het Daniël Willinkplein 11;
20. Joodse school voor Voortgezet Gewoon Lager Onderwijs: in het schoolgebouw aan de Smitstraat 39 (thans openbare school voor V.G.L.O. No. II);
21. Joodse school voor Uitgebreid lager onderwijs: in de schoolgebouwen aan de Christiaan de Wetstraat 21/23 (thans buiten gebruik);
22. Joodse school voor Buitengewoon Onderwijs: in het schoolgebouw aan de Plantage Muidergracht 26/28 (thans openbare school voor G.L.0. genaamd Kingmaschool) met drie buitenklassen in het schoolgebouw aan de Joubertstraat 15 (thans openbare school voor V.O. No. 25);
23. Joodse Hogere Burgerschool met 5-jarige cursus A: in het schoolgebouw aan de Mauritskade 24 (thans openbare scholen voor U.L.O. genaamd Therese Schwartzeschool en Joseph Israëlsschool);
24. Joods Lyceum: in het schoolgebouw aan de Voormalige Stadstimmertuin 1 (thans openbare school voor U. genaamd Amstelschool) en het schoolgebouw aan de Lepelstraat 22 (thans openbare school voor V.G.L.O. X (in te richten voor natuurkunde, scheikunde, nat. historie en hand- en lijntekenen.
D. Als gevolg van de in verband met de organisatie van het onderwijs aan Joodse kinderen worden: 1e. met ingang van een nader te bepalen datum opgeheven: de openbare scholen voor voorbereidend onderwijs:
No. 2 Roetersstraat 1a,
No. 25 Joubertstraat 15 en
No. 43 Dongestraat 8,
de openbare scholen voor gewoon lager onderwijs:
Van Alphenschool, Oudeschans 35,
J. D. Meyerschool, Nieuwe Uilenburgerstraat 96,
Waterlooschool, Waterlooplein 24,
Plantageschool, Plantage Muidergracht 20,
Vrolikschool, Sparrenweg 11,
Camperschool, Sparrenweg 11,
Christiaan de Wetschool, President Brandstraat 7,
President Brandschool, President Brandstraat 9,
President Steynschool, Laing’s Nekstraat 44,
Louis Bothaschool, Kraaipanstraat 58,
Dintelschool, Dintelstraat 5,
Michiel de Klerkschool, Jekerstraat 86,
Borssenburgschool, Borssenburgplein 13,
Graaf Floris Ve school, Smaragdplein 3,
Hendrik Westerschool, Weesperplein 22,
School 10 voor G.L.0., Lepelstraat 22,
de openbare school voor Uitgebreid Lager Onderwijs, genaamd Ruysdaelschool, Van Ostadestraat 103.
2e. zijn of worden verplaatst:
V.O. 15 van 1e van Swindenstraat 133 naar Pontanusstraat 68,
Oranje Vrijstaatschool van Smitstraat 37 naar Laing’s Nekstraat 44,
Vondelschool van Jekerstraat 84 naar Dintelstraat 5,
Daltonschool van J. van Eyckstraat 21 naar Corellistraat 1,
4e Lagere Montessorischool van 2e Boerhavestraat 22,
V.G.L.O. II van Smitstraat 39 naar W. Beukelsstraat 42,
Amstelschool van Voormalige Stadstimmertuin naar v. Ostadestraat 103,
Therese Schwartzeschool van Mauritskade 24 naar Weesperplein 22,
Joseph Israëlsschool van Mauritskade 24 naar Bankastraat 20.
Een volgend maal hopen wij iets te kunnen mededelen over de personeelsbezetting dezer scholen.
De school die hier is genoemd, en na het bekend maken van deze maatregelen toch haar Joodse leerlingen kon behouden door een bijzondere noodgreep waar het bestuur bij de bezetter voor pleitte, is de Wilhelmina-Catharina school.
bron:
De Bode. 3 oktober 1941. Geraadpleegd op Delpher op 14-12-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMIISG10:000652029:00001 (461, 462).
Met dank aan R. Sanders (email 28 januari 2024).
gepubliceerd:
14 december 2020
laatst bijgewerkt:
28 januari 2020