In 1881 werd in Groningen het familiebedrijf Simson opgericht door Jehuda Levi (Louis) Wijnberg, zoon van manufacturenkoopman Eliazar Josef Wijnberg en Roosje Aptroot. Louis trouwde met Judik Aptroot (Leek, 26 augustus 1859 – 1939). Wijnberg vond solutie uit, een rubberlijm op basis van tolueen. Hij koos de naam Simson als handelsnaam, een verwijzing naar de sterke Simson uit de Bijbel. In 1894 werd de lijm in een oude sigarenfabriek in Groningen geproduceerd en door de stankoverlast verhuisde men in 1896 naar een nieuwe locatie. Het gezin Wijnberg verhuisde in 1915 naar Amsterdam. In 1921 werd de fabriek aan de Meeuwenlaan 90 in Amsterdam-Noord geregistreerd.
Louis overleed op 10 april 1926 en hij werd opgevolgd door zijn zoon Leonard. Leonard (Groningen, – Tsjechowitz, ) was gehuwd met Henriëtte Cohen (Groningen, – Auschwitz, ) en zij hadden drie zoons; scheikundige en hoogleraar Hans (Amsterdam, 29 november 1922 – Midlaren, 25 mei 2011), Louis (Loek) en Robert (Amsterdam, – Auschwitz, ).
In 1939 werd de oorlogsdreiging voelbaar en Hans en Loek werden op de boot gezet om bij een kennis in New York te gaan wonen. Het gezin woonde in die tijd op de Oranje Nassaulaan 145 in Overveen. In 1941 werden alle bezettingen in beslag genomen door de bezetter en door gebrek aan grondstoffen kon de fabriek niet meer produceren. Voor de deportatie moest het gezin verhuizen naar de Zuider Amstellaan 103-2 in Amsterdam waar ze op 6 november 1942 werden ingeschreven.
Na de oorlog kon het familiebedrijf een doorstart maken onder leiding van de kampoverlevende Sandor Salmagne (Recklinghausen, 30 april 1922 – Osceola, VS, 13 januari 1995). Hans en Loek werden vennoten en verkochten later hun aandeel in het bedrijf. Er volgden verhuizingen van de onderneming en in 1955 verliet het bedrijf Amsterdam en ging naar Mijdrecht.
Sandor was een van de ‘oude kampbewoners’ en werd op 27 februari 1940 verordenend om naar Westerbork te gaan en volgens de latere kaart van de Joodse Raad er op 10 mei 1940 daadwerkelijk ingeschreven. Dat was in de periode dat Westerbork nog een vluchtelingenkamp was, Sandor was gevlucht uit nazi-Duitsland. Hij verbleef vijf jaar in Westerbork, was wachtmeester bij de kamppolitie, de OD (Ordedienst). Sandor kreeg een relatie met een van de revuemeisjes in het kamp, Beatrice Lissauer (1925), net zoals hij een vluchteling uit Duitsland. Ze trouwden op 23 mei 1945 in een van de barakken in Westerbork. Het huwelijk hield geen stand, in de jaren zestig ging Sandor met zijn nieuwe vrouw naar Spanje en in 1980 emigreerde hij met zijn gezin naar de Verenigde Staten.
bron:
Simson (lijmfabriek) op wikipedia via https://nl.wikipedia.org/wiki/Simson_(lijmfabriek) (geraadpleegd 6 juli 2021)
Bedrijven naar Mijdrecht verplaatst. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 07-10-1955. Geraadpleegd op Delpher op 07-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000041585:mpeg21:p002
Advertentie. “Oprechte Haarlemsche courant”. Haarlem, 29-05-1940, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 07-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110530092:mpeg21:p004
kaart Joodse Raad Leonard Wijnberg via Arolsen Archives, 130399953
kaart Joodse Raad Sandor Salmagne via Arolsen Archives, 130367008
Sandor Salmagne op Bevrijdingsportretten via https://bevrijdingsportretten.nl/portret/sandor-salmagne-beatrice-lissauer/ (geraadpleegd 7 juli 2021)
illustratie:
Bedrijven naar Mijdrecht verplaatst. “Algemeen Handelsblad”. Amsterdam, 07-10-1955. Geraadpleegd op Delpher op 07-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=KBNRC01:000041585:mpeg21:p002
Advertentie. “Oprechte Haarlemsche courant”. Haarlem, 29-05-1940, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 07-07-2021, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110530092:mpeg21:p004
gepubliceerd:
7 juli 2021
laatst bijgewerkt:
7 juli 2021