Isaac Gosschalk (geboren als Izak) werd op 18 april 1838 op de Nieuwe Herengracht 14 (nu 85) in Amsterdam geboren. Zijn vader, Hijman Hartog Gosschalk (1799 – 1895), was arts. Zijn moeder was Hester Hijmans (1806 – 1873).
In 1858 ging Isaac naar Zürich om aan de Eidgenössisches Polytechnikum de opleiding tot bouwkundige te volgen. Dat was uitzonderlijk, in zijn tijd werd men architect door van onder af aan te beginnen als tekenaar bij een gevestigd bouwheer. Het instituut in Zürich was in die tijd de beste opleiding in Europa.
Terug in Amsterdam ontwierp Gosschalk tal van gebouwen, zoals in 1870 en in 1885 de verbouwing van ‘Die Port van Cleve’, in 1883 de Westergasfabriek en de Oostergasfabriek, in 1864 het foto-atelier op Herengracht 132, Weteringschans 113 – 129 en 139 – 151, het panoramagebouw op de Plantage Middenlaan (bleef staan tot 1935, Panorama Mesdag was hier twee jaar lang te zien – nu staat zorgcentrum Sint Jacob op die plaats), in 1879 Reguliersgracht 57-59 en in 1882 Reguliersgracht 63. Maar ook ontwierp hij synagogen, het station te Groningen, bierbrouwerijen, cafés en godsdienstbewaarscholen. Deze bijzondere gebouwen leverden voor hem de bijnaam ‘architect van de Hollandse Renaissance’ op.
Gosschalk trouwde in 1880 met de zeventien jaar jongere lutherse Elizabeth Feis. Tussen 1875 en 1887 was hij gemeenteraadslid in Amsterdam en bemoeide zich toen, maar ook voor en na deze periode, intensief met de bouwkundige ingrepen in de stad. Zo was Gosschalk een fel tegenstander van de locatie van het Centraal Station aan het IJ. Hij wilde het station bij het Leidseplein en ontwierp ervoor alternatief treintracé tussen Rotterdam en Amsterdam. Hij verloor dit pleit en toonde zich een goed verliezer door bijvoorbeeld voor de demping van Spui en Nieuwezijds Voorburgwal te pleiten om de stad vanaf het station goed bereikbaar te maken. Hij was overigens geen bewonderaar van de architect van het station, Cuypers.
De grootste gebouw in de collectie van in totaal zeventien gebouwen van Gosschalk is de Westergasfabriek. Het was de grootste steenkolengasfabriek van Amsterdam en de bijhorende gashouder was de grootste van Nederland. Tot 1967 bleef de fabriek in bedrijf, nu staan de gebouwen in dit complex op de monumentenlijst. De Oostergasfabriek, aan de Polderweg, was tot 1923 in bedrijf. Door het elektrificeren van de straatverlichting nam de vraag naar dit stadsgas af.
Daarnaast zat Gosschalk nog in besturen en redacties en ventileerde regelmatig zijn mening door ingezonden stukken, waarbij zijn cynische stijl opvallend was. Gosschalk overleed in Brussel op 10 oktober 1907.
bron:
wikipedia,
stationsweb.com,
ons amsterdam.
omnummering Amsterdam
illustratie:
reguliersgracht 57 – 63 © joodsamsterdam.nl, 2016
gepubliceerd
1 mei 2016
laatst bijgewerkt:
22 maart 2023