Een van de bekendste ijssalons van Amsterdam is IJssalon Koco op de Van Woustraat 149. In de Tweede Wereldoorlog kwam het hier tot een confrontatie tussen het Joodse verzet en de NSB. Het was niet de eerste keer, ook voor de oorlog was er een confrontatie.
De ijssalon was van Ernst Cahn (Remagen, 27 juli 1889 – Waalsdorpervlakte, 3 maart 1941) en Alfred Kohn (Berlijn, 8 april 1890 – Auschwitz, april 1945). Er was ook een vestiging op de Rijnstraat 71-73, de vestiging waar Anne Frank in haar dagboek over verhaalt Ernst en Alfred waren in de jaren dertig Duitsland ontvlucht. De ijssalon was heel populair bij de buurtbewoners. Deze ijssalons waren onderdeel van een kleine keten met winkels in de Van Woustraat 149, Rijnstraat 71-73, Reguliersbreestraat en Jan Evertsenstraat 64.
| Alfred Kohn Alfred Kohn was getrouwd en scheidde in Berlijn op 6 maart 1933 waarna hij in dat jaar naar Nederland vluchtte. Ernst woonde op verschillende plaatsen in de stad. Rond de oorlog zijn de volgende adressen bekend: 31 december 1938 Amstelkade 23-1, 3 april 1940 Van Woustraat 149-1, 22 augustus 1940 Pieter Aertszstraat 95hs en 31 december 1940 Van Woustraat 149-1. |
De houding en pesterijen van de bezetter en de NSB leidden tot irritaties en Kahn en Cohn vormden met een aantal vaste klanten een knokploeg. De Grüne Polizei werd door hen op woensdag 19 februari 1941 met ammoniakgas bespoten, nadat deze op 15 februari de ruiten van deze ijssalon had ingeslagen. Cahn en Kohn werden gearresteerd en Cahn werd de eerste Jood en verzetsman die tijdens de bezetting in Nederland terecht werd gesteld (Waalsdorpervlakte, 3 maart 1941). Kohn werd veroordeeld tot 10 jaar gevangenisstraf en kwam terecht in Auschwitz, waar hij in april 1945 werd vermoord.
Kort na de arrestatie vonden op 22 en 23 februari 1941 de eerste razzia’s in Amsterdam plaats. Er werden toen 425 Joden opgepakt en via Schoorl afgevoerd naar Mauthausen. De razzia’s vormden de aanleiding tot de Februaristaking.
| Ernst Cahn Ernst was sinds 25 februari 1914 gehuwd met Ursula Adolfine Theresia Hoffmann (Aken, 20 februari 1891 – Kfar Yehoshua, 24 mei 1974). Zij hadden twee dochters, Helga en Inge. Ernst en Ursula kwamen in januari 1936 naar Nederland en woonden vanaf 14 september 1938 in Naarden op de Schoonderberglaan 14. Ursula verhuisde in september 1941 naar de Amstelkade 145-3. Zij maakte in 1951 alijah (emigreerde naar Israël). |
De film “De IJssalon” is gebaseerd op deze gebeurtenis. Deze film is geen historische verfilming, maar heeft eigen hoofdpersonen. Sinds 1992 is er een plaquette aangebracht op Van Woustraat 149 ter herinnering aan deze gebeurtenis.
Herinnering
“Groot is moeders verdriet als de Duits-Joodse eigenaars van ijssalon Koco in de Van Woustraat met vitriool uit hun zaak worden gespoten. Vaak had ik er ijs mogen halen. Wij vonden het het lekkerste ijs uit de hele buurt. Eigenaars, personeel en bezoekers worden door de Duitsers meegenomen. De winkel wordt leeggeroofd. Later horen we dat Cahn en Kohn zijn doodgeschoten. Moeder huilt en kan nauwelijks door vader getroost worden.”
Archief van de politie Amsterdam
In het archief van de politie wordt deze gebeurtenis op 19 februari 1941 beschreven: “Rapport Bj. Erntzen dat circa 10 uur door Duitsche politie een inval is gedaan in perceel Van Woustraat 149hs, ijssalon “Coco”, eigenaar Alfred Kohn, 50 jaar, woont Van Woustraat 149-1. Volgens verklaring dezer politie werd uit het perceel op hen geschoten en werden zij bij binnentreden met ammoniak bespoten. Door de Duitsche politie werden enige schoten gelost, niet alleen in de richting van het perceel, maar ook naar andere richtingen.
Annie Voorzanger, 16 jaar, woont Kerkstraat 357hs alhier, die bij haar zuster, woont Van Woustraat 149-2 alhier, op visite was kreeg een kogelwondje aan haar arm terwijl zij op laatstgenoemd perceel in de kamer zat. Door ap. Kluft – 1366 – is zij naar de G.G. & G. D. overgebracht en na behandeling naar haar woning vervoerd. Door Duitsche politie zijn vier arrestanten uit de ijssalon gehaald en medegenomen. Op last van deze autoriteiten moeten, totdat zij een nader onderzoek hebben ingesteld, drie ap’s in de salon en een ap op de kamer van Kohn blijven.”
Enkele dagen eerder, op 16 februari 1941, waren er ook ongeregeldheden bij de ijssalon. Het politierapport meldt:
“10.15. Rapporteren de a.p.’s Van der Moren (619) en Van Maare (1640) dat zij te plm. 10 uur namiddag in de Pieter Aertzstraat bij de Van Woustraat surveilleerden. Zij hoorden op dat moment gegil en glasgerinkel. Het bleek hun bij onderzoek, dat de winkelruit van ijssalon de “Coco” gevestigd Van Woustraat 149 was stukgeslagen. Ook in de ijssalon was één klein ruitje stukgeslagen. De dader(s) daarvan zijn onbekend gebleven. Niemand kon eenige aanwijzingen geven. De eigenaar Alfred Kohn, oud 50 jaar, woont Van Woustraat 149-1 alhier, is Israëliet en statenloos. Rapporteur Van Maare zag, dat enkele personen uit het publiek rapporteur Van der Moren wilden vastpakken waarop hij (v. Maare) twee schoten uit zijn dienstpistool heeft gelost, waarop het publiek weg vluchtte. Niemand is hierbij getroffen. Afschrift gezonden aan H. B. kamer 42.” en
“Rapporteeren de a.p.’s Hansen (482) en Filbri (598) dat een ruit van een leegstaand winkelhuis Van Woustraat 147 is vernield. Oorzaak onbekend, doch staat waarschijnlijk in verband met de vernieling genoemd in bovenstaande mutatie. De eigenaar van het perceel is onbekend, doch de makelaar Denik, Reguliersgracht, heeft dit perceel in behandeling. Hij is gewaarschuwd. Van politieke richting eigenaar niets bekend. Afschrift gezonden aan H. B. kamer 42.”
In 1939 was de ijssalon al doelwit van antisemitisch geweld. Lees verder.
bron:
Stadsarchief Amsterdam, archiefkaart Alfred Kohn Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 442
Stadsarchief Amsterdam, archiefkaart Ursula Hoffmann Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 351
Stadsarchief Amsterdam, Politierapporten ’40-’45 Amsterdam 1950, archiefnummer 5225, inventarisnummer 6647
Stadsarchief Amsterdam, Politierapporten ’40-’45 Amsterdam 1950, archiefnummer 5225, inventarisnummer 6647
Anco Mali: Margot Frank en de anderen (Soesterberg 2005)
“Advertentie”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1939/09/13 00:00:00, p. 20. Geraadpleegd op Delpher op 27-02-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874589:mpeg21:p020
illustratie:
“Advertentie”. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 1939/09/13 00:00:00, p. 20. Geraadpleegd op Delpher op 27-02-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874589:mpeg21:p020
laatst bijgewerkt:
27 februari 2020.