Het Hygiëaplein is een plein rond de Marathonweg in de Marathonbuurt in Amsterdam-Zuid. De buurt is vrijwel geheel in de jaren 1920- bebouwd in de stijl van de Amsterdamse School, in het kader van het Plan-Zuid van Berlage. De architect Jan Gratama was supervisor voor de bebouwing en heeft ook enkele gebouwen zelf ontworpen.
Hygiëaplein 8 – Godsdienstschool
Op zondag 15 april 1934 werd op initiatief van de Nederlands-Israëlitische Hoofdsynagoge een nieuwe godsdienstschool officieel geopend. Deze werd gevestigd in de Hygiëaschool op het Hygiëaplein 8. Daarbij waren aanwezig: de Opperrabbijn, de Rabbijnen L. H. Sarlouis en Ph. Coppenhagen, de heeren M. B. Nijkerk, W. Spangenthal, dr. D. M. Sluys, A. Serlui, B. J. Hirsch, J. D. Koker en L. Mechanicus, leden van het Nederlandsch Israëlitisch Schoolbestuur, de heer J. Klein, administrateur van het onderwijs, de heer Abraham Prins, die met het geven van het onderwijs is belast, leerlingen der school en hun ouders.
De school was een succes, in 1935 verscheen het volgende verslag in Het Centraal Blad voor Israëlieten in Nederland:
‘Sedert kort opgericht. En reeds stijgend succes!
De wekelijksche Sjabbosmiddagbijeenkomst, voor de leerlingen van bovengenoemde school en andere jeugdige bezoekers uit Zuid, had jongstleden Sjabbos, in verband met Poerim een bijzonder karakter. Nadat, zooals steeds, door een der kleinen, op uitstekende wijze in het Minchogebed was voorgegaan, werd de wekelijksche vragenbus behandeld. Vele vragen waren deze keer, vooral in verband met Poerim, ingezonden, die de leider der bijeenkomst, zooals gewoonlijk met behulp der kinderen, beantwoordde. Nadat allen zich met aardige spelletjes vermaakt hadden, vereenigden alle jongens en meisjes zich, om gezamenlijk de Sengoedo Sjeliesjies te gebruiken. Intusschen gaven eenige meisjes verschillende aardige voordrachten ten beste en zongen allen – zooals elke Sjabbos,- Joodsche liedjes, wat de stemming ook niet weinig verhoogde. Het was werkelijk een genot de van hannoö glunderende gezichtjes der 90 kinderen te zien, waarvan velen, ofschoon thuis elke Joodsche sfeer missend, het klaarblijkelijk prettig vinden in deze kring te verkeeren. Nadat een der leiders in bensjen was voorgegaan, gingen de 90 kinderen huiswaarts, in opgewekte stemming en met een dankbare herinnering aan deze gezellige en geslaagde middag. Dat de kinderen deze bijeenkomsten inderdaad op prijs stellen, moge wel hieruit blijken, dat onze Sjabbosmiddagbijeenkomst, sedert eenige weken bezocht wordt door eenige kinderen, die de school van de liberale beweging bezoeken!! Wij hebben de toezegging, dat zij zullen blijven komen en wij hopen hen spoedig als leerlingen der school van de Hoofdsynagoge te kunnen inschrijven. Naast vreugde, over de uitbreiding van het aantal kinderen, kunnen wij echter eenige zorg .voor de toekomst niet verhelen. Niet slechts, dat het lokaal reeds lang te klein is gebleken, zeker bij zulk een aantal van gevarieerde leeftijden (7-13 jaar), maar tevens baart het aantal leiders, dat veel en veel te klein is, groote zorg. Dit werk, waardoor naar wij hopen, vele kinderen nader tot ons Jodendom gebracht worden en anderen althans voor ons Jodendom behouden blijven, verdient aller belangstelling en het is daarom, dat uitbreiding van het aantal leiders noodzakelijk is. Toezeggingen in deze worden zeer gaarne ingewacht bij den heer A. Prins, op Zondagmorgen 12 uur, Hygiëaplein 8.’ Abraham Prins was het Hoofd der school.
Hygiëaplein 37-2 – Marijke van Straten
Eind 1937 werd hier Marijke van Straten geboren, dochter van lenzenslijper Jacob van Straten (Amsterdam, 24 november 1910 – Amersfoort, ) en Henriëtte Coopman (Amsterdam, 22 juli 1913 – Nieuwegein, ). Marijke kreeg op 13 maart 1940 in Leiden een broer Frank. Vanaf mei 1942 woonden ze op de Hofmeyrstraat 30-1. Voor zover bekend ging het gezin in de onderduik en overleefde de bezetting.
Hygiëaplein 39 – Fientje Aleng
In Het Joodsch Weekblad van 25 april 1941 bood Fientje Aleng zich aan voor steno- en typelessen. Op dit adres woonde Isaac Aleng (Amsterdam, – Midden-Europa, ), zijn vrouw Henriëtte Salomon (Amsterdam, – Auschwitz, ) en zij hadden drie kinderen, Jenny (1918 – 1919), Fientje (Amsterdam, 29 augustus 1920 – Amsterdam, 10 maart 2011) en vertegenwoordiger Sal Emil. Sal Emil Aleng (Amsterdam, 1 september 1923) met zijn echtgenote Bertha Duque (Amsterdam, 22 september 1925) zijn ook op dit adres ingeschreven geweest.
Hygiëaplein 47 – Olympiaschool
Hier was de Olympiaschool gevestigd. Een van de leerlingen tussen 1947-1950 was Bep Gomperts.
bron:
EEN NIEUWE GODSDIENSTSCHOOL. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 13-04-1934, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 26-06-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874841:mpeg21:p005.
Opening van de nieuwe godsdienstschool in Stadionkwartier. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 20-04-1934, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 26-06-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874853:mpeg21:p010.
Verslag, STADSNIEUWS.. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 28-03-1935, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 27-06-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000582005:mpeg21:p00005.
Jacob van Straten, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 788.
Aleng, Advertentie. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 25-04-1941, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 27-06-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318152:mpeg21:p010.
Sal Emil Aleng, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 10.
illustratie:
Stadsarchief amsterdam, beeldbank. Hygiëaplein 8-10, Vincent van Goghschool (ULO), gebouwd in 1924 als dubbele GLO-school. 1925. Collectie Stadsarchief Amsterdam: foto’s, OSIM00004003050.
Aleng, Advertentie. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 25-04-1941, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 27-06-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318152:mpeg21:p010.
gepubliceerd:
27 juni 2024
laatst bijgewerkt:
27 juni 2024