De huidige Houtkopersburgwal is maar een heel klein deeltje van wat deze wal ooit was. De oorspronkelijke liep van de Oude Schans tot aan de Markengracht en verbond aan de zuidzijde de Oude Schans met de Markengracht. Ertussen lag ook nog de Uilenburgwal en aan de Noordzijde werd hetzelfde gedaan door de Rapenburgwal. De Houtkopersburgwal liep zo aan de achterzijde van de huizen aan de Jodenhouttuinen. Het aantal huizen dat aan deze wal stond was niet groot, teruggevonden is dat er de nummers 2 tot en met 16 waren. Er was een klein pleintje waar men aan de ene kant naar de Uilenburgerstraat kon, aan de andere kant naar de Batavierstraat (uitsnede kaart onderaan pagina) Nu resteert nog minder dan de helft van deze gracht. Deze gracht lag midden in de Jodenbuurt en natuurlijk was er Joodse bedrijvigheid. Wat is er terug te vinden?
Synagoge
Er had een synagoge moeten komen aan de Houtkopersburgwal. Josua Habilho was een van de drie gecommitteerden die in 1612 deze bouw moesten regelen. De heipalen waren al geslagen, toen werd de bouw door de stedelijke overheid afgelast.
Houtkopersburgwal 2 – De kleine Moor
Op dit adres stond pakhuis “De Kleine Moor” rond 1900.
Houtkopersburgwal 2 – Speijer
J. Speijer was in 1951 ook op de Houtkopersburgwal gevestigd, en nog meer locaties in de stad. Wellicht is dit de voorloper van Speijer BV, een groothandel in onder andere kleding. Dit bedrijf bestaat sinds 1947 (illustratie onder). Het bedrijf zat in 1983 nog op deze locatie.
Houtkopersburgwal 6 – coiffeur I. Groen
In het begin van de vorige eeuw was hier de kapperszaak van I. Groen gevestigd. Volgens de reclame op zijn winkelruit was het een ‘antiseptische inrichting voor scheren en haarsnijden’. Begin 1910 plaatste Groen een bedankje in het Nieuw Israëlietisch Weekblad voor de heer S. Menist, expert in brandschades, voor de afhandeling van zijn schade.
Houtkopersburgwal 8 – W. Achsteribbe
W. Achsteribbe was balletmeester bij de loterijclub “Op hoop van zegen” en woonde op dit adres in 1914.
Houtkopersburgwal 8 – Stella Staal
Tot 1927 had Stella Staal op dit adres haar hoedenzaak. In dat jaar verhuisde haar zaak naar de Nieuwe Amstelstraat 111. Estella Staal (Amsterdam, 29 augustus 1899 – Amsterdam, 25 september 1982) was een dochter van Wolf Staal en Maria Roe. Ze was van 1920 tot 1938 gehuwd met Levie Franken (Amsterdam, 16 december 1894 – Auschwitz, 21 januari 1943) en vanaf 3 januari 1940 met Matthijs Engelander (Amsterdam, 25 april 1893 – Amsterdam, 26 maart 1957).
Houtkopersburgwal 10 – Jacobs-Koord
Tot 1899 was weduwe Jacobs-Koord op dit adres gevestigd en zij handelde in goud en zilver en verrichtte daar ook reparaties aan.
Houtkopersburgwal 12 – Johanna Rood-Velman
Aanstaande dinsdag 5 Augustus (1913) hoopt mejuffrouw de weduwe Johanna Rood, geboren Velman, woonachtig aan de Houtkopersburgwal 12, 3e etage, haar 100sten verjaardag te beleven. De honderdjarige geniet nog een goede gezondheid en is nog zeer opgewekt. Zij heeft 5 dochters, waarvan de jongste 67 en de oudste 77 jaar telt. Zij heeft verder 110 klein-, achter- en achter-achterkleinkinderen. Eene commissie heeft zich gevormd, om dit heugelijk feit feestelijk te herdenken. De drukte die ontstond bij de viering van deze verjaardag is te zien op onderstaande foto. Dit zijn de versierde huizen aan de Houtkopersburgwal 8 – 16, het water linksachter de Markengracht en rechtsachter de ingang van het Markenplein.
Johanna was op 5 augustus 1813 geboren als dochter van Isaac Joseph Velmans en Vrouwtje Levie Boks. Zij huwde op 14 december 1831 met Philip Isaac Rood (Amsterdam, 1808)-
Johanna leefde nog door en overleed op dinsdag 18 mei 1915, bijna 102 jaar oud. Ze was daarmee een van de oudste Amsterdammers van de twintigste eeuw. Haar overlijden werd genoemd in vele kranten in het land.
Houtkopersburgwal 14 – I. Kuit
I. Kuit was de tweede secretaris van de godsdienstige zangvereniging ‘Ohevie Sjier’ en hij woonde op dit adres in 1882.
Bron:
“Binnenland. Amsterdam, 2 Maart (nummer 14).”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 03-03-1882. Geraadpleegd op Delpher op 20-06-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860853:mpeg21:a0007.
“Advertentie Jacobs-Koord”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 29-09-1899. Geraadpleegd op Delpher op 20-06-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874212:mpeg21:a0004.
“Advertentie De Kleine Moor”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 22-01-1904. Geraadpleegd op Delpher op 20-06-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871741:mpeg21:a0021.
“EEN HONDERDJARIGE.”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 01-08-1913. Geraadpleegd op Delpher op 20-06-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860269:mpeg21:a0053.
Nieuwsblad van het Noorden, 19 mei 1915, overlijdensbericht Johanna Rood-Velman.
“loterijclub”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 20-02-1914. Geraadpleegd op Delpher op 20-06-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010860298:mpeg21:a0060.
“Advertentie Stella Staal”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 16-09-1927. Geraadpleegd op Delpher op 20-06-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010857989:mpeg21:a0004.
“DE AMSTERDAMSCHE JODEN in Ambacht en Bedrijf Door A.M. VAZ DIAS” (synagoge). “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 06-09-1935. Geraadpleegd op Delpher op 20-06-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010871421:mpeg21:a0084.
“Advertentie Speijer”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 25-02-1983. Geraadpleegd op Delpher op 20-06-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010859009:mpeg21:a0076.
Estella Staal, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 1830.
Groen/Menist, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 25-02-1910, p. 7. Geraadpleegd op Delpher op 07-07-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010872772:mpeg21:p007.
Illustratie:
detail uit Plattegrond der stad Amsterdam 1900.
“Advertentie Jacobs-Koord”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 29-09-1899. Geraadpleegd op Delpher op 20-06-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874212:mpeg21:a0004.
“Advertentie Speijer”. “Nieuw Israelietisch weekblad“. Amsterdam, 06-04-1951. Geraadpleegd op Delpher op 20-06-2016, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874363:mpeg21:a0039.
foto pleintje. Stadsarchief Amsterdam, beeldbank, 1900-1914, .
J Groen, uitsnede foto pleintje. Stadsarchief Amsterdam, beeldbank, 1900-1914, .
gepubliceerd:
20 juni 2016
laatst bijgewerkt:
7 juli 2024