Henri Polak werd op 22 februari 1868 te Amsterdam geboren als zoon van Mozes Polak en Marianne Smit. Zijn vader was diamantslijper. Op 9 augustus 1888 trouwde hij met Emily Nijkerk (Londen, 5 juni 1868). Samen adopteerden zij de zoon van zijn jongere broer Joseph.
Henri Polak was een van de beroemdste socialisten uit de vorige eeuw. Dát hij socialist werd, is bijzonder. In zijn jeugd ging hij naar een Joodse school voor de wat beter gesitueerde jeugd, en zijn vader werkte zich in de Kaapse Tijd op tot zelfstandig juwelier.
De Kaapse Tijd was de periode tussen 1870 – 1873 toen er veel diamanten in Zuid Afrika werden gevonden. Henri Polak werd opgeleid tot briljantsnijder, maar dit vak gaat hij niet uitoefenen. Henri Polak werd in 1890 lid van de Sociaal-Democratische Bond. Hij heeft vanaf 1890 tot 1940 gevochten voor het socialistische ideaal. Van 1890 – 1894 krijgt hij ervaring in de journalistiek en de politiek. Deze tijd is belangrijk voor zijn verdere loopbaan. In 1892 is hij, samen met De Levita en Jos Loopuit, verantwoordelijk voor de opleving van de Nederlandsche Diamantbewerkers Vereeniging. In 1893 gaat Polak werken bij het socialistische weekblad De Nieuwe Tijd.
In augustus 1894 was hij een van de oprichters van de SDAP, de voorloper van de PvdA. Een paar maanden later, na een staking, ging de Nederlandse Diamantbewerkers Vereeniging op in de Algemene Nederlandse Diamantbewerkers Bond (ANBD) en Polak werd hier voorzitter van. Dit bleef hij 45 jaar lang. Ook binnen de politiek was Polak actief. Hij zat in de Amsterdamse gemeenteraad, in de Tweede Kamer en in 1913 in de Eerste Kamer. De Universiteit van Amsterdam gaf hem in 1932 een eredoctoraat.
In 1929 nam Polak al stelling tegen de Duitse NSDAP en hij voorzag toen al wat het lot van miljoenen Joden zou zijn, wanneer deze partij aan de macht zou komen. Hij probeerde keer op keer de Nationaal Socialistische Beweging te laten verbieden, omdat hij hier een bedreiging van de democratie in zag. Polak werd in juli 1940 gearresteerd door de nazi’s en werd enkele maanden vastgehouden bij een NSB-arts te Wassenaar. In juli 1942 werd hij vrijgelaten. In februari 1943 overleed Henri Polak in een ziekenhuis te Laren aan de gevolgen van een longontsteking. De deportatie is hem bespaard gebleven, maar niet aan zijn vrouw Emily, die op 6 mei 1943 in Westerbork overleed.
gepubliceerd:
2 mei 2016
laatst bijgewerkt:
29 augustus 2023