De Heinzestraat is een straat in Oud-Zuid tussen het Jacob Obrechtplein en de Banstraat. Op de hoek van de Heinzestraat en het Jacob Obrechtplein bevindt zich de Raw Aron Schuster Synagoge.
Heinzestraat 3 – lokaal
Op dit adres was een lokaal (bijsynagoge) gevestigd dat tot de synagoge behoorde.
Heinzestraat 3 – Zr. Johanna Hausdorff
In september 1937 verhuisde zuster Johanna Hausdorff (Rotterdam, – Auschwitz, ) naar dit adres, waar ze ongeveer een jaar zou wonen voordat ze in november 1938 werd ingeschreven op de Nicolaas Witsenkade 27. Johanna werd directrice van het Joodse rustoord Beth Refoeah op de Hoge Naarderweg 49 in Hilversum. Johanna was een oudere zus van de bekende Rotterdamse huisarts David Hausdorff.
Heinzestraat 3-1 – Esther Frank
Op 31 augustus 1929 werd Esther Frank (Sobibor, ) hier geboren. Esther was een dochter van Marianne Gobits (Amsterdam, – Sobibor, ) en godsdienstonderwijzer Abraham Frank (Zwolle, – Sobibor, ). Esther had een oudere zus, Rachel Amalia (Amsterdam, – Auschwitz, ) en een jongere broer Philip Joachim Aron (Amsterdam, – Sobibor, ).
Heinzestraat 3-2 – M. H. Landau
In 1930 woonde voorzanger Mosiek Hercke Landau (Klodawa, – Auschwitz, ) met zijn vrouw Hanna Trajda Szczecinka (Turek, – Auschwitz, ) en hun kinderen op dit adres. In 1929 werd Mosiek geïnstalleerd bij de synagoge op het Jacob Obrechtplein. In 1935 was Landau 1e voorzanger van de Nederlandsch Israëlietische Hoofdsynagoge.
Op 10 oktober 1931 vierde Jehuda Arja (Juda Lajbus) (Lubraniec, 24 september 1918 – Rehovot, 1 november 1981) zijn Bar Mitswa. In het begin van de oorlog woonde het gezin op de Palestrinastraat 18hs.
Heinzestraat 15hs – pension ‘Het Heinzehuis’
Tijdens de oorlog was hier dit Joodse pension gevestigd. Mary Wittgensteiner (Krefeld, 5 april 1887 – Auschwitz, ) stond geregistreerd als de pensionhoudster en zij was gehuwd met advocaat John Rothschild (Berlijn, – Westerbork, ). Mary en John trouwden op 24 juni 1925 in Berlijn en het huwelijk eindigde in een scheiding op 27 april 1937.
Drie dagen later, op 30 april 1937, werd Mary ingeschreven op dit adres. John woonde op de Euterpestraat (Gerrit van der Veenstraat) 109-1. Hij had een aanstelling bij de Joodsche Raad en derhalve een Sperre. Hij was er juridisch adviseur, zijn gezondheid was niet optimaal en hij was een hartpatiënt.
De indruk bestaat dat dit pension zich richtte op de Joodse vluchtelingen uit Duitsland. In Nederland werden er niet veel advertenties geplaatst, wel bijvoorbeeld in de Duitse Jüdische Rundschau van 17 april 1935. De eerste advertentie van het Heinzehuis verscheen overigens al in 1935.
Naar verluid zijn de nazi’s hier in 1942 binnengevallen waarna onder andere Martin Nathansohn (Gross Rühden, – Auschwitz, ) en zijn vrouw Alice Friedberg (Gifhorn, – Auschwitz, ) zijn weggevoerd. Martin en Alice woonden in Utrecht maar moesten op last van de bezetter naar Amsterdam verhuizen. Ze woonden sinds 10 maart 1942 in dit pension. Hun dochter Ilse schreef in 1946 over de arrestatie: ‘Die Eltern sind bereits in Sept. 42 geholt. Sie wohnten in Amsterdam in einer grossen Pension. Am 16. Sept. Abends kam die Grüne, um einen Bewohner dieser Pension zu holen, der Untertan von Haiti war, der junge Mann war jedoch nicht zu Hause, und zur Strafe mussten die 17 anderen Gäste des Hauses mit fort.’
Deze verklaring komt overeen met de bronnen. Martin en Alice werden de volgende dag, op 17 september 1942, in Westerbork geregistreerd en gingen een dag later op transport. Ook pensionhoudster Mary Wittgensteiner werd op 17 september 1942 in Westerbork geregistreerd en een dag later op transport gesteld. Waarschijnlijk behoorde ook Delphine Dina Ornstein (Nijmegen, – Auschwitz, ) tot de zeventien gasten waar Ilse Nathansohn over schreef. Zij werd eveneens vermeld op de woningkaart en ging op 18 september 1942 op transport.
Heinzestraat 23-1 – Instituut Van Amerongen
Vanaf 1940 was hier Instituut Van Amerongen gevestigd, voor opleidingen en bijlessen. De onderneming werd geleid door Rosette Asscher (Amsterdam, – Blaricum, ). Haar man Arie (Amsterdam, 24 juli 1874 – Amsterdam, 21 januari 1939) was voor de oorlog overleden. Zij hadden zes kinderen: Jeanne (Amsterdam, – Amsterdam, ), Marianne Branka, Jakob, Branke Helene (Amsterdam, – Tel Aviv, ), Isaäc (Amsterdam, – Auschwitz, ) en Geertruida (Amsterdam, – Beersheba, ).
Heinzestraat 23-2 – Dr. J. Pinkhof
In 1941 woonde oogarts Dr. J. Pinkhof op dit adres. Jacob Pinkhof (Amsterdam, – Amsterdam, ) was gehuwd met Branca Asscher (Amsterdam, – Amsterdam, ). Zij hadden drie kinderen: Herman (Amsterdam, – Amsterdam, ), Rebecca Roza (Amsterdam, – Amsterdam, ) en Adele Sophie (Amsterdam, – Amsterdam, ). Het gezin woonde later op de Van Eijckstraat 20, alwaar zij een einde aan hun levens maakten.
Branca Pinkhof – Asscher was in 1940 secretaris van de redactie van Ha’ischa, orgaan van de Joodsche vrouwenraden in Nederland.
bron:
Mary Wittgensteiner, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 939.
John Rothschild, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 691.
Heinzehuis, Advertentie. “De Telegraaf”. Amsterdam, 05-03-1935, p. 16. Geraadpleegd op Delpher op 09-01-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:110572603:mpeg21:p008.
Mary Wittgensteiner, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130366012 (Mary S ROTHSCHILD WITTGENSTEINER).
John I Rothschild, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130365990 (John I ROTHSCHILD).
Esther Frank, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 06-09-1929, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 09-01-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874380:mpeg21:p006.
Landau, Advertentie. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 19-09-1930, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 09-01-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000578090:mpeg21:p00006.
Jehuda Landau, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 02-10-1931, p. 5. Geraadpleegd op Delpher op 09-01-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874720:mpeg21:p005.
Lokaal, STADSNIEUWS.. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 25-11-1932, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 09-01-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000586091:mpeg21:p00002.
J. Hausdorff, Advertentie. “Centraal blad voor Israëlieten in Nederland”. Amsterdam, 30-09-1937, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 09-01-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB19:000580031:mpeg21:p00006.
Martin Nathansohn, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 584.
Heinzestraat 15, Stadsarchief Amsterdam, Woningkaarten, archiefnummer 5445, inventarisnummer 117.
Martin Nathansohn, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130346320 (Martin NATHANSOHN).
brief Ilse Nathansohn met dank aan H. Frankenberg (email 9 januari 2023).
Delphine Dina Ornstein, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130349315 (Delphine D ORNSTEIN).
Rosette Asscher, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 21.
Instituut Van Amerongen, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 09-08-1940, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 09-01-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858244:mpeg21:p004.
Arie van Amerongen, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 13.
Pinkhof, Advertentie. “Het joodsche weekblad : uitgave van den Joodschen Raad voor Amsterdam”. Amsterdam, 09-05-1941, p. 9. Geraadpleegd op Delpher op 09-01-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010318154:mpeg21:p009.
gezin J. Pinkhof, www.joodsmonument.nl (geraadpleegd 9 januari 2023).
Branca Pinkhof – Asscher, Ha’ischa. Geraadpleegd op Delpher op 09-01-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMATR01:001891001:00001.
illustratie:
Stadsarchief Amsterdam, beeldbank. Heinzestraat. Architect P.L. Kramer. 1921. PRKBB00479000001.
Esther Frank, Familiebericht. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 06-09-1929, p. 6. Geraadpleegd op Delpher op 09-01-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010874380:mpeg21:p006.
Instituut Van Amerongen, Advertentie. “Nieuw Israelietisch weekblad”. Amsterdam, 09-08-1940, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 09-01-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010858244:mpeg21:p004.
gepubliceerd:
9 januari 2023
laatst bijgewerkt:
9 januari 2023