Heiman Leeraar werd op 5 juli 1917 geboren in Amsterdam als zoon van koopman en textielgrossier Alexander Leeraar (Zutphen, – Blechhammer, ) en Vrouwtje Rodrigues (Amsterdam, – Auschwitz,
Heiman woonde volgens sommige bronnen niet meer thuis, maar de archiefkaart van het Stadsarchief Amsterdam geeft het adres Boterdiepstraat 8hs.
Vader Alexander werd rond 4 oktober 1942 geregistreerd in Westerbork en op 23 oktober van dat jaar gedeporteerd naar Auschwitz, waar hij geselecteerd werd voor werk.
Vrouwtje ging waarschijnlijk in onderduik. Zij werd op 19 mei 1944 in Westerbork geregistreerd en gehuisvest in Barak 67, een strafbarak. Vaak kwamen onderduikers in een van de strafbarakken terecht. Op 3 september 1944 werd Vrouwtje gedeporteerd naar Auschwitz en bij aankomst vermoord.
Ook Juda ging in de onderduik en zat in de buurt van Sittard. Rond 10 november 1942 werd hij daar opgepakt en werd in het politiebureau van Sittard opgesloten. Toen hij op 12 november verhoord werd ging Juda, volgens het proces-verbaal, staan en wist uit de verhoorkamer te ontvluchten. Dat was rond 12.30 uur en er werd een klopjacht georganiseerd om Juda weer te pakken te krijgen, hetgeen lukte. Om 13 uur was Juda weer ingerekend en een half uur later werd hij naar de Sicherheitspolizei in Maastricht overgebracht. Hij werd ingesloten in de gevangenis in Maastricht en vervolgens in Westerbork geregistreerd op 1 januari 1943 waar hij naar Barak 66 ging, ook een van de strafbarakken. Op 29 januari 1943 werd Juda gedeporteerd, hij werd voor werk geselecteerd in Auschwitz. Juda was gehuwd met Henriëtte Houtkrijer (Amsterdam, – Auschwitz, ).
Heiman ging in het verzet. Zijn verhaal is bijzonder. Hij meldde zich al snel na het uitbreken van de oorlog aan bij het verzet in Laren. Hij werd actief in de hulp voor piloten en de verspreiding van door geallieerden gedropte wapens. In 1941 werd Heiman door de Gestapo van zijn bed gelicht. Ze verdachten hem van wapenbezit maar het bewijs konden ze niet leveren. Na enkele dagen werd Heiman vrijgelaten en hij ging direct in de onderduik. Toen de Gestapo enkele dagen later terugkwam was Heiman vertrokken.
Ook binnen de onderduik zette hij zijn verzetsactiviteiten voort. Hij werd lid van het Bataljon Stoottroepen en de Royal Airforce Escaping Society. Op 21 november 1944 redde hij de Amerikaanse piloot John H. Quinn die op die dag met zijn B24 Liberator in het IJsselmeer stortte. In 1981 werd hij daarvoor onderscheiden met het Verzetsherdenkingskruis. Daarnaast was hij actief in het verzet in Eemdijk en Eemnes onder de schuilnaam Roef Smit en was een groot deel van de oorlog ondergedoken in Eemdijk bij Reijer Klarenbeek. Heiman werd na de oorlog veelvuldig onderscheiden, onder andere met het Oorlogsherinneringskruis met gesp in 1949, het Verzetsherdenkingskruis in 1981 en het Draaginsigne Gewonden in 1993. Heiman was een Honorary Member of the Royal Air Force Escaping Society en werd door Eisenhower onderscheiden met het diploma “For help to allied airmen in World War II”.
Na de Tweede Wereldoorlog, in 1947, trouwde Heiman Leeraar met Gijsje Barnhoorn (1919-2005) en kreeg met haar een zoon en twee dochters. Ze woonden eerst in Delft, Heiman was medewerker bij een bank in Den Haag. Op latere leeftijd, tussen 1958 en 1963, liet Heiman zich omscholen tot leraar en begon een studie Engels MO. Hij haalde eerst, direct na de oorlog, aan de Cambridge University een diploma Engels. Na het afstuderen in 1963 kreeg Heiman twee aanstellingen, in Vlaardingen en Amersfoort. Tijdens een vakantie in Friesland werd vooral Gijsje verliefd op de provincie en ze kochten een huisje in Rauwerd (Raerd). Uiteindelijk kreeg Heiman een aanstelling op de W. G. Baardaschool in Sneek. In 1980 nam hij afscheid van deze school vanwege zijn pensionering.
Heiman Leeraar overleed in Boarnsterhim op 17 mei 1995.
bron:
Alexander Leeraar, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130328314 (Alexander LEERAAR).
Vrouwtje Rodrigues, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, (Vrouwtje LEERAAR RODRIQUES).
Heiman Leeraar, kaart Joodsche Raad, Arolsen Archives, 130328319 (Heiman LEERAAR).
Heiman Leeraar, Stadsarchief Amsterdam, Archiefkaarten, archiefnummer 30238, inventarisnummer 494.
John Quinn, American Air Museum in Britain, https://www.americanairmuseum.com/archive/person/john-h-quinn-1 (geraadpleegd 9 november 2024).
Leeraar, Heiman, 1917 – 1995, Joods Biografisch Woordenboek, http://www.jodeninnederland.nl/id/P-7100 (geraadpleegd 9 november 2024).
Afscheid H. Leeraar aan de W. G. Baardaschool in Sneek, Sneeker Nieuwsblad, 26 juni 1980, pagina 21.
Historische Kring Eemnes, kwartaalblad jaargang 37, 2-2015, 75.
illustratie:
Afscheid H. Leeraar aan de W. G. Baardaschool in Sneek, Sneeker Nieuwsblad, 26 juni 1980, pagina 21.
gepubliceerd:
9 november 2024
laatst bijgewerkt:
9 november 2024